Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd
жүктеу/скачать 18,62 Mb. Pdf көрінісі
|
Дейл Шунт
| Модельдердщ сипаттамасы
Адамдар осындай жагдайлар ез бас- тарынан да етуi мумкш деген оймен модельдерге CYЙенедi. Модельдщ бе- делi мен бiлiктiлiгiн тиiмдi пайдалану орта мектеп окушыларынын сабактан калмауына, тапсырмаларды Yздiксiз орындап жYруiне кемектеседi. Жогары сынып окушылары арасында iшiмдiк iшу орын алган жагдайда, мектеп кызметкерi iшiмдiк пен оны асыра пайдалану (алдын алу, емдеу) м эселес туралы багдарлама уйымдастырып, оган мектептен тыс мекемеде жумыс iстейтiн маманды шакыра алады. Мундайда мектептi, университета жанадан бiтiрген, ез- дерi де iшiмдiкке катысты мэселен бастан еткергенiмен, оны женiп шыккан жэне iшiмдiкке шектен тыс эуес балалармен жумыс iстейтiн адамдардын эсерi кYштiрек болады. Yлгiлердiн жасынын окушылармен шамалас болуы жэне мундай жагдай- ды ез бастарынан еткiзуi балалардын алдындагы олардын беделiн арттыра туседг Эдебиеттер окуга немесе му- Fалiмдер мен кенесшiлердiн жYргiз- ген сабактарына катысуга караганда, мундай адамдармен етшзген кездесу тиiмдiрек. Бастауыш мектепте ездерiмен жасты балалардын академиялык дагдыларды Yйретуге кемектесуi окушылардын бiлiм алуы мен езшдак тиiмдiлiгiн арттырады. Балалар езде- рi сиякты, киындыкка душар болган балалармен бiрлесiп, жумысты жак- сы аткарады. Сыныпта белу тэсiлiн нашар игерген терт окушы бар делш. МуFалiм оларды белу амалын жаксы тYсiнген балалармен бiрге отыргы- зады. Бала курдасына мэселенi езiне жаксы ту а ш к п тэсiл аркылы тусшда- рш бередi. 159 4 -Т А Р А У Модельдерд1 бакылай отырып уйрену нэтижеа Модельдердi бакылай отырып Y^peHy бакылаушылардын бiлiм алуы мен эрекет- тердi Yлгiге сай кайталауына эсер етедг 1с-эрекет куптауга ие болган модельдердi бакылап отырган окушылар осы модельдерге уксауга тырысып, есте сактау Yшiн олардын эрекеттерiн кайталайды жэне кодтайды, сондай-ак осындай эрекеттердi iске асыруга ынталы болады. Сондыктан бакылай отырып Yйренy акпарат беру мен ынталандыру кызметш аткарады (Bandura, 1986). Ацпарат. Модельдердщ эрекеттерiнiн нэтижесi бакылаушыларга т т м д ш п жога- ры эрекеттер жайлы акпарат бередг 0рекеттерi жетiстiкке жеткiзген б ш к п модель- дердi бакылау бакылаушыга жетютшке жету Yшiн iске асыруы кажет эрекеттердщ ретi жeнiнде акпарат бередг Yлгiге сай мшез-кулык пен олардын нэтижесш бакы лай отырып, адамдарда кай мшез-кулык дурыс, кайсысы дурыс еместiгi туралы сенiм пайда болады. Бандура, Росс жэне Росс (1963) балаларга агрессивт Yлгiлермен бiраз уакыт бiрге болуга мYмкiндiк берiп, оларга агрессияга толы кинолар мен мyльтфильмдердi керсе- тедi. Мультфильм кейiпкерi - Бобо куыршагын урып-согып, лактырган, тепкен, Yстiне отырып алган модельдi мактамайды да, жазаламайды да. Ал оны бакылап отырган балалар мундай эрекетп жасауга болады деген корытындыга келедг Мультфильмнен кейiн оларга Бобо куыршагымен ойнауга руксат етiледi. Агрессияны бастан еткерме- ген жас балаларга караганда, агрессивт Yлгiлердi керген балаларда агрессия денгей ете жогары болган. Агрессивт Yлгiнiн тYрлерi (емiрден алынган ба, фильм бе, мульт фильм бе) балалардын агрессия денгешн айкындай алмаган. Модельдердiн бакылаушыларга уксауы да аса манызды (Schunk, 1987, 2012). Олар Yлгiлерге негурлым кеп уксаса, бакылаушылардын мундай эрекеттердi элеу- меттiк тургыдан дурыс деп кабылдау ыктималдыгы да согурлым жогары болмак. 0леyметтiк жагдайларга байланысты эрекетт'iн дурыстыгы адамнын жасы, жынысы жэне мэртебесi сиякты факторларга байланысты. Бакылаушыларга таныс емес немесе нэтижеа жылдам аныкталмайтын Yлгi-тапсырмаларFа улгшердщ бакылаушылармен уксас болуы да эсер етедi (Akamatsu & Thelen, 1974). Кейбiр зерттеулер балалардын ездерiмен бiрдей жыныс екiлдерiнен Yйренгендi калайтынын керсетсе (Maccoby & Jacklin, 1974), тагы б£р зерттеулер Yлгiнiн жынысы б ш м алудан герi эрекет етуге кебiрек эсер ететiнiн айтуда (Bandura & Bussey, 2004; Perry & Bussey, 1979; Spence, 1984). Балалар Yшiн Yлriнщ жынысы аса манызды бол- маганымен, олар мiнез-кулыктын кейбiрiн ерлерге де, эйелдерге де тэн деп кабылда- са, кейбiрiн тек бiреyiне гана тэн деп есептейдi. Демек, улгшщ жынысы тапсырма- нын дурыстыгы жайлы акпарат беру кызметш аткарады (Zimmerman & Koussa, 1975). Мшез-кулык Yлгiсiнiн улдардын немесе кыздардын кайсысы Yшiн дурыс екенiн бш- мейпн балалар ездерiне уксайтындардын эрекетш кайталайды, ейткеш олар мундай эрекеттердi элеуметпк тургыдан кабылдауга болады деп есептейдг Модель мен бакылаушы жасынын шамалас болуы бакылаушылардын ездерiнен кiшi немесе Yлкен модельдерге караганда ездерiмен жасты балалардын эрекеттерiн дурыс деп кабылдауына эсер етедi (Schunk, 1987). Броди мен Стоунмэн (1985) ду рыс акпарат болмаган жагдайда балалардын ездерiмен жасты балалардын эрекеттерiн кайталайтынын аныктаган. Балаларга кажетп акпарат берiлген жагдайда, модельдщ жасына карамастан, бала кажетп эрекетп iске асыра алады. жүктеу/скачать 18,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|