Дениет философиясы
жүктеу/скачать 0,82 Mb. Pdf көрінісі
|
nuradin-madeniet
- Бұл бет үшін навигация:
- В) Мәдениет және құқық
| Ӛзін тексеру сұрақтары
1. «Бұқаралық мәдениет» ұғымының пайда болу жолы. 2. Бұқаралық мәдениет пен элитарлық мәдениет ерекшеліктеріне талдау жүргізіңіз? 3. Бұқаралық сана дегеніміз не? 4. Инвективаның мәні неде? 5. Инвективаның түрлі салалардағы қолданылуын саралаңыз? В) Мәдениет және құқық Мемлекет пен азаматтық қоғам ара қатынасы түрлі ғылымдар контекстінде зерттелініп жүрген мәселе. Бұл мәселенің философиялық мәні әлеуметтік философияның түрлі бағыттарында мейлінше кӛзге шалынып жүр. Мәселенің ӛзектілігіне бүгінгі ӛркениетті қоғамда кең қанат жайған – азаматтық қоғам құру мәселелері және осыған қатысты аталмыш қоғам мен мелекеттік жүйе, билік формалары мен негіздері тәріздес қарымды да, ауқымды сұрақтардың тұтас бір күрделі жүйелілігі толық негіз болып табылады. Мемлекеттің ӛзінің іс-әрекетін заң арқылы жүргізетін ұйым ретіндегі рӛлге ие бола бастауы адамзат ӛркениеті дамуының ерте кезінде-ақ басталған. Антика дәуірінің ойшылдары Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель, Полибий, Цицерон т.б. мемлекеттік билік пен құқықтық мемлекеттің байланысы мен ӛзара тигізер ықпалын кӛрсетуге тырысты және егер заң азаматтар мен мемлекетке бірдей болса, сонда ғана адамдар тұрағының саяси фомасы әділ мемлекет бола алады деп санады. Оны Аристотельдің «Заң билігі жоқ болса, онда ешқандай мемлекет құрылысына орын жоқ» немесе Цицеронның «Мемлекет – ол халықтың ісі», - деп айтқан қанатты сӛздерінен анық аңғаруға болады. Ежелгі Греция мен Римдегі мемлекеттік-құқықтық идеялар мемлекет жайлы ілімнің қалыптасуы мен дамуына белгілі ықпалын тигізді. Аталмыш мемлекеттік құрылымдар белгілі бір мӛлшерде қоғамдағы мәдени дамуға да ӛз ықпалын тигізіп, ӛзіндік аспекеттер қалыптастырады. Кең мағынада заң, құқық, азаматтылықтың ӛзі мәдени ұғымдар, себебі оларда адамдардың қоғамдағы белгілі бір тәрітппен, ережелермен ӛмір сүруін талап етеді, адамдар арасындағы қатынасты реттейді. Құқық мәдениетсіз халық арасында сіңіру қалпынан айрылады. Феодолизм дәуірі негізіндегі құқықтық мемлекет жайлы ойды, сол замандағы ұлы ойшылдар М. Макиавелли мен Ж. Баден тарихи жағынан айтып кетсе, ерте буржуазиялық революция кезінде құқықтық мемлекет концепциясын дайындауда кӛптеген тың идеяларға мұрындық болған алдыңғы қатарлы ойшылдар Г. Гроций, Б. Спиноза, Г. Гоббс, Д. Локк, Ш. Монтеське, Д. Дидро, П. Гольбах, Г. Джефферсон және т.б. еңбектері ӛлшеусіз. М. Макиавеллиге тоқталар болсақ, ол мемлекеттің кӛп жылдық ӛмір сүру тәжірибесіне орай, ӛз теориясында саясаттану принциптері, саяси ӛмірдің қозғаушы күштерінің дамуына сәйкестендіре отырып, жауап беретін идеалды мемлекеттің негізі болуы керек деп нұсқады. Ал мемлекеттің формаларын пысықтап әрі негізін қалау Республикаға берілді, себебі тек Республиканың ғана кӛп жағдайда теңдік пен еркіндікті қамтамасыз етерлік қауқары мейлінше жеткілікті болатын. Республика мемлекеттік форманның ӛркениетті түрі. Демек, М. Макиавелли сенім артқан Республика талай сындарды басынан кешірген ӛркениет ӛлшемдерінің тоғысуы болып табылмақ. Енді ерте буржуазиялық қоғам жетекшілерінің ойлары мен пікірлеріне жеке-жеке тоқталып, олардың ой-толғамдарын таразылап кӛрелік. Гуго де Гроций жаратылыстық құқықтық мемлекеттің аса кӛрнекті теоретигі. Ол «жаратылыстық құқық» және «ерікпен қабылданған құқық» ұғымдарын ғылыми айналысқа ендірген. Туа біткен жаратылыстық құқыққа ол – басқа біреудің мүлкінен аулақ болу, келтірген шығындардың орнын толтыру және халық алдында тиісті жазасын тарттыруды жатқызады. Мемлекеттен таралатын, ерікті қалыптастыратын құқық жаратылыстық құқықтың барлық принциптеріне сәйкес келуі керек. Феодолизмнің құқықтық институттары Гроций бойынша адам табиғатына қайшы келеді, сондықтан жүктеу/скачать 0,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|