Дәрігерлердің біліктілігін жетілдіру факультеті жанындағы колледждің стоматология кафедрасы «Тіс техникалық материалтану»

Таза алтын – жұмсақ сары металл. Ол өте созылмалы,одан қалыңдығы 0,14 мкм болатын жұқа фольга жасауға да болады. Алтынның балқу температурасы 1063⁰С, мыстың балқу температурасы 1083⁰С, күмістің балқу температурасы 960⁰С. Алтынның тығыздығы 19,3-ке тең болғандықтан ең ауыр металдар қатарына жатады. Алтын – суда, ауадан тұрақты. Алтынды стоматологияда мыспен және басқа металдармен араластырып, құйма ретінде кеңінен қолданылады. Ортопедиялық стоматологияда алтын құймасының мынадй екі түрін қолданады: 900 сынама (құйма сауыттарымен жасанды сауыттар дайындау үшін), 750 сынама (доғалы протездер мен кламмерлер дайындау үшін және дәнекер ретінде қолданылады). 750 сынамадан төмен сынама ортопедияда қолданылмайды.

900 сынамалы құйманың құрамы: 90% – алтын, 4% күміс және 6% – мыс. Ол штампттауға оңай келеді, жоғары қаттылыққа ие және тез қажалады. Сондықтан сауыттың кесу қыры мен шайнау бетіне қосымша алтын құяды. Штамптау кезінде металдың икемділігі жоғалады. Оны қыздыру арқылы орнына келтіреді, бірақ алтын саутты қыздырудан бұрын тұз қышқылына салып өңдеп алады, ол висмут және қорғасынның кейбір элементтерін ерітеді. Балқу температурасы - 1000⁰С. Қалыңдығы 18, 20, 23, 25, мм диск ретінде шығарылады. КАлтынды дәнекерлеу үшін негізгі құймадан балқу температурасы төмен құйма қолданылады. Ол үшін алтын құйманың құрамында күмістен басқа мырыш пен кадмий қосады. Дәнекер ретінде қолданатын 750 сынамалыалтын құйманың құрамы мынадай: алтын 75 %, күміс 5 %, мыс 13 %, кадмий 5 %, латун 2 %. Бұл дәнекердің балқу температурасы 790-810⁰С. Алтынды басқа қоспалардан ажыратып алу процесін аффинаж деп аталады. Аффинажды белгілі бір химиялық реакциялардың көмегімен жүзеге асырады. Ол кезде қышқыл және тұздарды қолданады. Аффинаждың екі түрлі әдісі бар: 1) құрғақ әдіс 2) ылғалды әдіс.