Дәріс тақырыбы және тезистер Сағат көлемі
ҚР-ғы антимонополиялық заңдылықтар және антимонополиялық саясат
жүктеу/скачать 280,94 Kb.
|
1-ä?ð³ñ. Ýêîíîìèêà æ?íå ê?ñ³ïêåðë³ê íåã³çäåð³ ï?í³, ?ä³ñòåð³ ìåí
- Бұл бет үшін навигация:
- Бәсеке дегеніміз
- Жетілген бәсеке дегеніміз
- Жетілмеген бәсеке дегеніміз
- Бәсеке формалары Фирмалардың саны мен көлемі Өнім түрлері
| 5. ҚР-ғы антимонополиялық заңдылықтар және антимонополиялық саясат.
1. Бәсекенің мәні, оның экономикадағы ролі. Нарық механизмінің негізгі элементтерінің бірі- бәсеке. Бәсеке дегеніміз - тауар өндірушілер арасындағы жоғары пайда табу барысында өз өнімдерін өткізудегі жарысы. Нарық құрылымының көптүрлілігіне байланысты бәсекенің 2 түрі бар: а) жетілген бәсеке; ә) жетілмеген бәсеке. Бәсекенің бөлінуіне әсер ететін факторлар: фирманың көлемі мен саны, өнім түрлілігі, нарыққа кіріп-шығу шарттары, ақпарат алу мүмкіндігі, бағаға бақылау жасау деңгейі. Жетілген бәсеке дегеніміз - бірнеше мың сатушылардан құралатын бәсеке. Жетілген бәсекеде фирма нарықтық бағаға әсер ете алмайды. Сатылатын тауарға бағаны нарық белгілейді. Жетілмеген бәсеке дегеніміз - таза бесекенің кем дегенде бір шарты орындалмайтын бәсеке түрі. Жетілген жіне жетілмеген бәсеке арасындағы айырмашылықты келесі кестеден көруге болады:
Бәсеке (лат. concurrere) — бір жағынан, іс-қимыл жасайтын салада ұнамды нәтижеге жету үшін жүріп отыратын экономикалық жарыс, шаруашылық жүргізудің қолайлы жағдайына ие болу үшін, пайданы мол алу үшін тауар өндірушілердің бір-бірімен күресі. Екінші жағынан, ол нарық субъектілерінің өнімді өндіру мен оны өткізудегі және капиталды қолдану сферасындағы ара қатынастары. Форма жағынан бәсеке ұйымдастырудың нормалары мен ережелерінің, мемлекеттік және жеке құрылымдардың директивалары мен іс-қимыл әдістерінің жүйесі. Бәсекені экономикалық процесс ретінде шаруашылық жүргізуші субъектердің белгілі әрекеттерінің жиынтығының түрі деп тануға болады. Осы әрекеттер экономикалық цикл ретінде жинақталады. Осыған бірте-бірте жүріп отыратын төменде аталған ұдайы өндірістік процестер жатады: өндіріс және еңбек ұжымдарының материалдық-заттық элементтерін қалыптастыру; өндірісті ұйымдастыру, оны шикізатпен, материалдармен, жартылай фабрикаттармен жабдықтау және өндірістік, несие-қаржылық және жобалау мекемелерінің бір-біріне әсер етуі; бәсекеге төзімді өнім өндіру; өнімді сату. Бұл үшін оның саны анықталады, өткізілетін орны мен уақыты белгіленеді; пайда есебінен инвестициялық қор жасау және оны өндірісті кеңейту үшін пайдалану. Өнімнің «өмір сүру циклі» бәсекелік күрес дәрежесіне елеулі әсер етеді. Өнімнің «өмір сүру цикліне» оның шығарыла бастауынан өндірілуі тоқтағанша жүріп отыратын мерзімі, «өмірі» жатады. Бұл цикл төрт фазадан тұрады: жаңа өнімді игеріп, өндіріске енгізіп орналастыру. Бұл арада сату көлемі көп емес, шығарылған өнімнің бағасы жоғары болады; өндірістің өсуі - өндірістің масштабы өседі, сұраныс өседі, жоғары баға сақталады; кемелдену - Өндіріс көлемі ең жоғары дәрежеге жетеді, сұраныс толық қанағаттанады, өндіріс қарқыны бәсеңдейді, бәсеке шиеленіседі, баға төмендей бастайды; ескіру - Бұл фазада сұраныс төменгі шегіне жетеді, өндіру азаяды. Бәсеке сайысы сөне бастайды. Өнімнің басым көбінің өндірілуі тоқталады, жаңа өнім өндіру басталады. Бәсекелік сайыста шаруашылық жүргізуші субъектер өз бәсекелесіне мардымсыз әрекеттер қолданады. Мұндай әрекеттерді «бейниетті бәсеке» деп атауға болады: бәсекелес туралы өтірік немесе қате мәліметтер тарату; тауардың сапасы туралы және оның сипаттамасы, жасау әдісі мен жасалған орны туралы жалған ақпарат тарату; бәсекелестің тауарлық белгісін, оның фирмасының атын, маркировкасын заңсыз пайдалану; тауардың сапасы туралы дұрыс түсінік бермейтін жарнама жасау; бәсекелестің тауарын жамандап көрсететін салыстырмалар қолдану; келісім бойынша өздері ғана білуіне тиісті салаға жататын конфиденциялық ғылыми-техникалық өндірістік және басқадай информацияны таратып жіберу. Аталған шартбұзушылықпен күресу Қазақстанда мемлекеттік антимонополиялық агенттікке жүктелген. жүктеу/скачать 280,94 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|