Дәрістер конспектесі 1-тақырып. Сызбаны тұрғызу теориясы. Проекциялау әдістері. Монжа эпюрі

да  болмасын,  пішініне,  өлшемдеріне  және  басқа  берілгендеріне  қатысты 

графикалық  және  басқа  түсініктерді  қажет  ететін  бөлігінің,  қосымша  жеке 

кескінін айтады.  

Шығарылған  элемент,  көбінесе,  сәйкес  кескінде  көрсетілмеген 

нақтылықтарды береді және кескіннен мазмұны жағынан айырмашылығы да 

болады.  Шығарылған  элементті  мүмкіндігінші  нәрсе  кескініндегі  орнына 

жақын  орналыстыру  қажет.  Бұл  орынды  тұйықталған  тұтас  жіңішке 

сызықпен (шеңбер, овал және т.б) белгілейді. Шығарылған элементтің реттік 

нөмері  рим  цифрымен  белгіленіп,  шығару  сызығының  сөресінде  жазылады. 

Шығарылған  элментке  мынадай  жазу  қосылады:  жіңішке  горизонталь 

сызықтың  үстінде  элементті  белгілейтіг  рим  цифры,  ал  сызықтың  астында 

сол элемент орындалатын масштаб көрсетіледі.  

құрамдас  бөліктері-тетіктер  бір-бірімен  қосылады.  Мұнда  қосылу  деп  ортақ 

әрекетті  орындау  үшін  екі  немесе  одан  тетіктің  белгілі  жүйедегі  бекітуін 

айтады.  Қосылыстар  ажырамалы  немесе  ажыратылмайтын  түрде  болуы 

мүмкін. 

Ажырамалы  қосылыстарға  оның  құрамдас  бөліктерін  бүлдірмей 

ажыратуға  болатын  қосылыстар  жатады.  Ажырамалы  қосылыстардың  өзі 

жылжымайтын  (қозғалмайтын)  және  жылжымалы  (қозғалатын)  болып  екіге 

бөлінеді.  Ажырамалы,  бірақ  жылжымайтын  қосылыстарға  бұрандамалық, 

бұрамасұқпалық  және  құбырлық  қосылыстар  жатады.  Ажырамалы 

жылжымалы  қосылыстарға  кілтектік  және  оймакілтектікпен  қосылыстар 

жатады. 

ажырату  мүмкін  емес.  Оның  мысалдары  ретінде  пісіру,  дәнекерлеу, 

желімдеу, шегендеу және т.б. келтіруге болады.  

Тетіктер  қосылысын  қарастырған  кезде  сызбаларда  олардың  әр  түрлі: 

толық, 

оңайлатылған 

және 

шартты 

пайдалынады, 

жекелегенжағдайларда  қосымша  шартты  кескіндері  пайдалынады,  жеклеген 

жағдайларда қосымша шартты белгілеулерін атауға болады.