ЖИТС қол қысу, құшақтасу, сүйісу арқылы берілмейді;
ЖИТС жөтелу, түшкіру арқылы берілмейді;
ЖИТС ортақ ыдыс және төсек жаймалары т.б. арқылы берілмейді;
ЖИТС ортақ ванна және унитаз арқылы берілмейді;
ЖИТС жануарлар мен жәндіктер арқылы берілмейді;
ЖИТС қоғамдық көліктер арқылы берілмейді.
ОНКОВИРУСТАР
Табиғи н/се зертханалық жағдайда ісік туғызуға қабілетті вирустар.
ОНКОГЕНДІ ВИРУСТАР
Қатерсіз ісіктер
Қатерлі ісіктер
Лейкоздар
Папилломалар,
фибромалар
Саркомалар,
ісіктер
ВИРУС ИНДУКЦИЯЛАЙТЫН ІСІКТІҢ ПАЙДА БОЛУ МЕХАНИЗМІ
Онкогенді вирустың
жасушаға енуі
Вирустың генетикалық материалының жасушамен өзара әрекеттесуі
Қалыпты жасушаның ісік
жасушасына трансформациясы
(бақылаусыз көбею)
Ісік өсуінің басталуы
ОНКОВИРУСТАРДЫҢ ЖАЛПЫ БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ
Вирус патологиялық процесті тек инициациялайды, яғни жұқтырылған жасушалардың генетикалық тұрақсыздығын ж/е пролиферациясын күшейтеді;
Жұқтырылғаннан кейін ісік пайда болғанға дейін ұзақ латентті кезеңге ие;
Көптеген жұқтырылған адамдарда ісіктің пайда болуы міндетті емес, бірақ олар ісіктің пайда болуына себепші болатын қауіпті топқа жатады;
Жұқтырылған жасушалардан қатерлі ісіктің таралуы айтарлықтай агрессивті ісікті клондардың селекциясына әкеп соқтыратын қосымша факторлар мен қолайлы жағдайларды қажет етеді;
Қасиеттері
Жұқпалы вирус
Онкогенді вирус
Организмге енуі
Жұқтырылған организмге тән аурулар
Аурусыз персистенция болуы;
Убиквитарлық;
Тек бірнеше факторлардың әсерінен пайда болған аурулар
Генетикалық материал
Репродукция үшін иесінің жасушасын пайдалану
Иесінің жасушасының жойылуы
Иесінің жасушасының геномына бірігуі
Қатерлі жасушаға дегенерация
Жасушаның көбеюі мен өсуі
АДАМНЫҢ ОНКОВИРУСТАРЫ
Гепатит В және С вирустары – бауыр обыры (рак).
Адамның папилломавирустары – қынап мойнының, ано-генитальді аймақтардың обыры.
Эпштайн-Барр вирусы.
Адамның ұшық вирусының 8 түрі – Капоши саркомасы.
Адамның Т-жасуша лейкозының вирусы.
АИВ (ВИЧ) – обырдың дамуына бейімділік.
ПАПИЛЛОМАВИРУСТАР (HPV)
Вирустың 100-ден астам түрі бар.
Айтарлықтай онкогенді:
HPV16 – 50% қынап мойыны обыры
HPV18 – 20% қынап мойыны обыры
HPV жұқтырылған әйелдердің 90%-да бір жылдан кейін инфекцияның өздігінен жойылуы.