Na+ каналдарын жауып, сезімтал нерв ұштарында импульстің туындауына және импульстің нерв талшықтары бойымен өтуіне кедергі жасайды
Фармакологиялық әсері
Жергілікті анестезиялаушы. Ауырсыну импульстерімен қоса басқа да импульстардың өтуіне кедергі жасайды. Жергілікті қолданылған кездеқан атмырларын кеңейтеді, жергілікті тітіркенуді туғызбайды, аритмияға қарсы, тыныштандырғыш, тұрақтандырғыш
Қозу табалдырығын жоғарылату және әрекет потенциалының мәнін төмендете отырып импульстің таралуын және өтуін тежейді. Бупивакаин липофильді болғандықтан нерв мембранасынан жеңіл өтіп, томен рН әсерінен катионға айналады, нәтижесінде натрий каналдарын ингибирлейді
Фармакологиялық әсері
Әсер ету түрлері: ауырсыну, температуралы, сипап сезу, проприорецетор және эфферентті нейробұлшықетті. Қан айналымға түскенде жүрек қан тамыр жүйесіне және ОЖЖ әсер етеді
Қолданылуы
Каудальді, эпидуральді, люмбальді және өткізгішті (стоматологияда), ретробульбарная анестезии, симпатикалық тежеу.
Жанама әсері
Уайымшылдық, бас айналу, құлақтағы шу, көрудің бұзылыстары, аяқ қол солдануы немесе ұйып калуы, тыныс алу бұлшықеттерінің салдануы, брадикардия, сфинктерлердің жұмысының бұзылысы, зәр шығарудың тежелуі, жүрек қарыншалырының аритмиясы, жүректің тоқтауы
Препарат аты
танин
Рецепт
Rp.: Tannini 1,0
Glycerini ad 10 ml
M. D. S. Кеңірдекке жағу үшін
Rp.: Sol. Tannini 0,5% 1000 ml
D. S. Алкалоидтармен және ауыр металл тұздарымен уланғанда асқазанды шаю
Тобы
Органикалық қармаушы заттар
Механизмі
Қармаушы әсері ақуыздарды тұндырып тығыз альбуминаттар түзуіне байланысты, яғни препаратты шырышты қабықтарға немесе жара бетіне қолданған кезде, шырыштың ақуыздарының немесе жара экссудатының ішінара коагуляциясын тудырып,жергілікті тіндердегі сезімтал нерв ұштарын тітіркенуден қорғайтын қабықшаның пайда болуына әкеледі.
Қабынуға қарсы әсері - жергілікті қан тамырларды тарылту, секрецияны төмендетіп, жасуша мембранасын қалыңдату, ауру сезімін басу.
Факмакологиялық әсері
Жергілікті қолдануға арналған қабынуға қарсы зат, қармаушы зат, күрделі қосылыстар қалыптастыратын және детоксикациялық әсерге ие.
Қолданылуы
Ауыз қуысында, мұрын, жұтқыншақ, көмейдегі қабыну процестері кезінде; күйіктер, жаралар, жарықтар(трешинна); алкалоидтармен және ауыр металдардың тұздарымен улану кезінде колданылады
Жанама әсерлері
Аллергиялық реакциялар
Танинді ішке қолдануға болмайды, себебі асқазанның шырышты қабығының белоктарымен әрекеттеседі. Клизма түрінде тік ішекке қолдануға болмайды, себебі тромб түзілу қауіпі бар.
Препарат аты
отвар коры дуба – емен қабығының қайнатпасы
Тобы
Қармаушы заттар
Механизмі
Емен қабығының қайнатпасы жарақаттанған тінге түскен кезде белоктармен әрекеттесіп, тіндерді тітіркенуден қорғайтын жұқа қабық түзеді. Бұл қабыну процесін тежейді және ауырсынуды азайтады. Препарат қабынуды кетіріп, жараның жазылуына әсер етіп, шіру процесін тежейді.
Құрамында галл қышқылының және оның туындыларының болуы дезенфекциялық, антигеморрагиялық, сәулеге қарсы қасиеттерімен түсіндіріледі.
Қолданылуы
Стоматологияда гингивит, стоматит, пародонтоз, флюсті емдеу үшін кеңінен қолданады. Асқазанның қан кетуінде, бауыр ауруларында, энтеритте, тік ішектің ауруларында, лимфа түйіндерінің ауруларын емдеуде;
Лосьондар түрінде емен қабығы экзема, жарықтар, күйіктер және терінің басқа аурулары үшін қолданылады.
Асқазан ауруларында емен қабығының негізіндегі препараттар шырын шығаруды азайтуға, тағамның қозғалғыштығын жақсартуға, асқазан шырышының қышқылдығын азайтуға және шырышты қабықтың сіңіру уақытын арттыруға байланысты қолданылады.
Генекологияда эрозия, вагинит, кольпитке қарсы қолданылады.
Жанама әсерлері
жүрек айнуы; құсу; тері бөртпесі, аллергиялық есекжем;қышу; терінің ісінуі, гиперемия.
Препарат аты
Висмут негізінің нитраты
Тобы
Бейорганикалық қармаушы зат
Механизмі
Белоктарды тығыз альбуминат түзе отырып коагуляциялайды, нәтижесінде жергілікті тіндердегі сезімтал жүйке ұштарын тітіркенуден сақтайтын қабық түзеді.Асқазан-ішек жолдарының шырышты қабатының белоктарын денатурациялап, қорғаныш қабығын қалыптастырады, қан тамырын тарылтатын әсерге ие, жергілікті қабыну процесін азайтады және Helicobacter pylori-нің өсуі мен дамуын тежейді.
Терінің және шырышты қабаттардың қабыну аурулары (дерматит, ойық жара, эрозия, экзема); гастродуоденит, асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасы, рефлюкс эзофагиті, энтерит, колит.
Жанама әсерлері
Бас ауруы, қабақтың және қызыл иектің ісінуі, тілдегі везикулалар мен пигментацияның пайда болуы, жүрек айну, құсу, метемоглобинемия.
Препарат аты
крахмал шырышы
Тобы
Қаптаушызаттар
Механизмі
Шырышты (қаптаушы) заттарды сумен араластырғанда тұтқырлығы жоғары коллоидты ерітінділер құрылады. Мұндай ерітінділер жылуды жақсы өткізбейді, абсорбциялық және ауруды басу әсеріне ие. Тіндерді (тері, шырышты қабықтар) жұқа қабатпен жауып, олар рецепторларды тітіркенуден қорғайды, заттардың сіңуіне кедергі жасайды және қабынуға қарсы әсері бар. Жылу беруді болдырмайды, олар жылынатын компресс ретінде әрекет етіп, қабынуды азайтады. Асқазан-ішек жолдарындағы қабынуда, бұл заттар ондағы шырыштың орнын басады және қабынуға қарсы әрекет етеді.
Факмакологиялық әсері
Қаптаушы және қабынуға қарсы әрекет етеді
Қолданылуы
Асқазан-ішек жолдарының қабынуында, копростазда, асқазанның құммен бітелуінде, белгілі бір дәрілердің тітіркендіргіш әсерін төмендетуде және улы заттарды сіңіру үшін қолданылады. Сыртқа–сулы дерматитті, жараларды, экземаны қаптаушы және құрғататын құрал ретінде (тальк, йодоформ, мырыш оксиді бар ұнтақтармен присыпка түрінде). Ішіке - шырыш түрінде қолданылады.
Жанама әсерлері
Аллергиялық реакция
Препарат аты
алюминий гидрототығы
Рецепт
Rp.: Pulver. Aluminii hydroxydi 0,3 pro susp.
D. №10
S.: Размешать в 1 /2 стакана воды; принимать по 1-2 чайные ложки при гиперацидном гастрите.
Тобы
Қаптаушызаттар
Механизмі
Асқазанға түсен соң сіңірілмейтін алюминий хлориді мен су түзіп, бос HCl-ны бейтараптандырады, екіншілік гиперсекрециясын төмендетеді. Асқазан сөлінің протеолитикалық белсенділігін төмендете отырып, рН-ны 3,5-4,5-ке дейін көтереді және бірнеше сағат бойы осы деңгейде ұстайды. Сілтілікортадаерімейтін Al3 + қосылыстарынтүзеді.
эзофагит, жедел гастрит,гиперацидті гастрит,жедел дуоденит, асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасы (жедел кезеңде), әр түрлі шыққан симптоматикалық жаралар-язва, жоғарғы асқазан-ішек жолдарының шырышты қабығының эрозиясы; рефлюкс эзофагиті, гиалальды грыжа; жедел панкреатит, созылмалы панкреатиттің өршуі; гиперфосфатемия; ішектің функционалды ауруы; колит, дискомфорт, гастралгия, жүрек ауруы (этанол, никотин, кофе шамадан тыс тұтынылғаннан кейін, есірткі қабылдау, диета).
Жанама әсерлері
жүрек айнуы, диарея, дәм сезудің өзгеруі, іш қату.
Жоғары дозада ұзақ уақыт қолданғанда - гипофосфатемия, гипокальциемия, гиперкалциурия, остеомалакия, остеопороз, гипералюминемия, энцефалопатия, нефрокальциноз, бүйрек функциясының бұзылуы. Бүйректіңжеткіліксіздігімен ауыратын науқастарда - шөлдеу, қанқысымыныңтөмендеуі, гипорефлексия.
Препарат аты
зығыр дәндері
Тобы
Өсімдік текті қаптаушы заттар
Механизмі
Шырышты (қаптаушы) заттарды сумен араластырғанда тұтқырлығы жоғары коллоидты ерітінділер құрылады. Мұндай ерітінділер жылуды жақсы өткізбейді, абсорбциялық және ауруды басу әсеріне ие. Тіндерді (тері, шырышты қабықтар) жұқа қабатпен жауып, олар рецепторларды тітіркенуден қорғайды, заттардың сіңуіне кедергі жасайды және қабынуға қарсы әсері бар. Жылу беруді болдырмайды, олар жылынатын компресс ретінде әрекет етіп, қабынуды азайтады. Асқазан-ішек жолдарындағы қабынуда, бұл заттар ондағы шырыштың орнын басады және қабынуға қарсы әрекет етеді.
Факмакологиялық әсері
қаптаушы заттар, қабынуға қарсы, әлсіз іш айдаушы қасиетке ие.
Қолданылуы
асқазан-ішек жолдарының қабыну және ойық жара процестері (өңештің қабынуы (эзофагит), асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасы, энтерит, колит); іш қату
Жанама әсерлері
Аллергиялық реакциялар. Кейде жүрек айнуы; қабылдаудың алғашқы күндерінде – нәжәстің сұйық болуы
Препарат аты
белсендірілген көмір
Рецепт
Rp.: Carbonis activati 0,25
D. t. d. №20 in tab.
S.: Ha 1 прием в 1/2 стакана воды.
Тобы
Адсорбсиялаушы заттар
Механизмі
Жоғарғы беттік белсенділікке ие, сондықтан заттардың химиялық табиғатын өзгертпей, беттік энергиясын өзгерту арқылы, заттарды өзіне байланыстырады. Ол газдарды, токсиндерді, алкалоидтарды, гликозидтерді, ауыр металдардың тұздарын, салицилаттарды, барбитураттарды және басқа қосылыстарды сіңіреді, олардың ас қорыту жолында сіңуін азайтады және ағзадан нәжіспен шығарылуына ықпал етеді. Гемоперфузия кезінде сорбент ретінде белсенді.
Ол қышқылдар мен сілтілерді әлсіз адсорбциялайды (оның ішінде темір тұздары, цианидтер, малатион, метанол, этиленгликол). Шырышты қабықтарды тітіркендірмейді.Максималды әсерді дамыту үшін уланудан кейін бірден немесе алғашқы сағаттарда қабылдау ұсынылады. Улану кезінде асқазанда (оны жуар алдында) және ішекте (асқазанды жуғаннан кейін) көмірдің артық мөлшері болу керек. Асқазан-ішек жолында тамақ массаларының болуы жоғары дозада қабылдауды қажет етеді, себебі асқазан-ішек жолдарында көмір тағаммен бірге сіңіп, оның белсенділігі төмендейді.
Егер улану ішкі қан айналымына қатысатын заттардан туындаса (жүрек гликозидтері, индометацин, морфин және басқа да опиаттар), көмірді бірнеше күн бойы қолдану қажет. Әсіресе барбитураттармен, глутетимидтермен, теофиллинмен жедел улану жағдайында гемоперфузия үшін сорбент ретінде тиімді.
Факмакологиялық әсері
Адсорбсиялаушы, дезинтоксикациялаушы, диареяға қарсы
Қолданылуы
Диспепсия, ішекте шіру және ашыту процестерімен жүретін аурулар, асқазан сөлінің қышқылдығы мен гипересретінің жоғарылауы, диарея, жедел улану (соның ішінде алкалоидтар, гликозидтер, ауыр металдардың тұздарымен), токсикалық синдромы бар аурулар - тағамдық токсикоинфекциялар, дизентерия, сальмонеллез, токсемия және септикотоксемия сатысында күйік ауруы, гиперазотемия (созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі), гипербилирубинемия (созылмалы және жедел вирустық гепатит, цирроз), аллергиялық аурулар, бронх демікпесі, атопиялық дерматит, рентген және ультрадыбыстық зерттеуге дайындық (ішекте газ түзілуін азайту үшін).
- белсендірілген көмір арқылы гемоперфузия кезінде эмболия дамуы мүмкін
- қан кетулер, гипогликемия, гипокальцемия, гипотермия, гипотония
- ауыз қуысының шырышты қабығының кандидозы
- бауыр функциясының бұзылуы
- дисбактериоз
- псевдомембранозды колит
Препарат аты
аммиак ерітіндісі
Тобы
Афферентті жүйке ұштарын ынталандыратын заттар
Тітіркендергіш заттар
Тыныс алу орталығының стимуляторлары.
Механизмі
Препараттың әсері жоғарғы тыныс алу жолдарының рецепторлары арқылы (үш тармақты жүйке ұштары) әсер етіп, тыныс алу орталығын рефлекторлы қоздырумен байланысты.
Факмакологиялық әсері
Тері рецепторларын тітіркендіреді, қан тамырларын кеңейтеді, тіндердің трофикасы мен регенерациясын жақсартады. Жұлында патологиялық ошақтан ауыру импульстары ағымын тежейді. Демді ішке тартқанда жоғарғы тыныс алу жолдарының рецепторларымен өзара әрекеттеседі және тыныс алу орталығын қоздырады.
Қолданылуы
Оның0,5% ерітіндісін хирургтың қолын өңдеу үшін колданады. Сонымен қатар оны тыныс алу орталыгын2 рефлекторлы ынталандыру үшін ингаляция түрінде қолданады. - жәндіктер шаққанда
Жанама әсерлері
- қышыну, гиперемия, ісіну
- аммиак буының үлкен концентрациясымен дем алған кезде тыныстың шектен тыс тарылуы және тыныс алудың рефлекторлық тоқтап қалуы мүмкін
Препарат аты
ментол
Тобы
Тітіркендергіш заттар
Механизмі
Нерв ұштарын тітіркендіру
Факмакологиялық әсері
Теріге жағу және шырышты қабыққа жағу кезінде ментол нерв ұштарын тітіркендіреді, суық, жеңіл жану және қышу сезімімен бірге, жеңіл жергілікті анестетикалық әсерге ие; әлсіз антисептикалық қасиетке ие.
Қолданылуы
Невралгия, артрит, ауыз, мұрын, тамақ, жұтқыншақ, кеңірдектің шырышты қабықтарының қабынуы кезінде. Тыныс алу жолдары аурулыры мен қабынулары кезінде, мысалы ларингит, бронхит, бронхоэктазия кезінде қолданылады, тері қышымасы кезнде
Жанама әсерлері
Аллергиялық (терінің тітіркенуі, эритема, бөртпе, қабыршықтану, қышу, терінің түсінің өзгеруі,есекжем, контактілі дерматит) және бронхоспастикалық реакциялар мүмкін.
Препарат
ПРОЗЕРИН
Тобы
Холинэстеразаға қарсы заттар
Механизм
Холинэстеразаны қайтымды тежеу арқылы тікелей емес холиномиметикалық әсер көрсетеді;
Фармакологиялық әсері
Гематоэнцефалтялық тосқауылдан нашар өтеді, бұлшықет ішіне енгізген кезде ең жоғарғы қанығу деңгейінің жету уақыты 30 мин, енгізілген дозаның 80 пайызы 24 сағатта бүйрек арқылы шығады,плацента арқылы өтеді;
секреттің бөлінуін жоғарлатады, қарашықты тарылтады, асқазан-ішек жолының моторикасын жақсартады, қуық, бронх тонусын жоғарлатады, көз ішілік қысымды төмендетеді
Қолданылуы
Глаукомада коньюктивалды қапшыққа тамызады; Миастенияда, ми жарақаттарынан кейінгі бұзылыстарда, паралич, оптикалық нервтің атрофиясында қолданылады
Ішке қабылдағаннан кейін галантамин тез және толығымен сіңеді 30 минут ішінде, плазма ақуыздарымен байланысып гематоэнцефальдық тосқауылдан тез өтеді,галантамин өзгермеген түре немесе метоболиттер түрінде несеппен 72 сағат ішінде шығарылады
Бездердің секрециясын жоғарылатады,көз карашығын тарылтады көз іші қысымын төмендетеді.
Факмакологиялық әсері
М-антихолинергиялық препарат, миотикалық және глаукомаға қарсы әсері бар. Ас қорыту, бронх және тер бездерінің секрециясын, бронхтардың, ішектің, өт қабының, жатырдың тегіс бұлшықеттерінің тонусын жоғарылатады. Дөңгелек (миоз) және цилиарлы бұлшықеттердің жиырылуын тудырады (орналасу спазмы), алдыңғы камераның бұрышын (ирис түбірі тартылады) жоғарылатады, трабекулярлы аймақтың өткізгіштігін жоғарылатады,нәтижесінде көзішілік қысымды төмендетеді.
Конъюнктивалық қапшықта ол іс жүзінде сіңірілмейді және резоративті әсер етпейді
Қолданылуы
көз ішіндегі қысымның жоғарылауын төмендетеді:
созылмалы ашық глаукома,
бұрыштық-жабылатын глаукоманың жедел ұстамасы; мидиаздың себептерін диагностикалау;
Жанама әсерлері
Сирек, бас ауруы, ұзақ қолданумен - фолликулярлық конъюнктивит (көздің сыртқы қабығының қабынуы).
Препарат аты
ацеклидин
Тобы
м холиномиметиктер
Механизмі
жергілікті және резорбтивті түрде қолданылады
Факмакологиялық әсері
Негізінен М-холинергиялық рецепторларға әсер ететін белсенді холиномиметик.
Препараттың ерекшелігі - күшті мистикалық әсер.
Қолданылуы
глаукомада,асқазан ішек жолдарының қуықтың жатырдың атониясында, босанғаннан кейінгі қан кету
Жанама әсерлері
конъюнктиваның аздап тітіркенуі, тамырға инъекция, көздеріндегі ауырсыну және ауырлық сезімі,терлеудің жоғарылауы,диарея.
Препарат
Қыша
Тобы
Тітіркендіргіш заттар
Механизмі
Қыша майы эфирімен судың әрекеттесуі нәтижесінде пайда болған қышқыл орта теріге жабыстырылған кезде жергілікті тітіркендіріп, теріде қызу, жану сезімін туындатады.
Фарм әсері
Эпидермиспен әрекеттескен кезде жергілікті қабынуды туындатып, нәтижесінде қан тамырларының кеңеюі, жергілікті жерде температураның көтерілуі.
Қолданылуы
Суықтап қалу, жедел ренит, фарингит, трахеит, бронхит, пневмония,
Стенокардия, миозит, невралгия. Гипертония
Жанама әсер
Химиялық күйік, терінің гиперпигментациясы
Препарат
Терпентиннің тазартылған майы.
Тобы
Табиғи жергілікті тітіркендіргіш зат
Механизмі
терпентин майы құрамындағы альфа пинен липофильді болғандықтан тері эпидермисінен оңай өтіп, сезімтал нерв ұштарын тітіркендіреді, гистамин және басқа да медиаторлар қабынуды туындатып, тамырлардың кеңеюі мен тіндердің кішкене ісінуін, гиперемияны туғызады, құрамындағы энкефалин және эндорфиндер ауру сезімін басады.
Фарм әсері
Жергілікті тітіркендіргіш, анальгетик, антисептикалық әсер
Аллергиялық реакциялар, температурасы жоғары адамдарға қолдануға болмайды
Препарат
Атропин сульфат
Тобы
М холиноблокатор
Механизмі
Перифириялық және орталық М холинорецепторларды тежейді
Фарм әсері
Тегіс салалы бұлшықеттердің тонусын төмендетіп, секрет шығаратын бездер қызметін тежейді, көз қарашығын кеңейтіп, көз ішілік қысымды жоғарылатады. Жүйке жүйесінде холинергиялық нейрон аралық баланысты тежейді.
Қолданылуы
Асқазан және 12 елі ішектік ойық жарасы, пилороспазм, холецистит, өт тас ауруы, ішек және зәр шығару жолдарының спазмы,
Кезбе нервінің тонусының жоғарылауымен болған брадиаритмия,
Наркоз және ота алдында сілекей және бранхиальді бездердің секрециясын тежеу, АІЖ рентгендік зерттеулері кезінде, холиномиметиктермен уланған кезде, бронхиальді астма, бронхит
Жанама әсер
Ауыздың құрғауы, қарашықтың кеңеюі, аккомадация бұзылысы, тахикардия, зәр шығарудың қиындауы, ішек жолдарының атониясы, бас айналу бас ауыру
Препарат
Платифиллин гидротартраты
Тобы
М холино блокатор, спазмолитик
Механизмі
Перифириялық М холинорецепторларға әсер көрсетеді,
М холинорецепторларға әсер ете отырып, постганглионарлы холинергиялық нейрондардан нерв импульстарның олардың иннервацияланатын мүшелер мен тіндерге өтуін тежейді. Н холинорецепторларды да тежейді.
Холиноболкаторлық қасиеті вегетативті нерв жүйесінің парасимпатикалық бөлімінің тонусының жоғары болған кезінде айқын көрінеді
Фарм әсері
Перифириялық М холинорецепторларға блокаторлық әсер көрсетеді
Қолданылуы
Асқазан және 12 елі ішектің ойық жарасы кезінде , пилороспазм, холецистит, холелитиаз, ішек, бауыр коликасы кезінде, бронхиальді астма, бронхорея, церебральді артерияның спазмы, стенокардия
Жанама әсер
Ауыз құрғауы, сусыздану, артериялық қысымның төмендеуі, тахикардия, ОЖЖ қозуы, бас айналу, қарашықтың кеңеюі, фотофобия. Судороги, зәр шығарудың тежелуі
Препарат
Пирензепин
Тобы
М1 холиноблокатор
Механизмі
Интрамуральді гангли деңгейінде таңдамалы М1 холинорецепторларды тежейді, өт секрециясын бақылайтын кезбе нервіне стимуляторлық әсер көрсетеді. Цитопротективті әсері асқазанның шырышты қабығының қан айналымын жақсартуымен байланысты.
Фарм әсері
Ойық жараға қарсы, гастропротективті
Қолданылуы
Асқазан және 12 елі ішіек ойық жарасы, созылмалы рефлюкс-эзофагит. Золлингер- Эллисон синдромы, АІШ эрозиясы әсерінен болған қан сырау
Трахея-бронх ағашының тегіс салалы бұлшық етінің М холинорецепторларының блокаторы. Ацетолхолин молекуласымен ұқсас болғандықтан оған антогонист болып келеді
