Диплом жұмысы орындаған: Бакытгул Гайнуллинова Бакалавр дәрежесі үшін
Діна ра лық ке лісім: сын-қа те р, пе рспе ктива және нәтиже ле рі
жүктеу/скачать 0,75 Mb. Pdf көрінісі
|
Дипломная работа Бакытгул
| 2.2. Діна ра лық ке лісім: сын-қа те р, пе рспе ктива және нәтиже ле рі
2019 ж. 20-23 та мыз Ге рма нияның Линда у қа ла сында «Дінде р Бе йбітшілік үшін» «Re ligions for Pe a ce » діна ра лық ұйымының оныншы а сса мбле ясы өтті. 1970 жылы құрылға н бұл ұйым бүгінгі та ңда әле мде гі е ң ірі және өкіле тті «көп дінді коа лиция» болып та была ды. Құра мына әле мнің ке з ке лге н а йма ғына н Дүние жүзілік дін көшба сшыла рының ке ңе сі, 80не н а ста м ұлттық конфе ссияа ра лық ке ңе сте р, соныме н қа та р онда ға н жа ста р ме н әйе лде р ұйымда ры. Шта б-пәте рі Нью-Йоркте гі БҰҰ ғима ра тында орна ла сқа н. А сса мбле я ша ма ме н төрт жылда бір ре т өткізіліп тұра ды. Линда у а сса мбле ясына 100де н а ста м е лде рде н 900-ге жуық діни көшба сшыла р, діни қа уымда стықта р ме н үкіме ттік ұйымда рдың өкілде рі қа тыса ды. ДБның оныншы
а сса мбле ясының та қырыбы: «Орта қ бола ша ғымыздың қа мын ойла у - ұжымдық әл-а уқа ттың а лға жылжуы» (Ca ring for our Common Future –A dva ncing Sha re d We ll-be ing). А сса мбле я жұмысы бе с ба ғытта жүргізіле ді: «Позитивті әле мді на сиха тта у»; «Зорлық- зомбылықтың а лдын а лу және қа йта құру»; «Әділ және үйле сімді қоға мды қолда у»; «А да мза ттың инте гра лды да муына ықпа л е ту»; «Же р Ша рын қорға у». Көрсе тілге н та қырыпта рдың әрқа йсысы үшін а рна йы комиссияла р ДБның позициясын білдіре тін құжа тта рды әзірле п ола рдың әрқа йсысын 30
ғылыми ма қа ла се кілді ба сып шыға рды. Бұл ғылыми ма қа ла ла р әле мнің же те кші са ра пшыла рының қа тысуыме н да йында лып ДБның мүше ле рі та ра пына н ма құлда нды. Әр ма қа ла же ке брошюра ла р ре тінде , көле мі 20 ме н 40 бе т а ра лығында , а ка де миялық зе ртте уле рді қоса а лға нда онда ға н а қпа ра т көзде ріне сілте ме ле ріме н жа рияла нды. Құжа тта рда қа ра стырылға н мәсе ле ле рге тұжырымда ма лық ба ға бе ру ға на е ме с, соныме н қа та р а сса мбле яның ұйымда стырушыла ры а та п өтке н пра ктика лық іс-ша ра ла рды орында уда ғы ұсыныста рын да қа мтыды.
Әле мдік және дәстүрлі дінде р көшба сшыла ры съе зі Қа за қста н Ре публика сының а лға шқы пре зиде нті Нұрсұлта н На за рба е втың ба ста ма сыме н әрбір үш жыл са йын өте тін әле мде гі а уқымды ша ра ла рдың бірі. Оның пікірінше , дәстүрлі дінде р көшба сшыла рының а ра сында ғы түсіністік пе н се нім осы са ла да ғы ха лықа ра лық бе йбітшілік үшін үлке н мүмкіндікте рге жол а ша ды. Съе зд иде ясын Кофи А нна н, Джордж Буш, Ма рга ре т Тэтче р, Цзянь Цзе минь, Не льсон Ма нде лла , Жиска р д'Эсте н және әле мнің өзге де а са ықпа лды са яса тке рле рі қолда ды.
2003 жылда н бе рі осы форум ба рша әле мді толға ндырға н те рроризм, әр а да мның бе лгілі бір дін қа ғида ла рын дұрыс түсінбе й әле мге зиян тигізуі, өрке ние т пе н мәде ние т бір-біріне н а лша қта й түсуі сынды мәсе ле ле рде ма ңызды рөл а тқа ра ды. Ба ста пқыда съе зді ша қыруға әле мнің түкпір- түкпірінде болып жа тқа н те ррористік ша буылда р ме н діна ра лық қа қтығыста р се бе п болды. Біра қ съе зд өткізілме й жа тып ке йбір БА Қ оны ма ғына сыз жина лыс де п сына п та ста ды, жа ма н пікірле р қа лыпта стыруға тырысты.
Үш жылда бір ре т өте тін форумға исла м, христиа н, буддизм, иуда изм, да осизм, синтоизм және зороа стризм дінде рінің бе де лді өкілде рі, сонда й-а қ, сыртқы са яса тта тәжірибе сі мол тұлға ла р қа тыса ды. Ба ста пқыда 13 е лде н де ле га тта р ке лсе , соңғы ре т өтке н съе зге әле мнің 42 е ліне н се ксе нне н а ста м өкіл ке лді. Ола р — БҰҰ ба с ха тшысы Па н Ги Мун, ЮНЕ СКО ба с дире кторла ры Коичиро Ма цуура ме н Ирина Бокова , Е ҚЫҰ ба с ха тшыла ры Ма рк Пе рре н де Бриша мбо ме н Ла мбе рто За нье р, БҰҰ өрке ние тте р а льянсының жоға ры өкілі На сир А бде ль А зиз а н-На се р, Иорда ния королі А бда лла II, дүние жүзілік Исла м ма зха бта рын жа қында стыру а сса мбле ясының ба с ха тшысы А ятолла Ше йх Мохсе н А ра ки, бе йбітшілік үшін Нобе ль сыйлығының ла уре а ты Шимон Пе ре с, Ка на да ның бұрынғы пре мье р-министрі Жа н Кре тье н, Конста нтинополь пра восла в шірке уінің па триа рхы Ва рфоломе й I, дүние жүзілік люте ра н фе де ра циясының пре зиде нті Муниб Юна н, Изра илдың ба с ра ввинде рі Йона Ме цге р, индологияны зе ртте у және діна ра лық диа лог жөнінде гі институттың төра ға сы, дін көшба сшыла ры ке ңе сінің мүше сі Сома йя Са мир Ша нтила және т.б.-ла р.
Қа тысушыла рдың са ны а з әрі ола рды жина у қиынға соққа ндықта н де кла ра цияның қа былда нуы бірінші форумның жа лға сын та буда ма ңызды рөл а тқа рды. 2003 жылы өтке н форумның нәтиже сінде қа былда нға н де кла ра цияда әле мде гі ба рлық діннің не гізгі орта қ құндылықта ры ме н қа ғида ла ры тура лы жа зылды. Құжа тты әзірле у үшін пре зиде нт әкімшілігі ме н 31
сыртқы істе р министрлігі ба ста ға н әле мде гі дәстүрлі дін өкілде ріне н а рна йы жұмыс тобы құрылды. «Діни се німде р ме н ғиба да тта рдың көптүрлілігі өза ра күмәнда нуға , ке мсітуге және жоюға е ме с, әрбір діннің және мәде ние ттің біре ге йлігін көрсе те тін өза ра қа былда у ме н үйле сімге же те ле уге тиіс. Дінде р толе ра нттылық пе н өза ра қа былда уды ба рлық ха лықтың бе йбіт қа та р өмір сүруінің е ле улі құра лда ры ре тінде мойында й отырып, үлке н
ынтыма қта стыққа ұмтылуы қа же т», – де п съе здің бірінші құжа тында а та п өтілге н бола тын. Әле мдік және дәстүрлі дінде р көшба сшыла рының ІІ съе зі 2006 жылы 12-13 қыркүйе кте А ста на қа ла сында форум өткізу үшін са лынға н жа ңа «Бе йбітшілік және ке лісім са ра йы» ғима ра тында өтті. Ол «Дін, қоға м және ха лықа ра лық қа уіпсіздік» а тты жа лпы та қырып а ясында «Діни на ным- се нім боста ндығы және өзге дінді ұста нушыла рды құрме тте у» және «Діни көшба сшыла рдың ха лықа ра лық қа уіпсіздікті ныға йтуда ғы рөлі» де ге н е кі не гізгі ба ғыт бойынша жүргізілді. Бұл жолы форум жұмысына 29 де ле га ция қа тысты. Съе зд ба рысында қа тысушыла р не гізге а лға н "Діна ра лық диа лог қа ғида тта ры" қа былда нды. Сонда й-а қ, қа тысушыла р ба рлық дін ме н этника лық топ өкілде рін мәде ни және діни е ре кше лікте р не гізінде гі да у- жа нжа лда рға жол бе рме уге ша қырға н бірле ске н де кла ра ция қа былда ды. "Діна ра лық диа лог қа ғида тта рында "Диа лог ба рлық се рікте стің те ң құқыққа ие е ке нін болжа уға және әрбір мәде ние ттің, тілдің және дәстүрле рдің тұта стығын е ске ре отырып, пікірле рін, па йымда рын және се німде рін е ркін білдіруге а рна лға н ке ңістік құруға тиіс. Диа лог ба сқа дінге мәжбүрле уге не ба сқа дінді ұста нушы сұхба тта сын қорла уға , сонда й-а қ бір діннің е кінші дінне н а ртықшылығын көрсе туге ба ғытта лма уға тиіс", – де лінге н.
2009 жылы 1-2 шілде де өтке н ІІІ съе зге Е уропа , А зия, Та яу Шығыс және А ме рика ның 35 е ліне н 77 де ле га ция қа тысты. Ба сты та қырыпқа қиын мәсе ле ле рдің дұрыс ше шілуінде гі руха ни көшба сшыла рдың а тқа ра тын рөлі шыға рылды және ола рдың ынтыма қта стықты а рттыруға ба ғытта лға н жұмыста ры тура лы а йтылды. Қа тысушыла рдың үнде уінде "әртүрлі этнос және дінге тие сілі а да мда рдың бе йбітшілікте өмір сүруі а да мза т қа уіпсіздігінің ма ңызды не гізі болып та была ды" де п а та п көрсе тілге н. Сонда й-а қ, дінме н бүрке ме ле не тін те рроризмнің ке з ке лге н ныса нда ры а йыпта ла тыны тура лы жа зылға н.
Ке зе кті төртінші съе здің ба сты үнде уле рінің бірі – а да мның құда й бе лгіле ге н ма қса т-мүдде сін, оның а быройы ме н өзіне тие сілі құқықта рын та нуда біра уызды болды. Жиын ба рысында әйе лде рдің қоға мда ғы рөлі та лқыға са лынып, ола рдың ке з ке лге н е лде зор құрме тке ие болуы ке ре ктігі а йтылды. Әрбір жа с өре ннің а на тілі ме н та рихын қа ла й білсе , өзінің діни дәстүрін дәл сола й білуі ке ре ктігі, сол ке зде ға на а да мның ба сқа дінде рге сыйла стықпе н және толе ра нттылықпе н қа ра йтындығы тура лы сөз қозға лды.
Бе сінші съе зд ба рысында ме мле ке та ра лық мәсе ле ле рге үлке н мән бе рілді. Қа тысушыла р қа уіпсіздікті қа мта ма сыз е тіп, ке з ке лге н қа қтығыстың а лдын а лу үшін дін көшба сшыла рының ха лықа ра лық де ңге йде гі ұйымда рме н және қоға мме н диа лог жүргізуіне жәрде м болуы үшін бе лгілі бір
32
мінде тте ме ле рді қа былда ды. Сонда й-а қ, форумның ба сты үнде уі – бе йбіт ке ліссөзде р а рқылы әле мде орын а лып жа тырға н зорлық-зомбылықты тоқта ту болды. Осы тұста а йтылға нда рды жүзе ге а сыру үшін БҰҰ се кілді тәжірибе лі ұйымда рдың ме ха низмін па йда ла ну ұсынылды және инте рне т пе н БА Қтың діна ра лық а ла уыздықты өршітуін тоқта ту ке ре к е ке ндігі а йтылды. Е уропа да ғы қа уіпсіздік және ынтыма қта стық ұйымының ба с ха тшысы Ла мбе рто За нье р бұл съе зде қоға мның діни са уа ттылығына на за р а уда руға ша қырды. Сонда й-а қ, ол те ріс пиғылды ұйымда рға қа рсы күре с жүргізуде БА Қ-тың әле уе тін па йда ла нуды ұсынды.
«А да мда р бе лгілі бір діннің құндылықта рын қа те түсіну а рқылы а йна ла сына зиянын тигізуі мүмкін. Өкінішке ора й, қа зір БА Қ-ты ке йбір діни ұйымда р ме н а ғымда р ме мле ке тте р а ра сына іріткі са лу ма қса тында ұтымды па йда ла нып отыр. Мұнда йға жол бе рме уіміз ке ре к. Ола р ке рісінше қоға мға ке рі әсе рін тигізе тін ұйымда рды әшке ре ле уге , әле мде бе йбітшілік пе н ке лісім орна туға жұмыс істе уі тиіс. Се бе бі, ма сс ме диа ның қоға м са на сына ықпа л е ту мүмкіндігі зор», — де п а йтқа н бола тын.
Жа лпы а йтқа нда діна ра лық диа логтың қа зіргі қоға мда а ла тын рөлі жоға ры. Жоға рыда ке лтірілге нде й оның өзінің сипа тына , ішкі және сыртқы фа кторла рына ба йла нысты бірне ше түрі ба р е ке нін көрдік. Ше те лдік зе ртте ушіле рдің ма қа ла ла рын не гізге а ла отырып кла ссифика ция, принципта ры, нәтиже ле рі, соныме н қа та р діни қа қтығыста р ме н шие ле ністе рге төте п бе рудің эффе ктивті жолда ры көрсе тілге н бола тын.
жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|