Нәтижелерді бағалау
4 балл - оң психикалық күй;
3 балл - төмен дәрежедегі теріс психикалық күй;
2 балл - орташа дәрежедегі теріс психикалық күй;
1 балл - жоғары дәрежедегі теріс психикалық күй.
Алынған жеке нәтижемен қатар топтағы жалпы психологиялық ахуалды да анықтауға болады. Ол үшін барлық оқытушылар, тәрбиешілер құрамы мен НПС қосындылары анықталады, олардың арасындағы айырмашылық балалар санына бөлініп, 100%-ға көбейтіледі.
Нәтижелерді бағалау:
70% және одан жоғары - қолайлы психологиялық климат жоғары деңгейде;
42 - 69% - орташа;
26 - 41,9% - шамалы;
0 - 25% - қолайсыз психологиялық климат бастапқы деңгейде;
-1 ден - 25% орташа;
- 26% және одан төмен - күшті.
«Үйшіктердегі қорқыныш» - балалардың қорқынышын анықтау әдістері. Әдістеме авторлары: А.И. Захаров, М. Панфилова.
Мақсаты: 3 жастан асқан балалардың бойындағы қорқыныш түрлерін (қараңғылық, жалғыздық, өлім, медициналық қорқыныш және т.б.) анықтап, нақтылау. Балаларға қорқыныш сезімін жеңуге көмектесу үшін қорқыныштың барлық түрлерін және олар қандай нақты қорқыныштарға тап болатынын білу керек.
Бұл әдісті бала әлі сурет сала білмейтін немесе сурет салғанды ұнатпайтын жағдайларда (сурет салуға онша қызығушылық танытпайтын балалар да бұл тапсырманы қуана қабылдайды) қолдануға болады. Ересек адам екі үйдің - қара және қызыл үйдің контурын (бір немесе екі параққа) сызады. Содан кейін ол үйлерге тізімдегі қорқыныштарды орналастыруды (ересектер қорқынышты кезекпен атайды) ұсынады. Сіз баланың қара үйге орналастырған қорқынышын жазып алуыңыз керек, яғни бала олардан қорқатынын мойындады. Ересек балалардан: «Сен ... қорқасың ба әлде қорықпайсың ба?» деп сұрауға болады. Сөйлесуді баяу және мұқият жүргізу керек, қорқыныштарды бірінен соң бірін атап, «иә» - «жоқ» немесе «қорқамын» - «қорықпаймын» деген жауап күтіледі. Балаға «қорқасың ба, жоқ па» деген сұрақты қайта-қайта қайталаудың қажеті жоқ. Бұл қорқыныштың пайда болуына, еріксіз мойынұсынуға алып келеді. Барлық қорқынышты бірдей теріске шығаратын болса, онда «жоқ» немесе «иә» деп емес, «қараңғыдан қорықпаймын», «жалғыздықтан қорықпаймын» деген сияқты толық жауап сұралады. Ересек адам сұрақ қойғанда балаға қарама-қарсы емес, оның жанына отыруы, дұрыс жауап бергені үшін оны мақтап, көтермелеп қоюы тиіс. Ересек адам ның қорқынышты тізімге қарап оқымай, оны есінде сақтап сұрағаны дұрыс. Тапсырманы орындағаннан кейін баланы қара үйді құлыппен жабуға (суретін салуға) шақырады, ал кілті лақтырылып тастау немесе жоғалту керек. Бұл әрекет қорқынышты тыныштандырады. Нәтижелерді былайша талдайды: тәжірибе жүргізуші қара үйдегі қорқынышты есептеп, оларды жас нормаларымен салыстырады. Баланың жиынтық жауабы қорқыныш түрлері бойынша бірнеше топқа топтастырылады. Егер бала төрт-бес жағдайдың үшеуінде иә деп жауап берсе, онда қорқыныштың бұл түрі бар деп саналады. Автор анықтаған 31 қорқыныш түрінің ішінде балалардың бойында 6-дан 15-ке дейінгі түрлері болады. Қаланың балаларында қорқыныштың саны 15-ке жетуі мүмкін.
Балаға арналған нұсқау: «Қара үйде өте қорқынышты қорқыныш тұрады, бірақ қызыл үйде тым қорқынышты емес қорқыныш тұрады. Маған тізімдегі қорқынышты үйлерге орналастыруға көмектесіңіз».
Сен неден қорқасың:
1. жалғыз қалудан;
2. біреудің шабуыл жасауынан;
3. ауру жұқтырудан;
4. өлімнен;
5. ата-анамның қайтыс болуынан;
6. кейбір балалардан;
7. кейбір адамдардан;
8. әкемнен немесе анамнан;
9. олардың мені жазалайтынынан;
10. Жалмауыз кемпірден, ажалсыз Кощейден, құбыжықтан, періден (Мектеп оқушылары үшін бұл тізімге ертегідегі қорқынышты кейіпкерлердің бәрі кіреді).
11. ұйықтар алдында;
12. қорқынышты түстен (қандай екенін айту керек);
13. қараңғылықтан;
14. қасқыр, аю, ит, өрмекші, жылан (жануарлардан қорқу);
15. автомобильдер, пойыздар, ұшақтар (көліктен қорқу);
16. дауыл, су тасқыны, жер сілкінісі (апаттан қорқу);
17. жоғарыдан (биіктіктен қорқу);
18. тереңнен (тереңдіктен қорқу);
19.кішкентай бөлмеден, дәретханадан, адам толы автобустан, метродан (шектеулі кеңістіктен қорқу);
20. судан;
21. оттан;
22. өрттен;
23. соғыстан;
24. үлкен көшелерден, алаңдардан;
25. дәрігерлерден (тіс дәрігерін қоспағанда);
26. қаннан (қан ақса);
27. екпеден;
28. ауырғаннан (жаныңа батқаннан);
29. күтпеген, қатты дыбыстардан, бірдеңе кенеттен құлаған кезде, соғылғанда (қорқып, дір ете қаласың);
30. бірдеңені теріс жасағаннан (мектеп жасына дейінгі балалар үшін бұл жаман);
31. балабақшаға (мектепке) кешігуден.
Мұнда көрсетілген барлық қорқыныштарды бірнеше топқа бөлуге болады:
медициналық қорқыныш - ауырсыну, екпе, дәрігерлер, аурулар;
физикалық зақым келтірумен байланысты қорқыныш - көлік, күтпеген дыбыстар, өрт, соғыс, апат;
өлімнен қорқу (өзінің);
жануарлардан қорқу;
ертегі кейіпкерлерінен қорқу;
қараңғылық пен қорқынышты түстерден қорқу;
әлеуметтік ортадағы қорқыныш - адамдар, балалар, жаза, кешігу, жалғыздық;
кеңістіктік қорқыныш - биіктік, тереңдік, жабық кеңістік.
Баланың бойында көптеген қорқыныштардың болуы преневротикалық жағдайдың көрсеткіші болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |