2 Зият кемістігі бар балалардың агрессивті мінез – құлқын эксперименттік зерттеу
|
2.1 Зерттеудің мақсат – міндеттері, ұйымдастырылуы
|
Ақыл – ойы кем жән басқа да категориялардың негізгі сипаттамалары І бөлімде келтірілді. Теориялық тұрғыдан қарастырылған мәліметтердің практикалық дәйегі ретінде зерттеу экспериментін ұйымдастырдық.
Зерттеу экспериментінің мақсаты – ақыл – ойы кем балалардың агрессивті мінез – құлық ерекшелітерін анықтау және түзету амалдарын ұсыну.
Зерттеудің міндеттері:
Зерттеуге қатысушыларды іріктеу;
Зерттеу әдістерін жасақтау;
Зерттеуді жүргізу;
Нәтижелерін сандық - сапалық көрсеткіштерін талдау.
Зерттеу базасы:
Зерттеуге қатысушылар саны: 16 бала
Зерттеуге қатысушылардың бастапқы деректері төменгі кестеде берілді:
р/н
|
Оқушының аты – жөні
|
Аңғарымы, сыныбы / тобы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кесте 2. Сыналушылардың бастапқы деректері
Зерттеу әдістері:
«Балалардың агрессия деңгейін диагностикалау» әдісі
«Тіршілік етпейтін жануар» тесті, авторы – С.Розенцвейг
Қарым – қатынастағы мінез – құлық түрін таңдауы [25].
І Балалардың агрессия деңгейін диагностикалау
Мақсаты – нақты көрінетін агрессия жағдайын деңгейлік жіктемелерге бағалау.
Құрал – жабдықтар:
Бұл әдіс бойынша балаларға белгілі жағдаяттар берілді. Осы кездегі баланың мінез – құлқының сипаты оны деңгейлер бойынша анықтап береді.
Сыналатын жағдаяттар төменгі кестеде берілді.
р/н
|
Жағдаяттар
|
Жоғары деңгей
|
Орта деңгей
|
Төмен деңгей
|
Жалпы
|
|
Ойыншығын рұқсатсыз алу
|
|
|
|
|
|
Орнына басқа адам отыру
|
|
|
|
|
|
Дабыл реакциялары (қатты, жағымсыз дыбыстар)
|
|
|
|
|
|
Қатты жарық
|
|
|
|
|
|
Залдағы шу
|
|
|
|
|
Кесте 3. «Агрессивті мінез – құлықты диагностикалау» әдісінің толтыру парағы
Бағалау критерийлері:
Агрессивтіліктің нақты көрінісі;
Агрессивті мінез – құлықтың ұзақтығы – 1 минуттан астам;
Агрессивті мінез – құлық басуға келмейді немесе өте қиын;
Агрессияның кез – келген орында пайда болуы.
Бағалау критерийлері:
Агрессияның жоғары деңгейі – әр категория бойынша 3 балл, 12 – 15 балл;
Агрессияның орташа деңгейі – әр категория үшін 2 балл, 6 – 11 балл;
Агрессияның төмен деңгейі – әр категория үшін 1 балл, 0 – 5 балл.
ІІ «Тіршілік етпейтін жануар» тесті, авторы – С.Розенцвейг
Барысы: Тестті орындау үшін қағаз парағы, қарындаш, өшіргіш қажет. Сынақтан өткен адамнан табиғатта ешқашан болмаған жануарды сурет салуды сұраңыз немесе өзіңіз осындай суреттер дайындаңыз. Сурет дайын болған кезде келесі сұрақтарды қойыңыз: бұл жануар қайда тұрады, не жейді, не жақсы көреді, неден қорқады?
Қарындашты басу
Әлсіз қысым-астения; пассивтілік; кейде депрессиялық күй.
Күшті қысым-эмоционалды шиеленіс;қатаңдық ; импульсивтілік.
Өте күшті қысым (қарындаш қағазды жыртып тастайды) - жанжал; гиперактивтілік; кейде агрессивтілік, жедел қозу.
Сызықтардың ерекшеліктері
Сызық сызықтары-бұл мазасыздық жеке қасиет ретінде.
Бірнеше сызықтар-тексеру кезіндегі күй ретінде мазасыздық; стресстік жағдай; кейде импульсивтілік.
Эскиздік сызықтар-сіздің алаңдаушылығыңызды бақылауға, өзіңізді ұстауға деген ұмтылыс.
Қажетті нүктеге түспейтін сызықтар-импульсивтілік; мидың органикалық зақымдануы.
Аяқталмаған сызықтар-астения, кейде импульсивтілік.
Сызықтар пішінінің бұрмалануы-мидың органикалық зақымдануы; импульсивтілік; кейде психикалық ауру.
«Тіршілік етпейтін жануар» әдістемесіндегі жануардың түрі
Жоқ жануарлардың суреттерінің типологиясына сәйкес олардың ең көп кездесетінін атап өтуге болады.
1.Тақырып нақты жануарды бейнелейді және оны нақты атпен атайды, ал оның өмір салтын сипаттау шындыққа сәйкес келеді. Мысалы, мысық тартылып, мысықтың өмір салты сипатталған. Мұндай кескінді бес-алты жасар бала үшін норма деп санауға болады, бірақ жасөспірімдер мен ересектер үшін бұл қиялдың төмен деңгейін көрсетуі мүмкін.
2.Бұрын жойылып кеткен жануар, мысалы, динозавр, мамонт және т. б.
3.Мәдениетте бар, бірақ табиғатта жоқ жануардың бейнесі, мысалы, айдаһар, су перісі және т.б. жойылған жануарлардың суреттері, сондай-ақ мәдениетте бар суреттер 8-9 жастағы балалар үшін норма болып табылады. Ересектер үшін жануардың мұндай үлгісі оның төмен мәдени деңгейі мен қиялдың кедейлігін көрсетеді.
4.Жоқ жануардың суреті әдетте әртүрлі нақты жануарлардың бөліктерінен тұрады: қолтырауынның денесі, маймылдың аяқ-қолдары, қоянның басы және т.б. мұндай жануардың, мысалы, Крокозай атауы болуы мүмкін. Жануардың мұндай бейнесі шығармашылық табиғатқа емес, рационалистерге көбірек тән.
5.Кейде жануарлардың бейнесі адам тәрізді болады. Бұл әдетте 13-17 жастағы жасөспірімдерге тән қарым – қатынастың күшті қажеттілігін көрсетеді.
6.Бейнеленген жануар әртүрлі механикалық бөліктерден тұрады. Мұндай жануарды әдетте стандартты емес ойлау және өмірге көзқарасы бар адамдар бейнелейді.
7.Жануардың күрделі, күрделі және ерекше бейнесі, оның бейнесі күрделі емес, бірақ тұтас құрылымы бар, кез-келген нақты (бар) жануарға ұқсастығы қиын немесе орнатылмаған, жақсы дамыған, бай шығармашылық қиялы бар адамға тән.
Бұл әдісте пайдаланылатын үлгілік суреттер мынадай форматта болмақ:
Достарыңызбен бөлісу: |