Бірінші - ол этногенез мәселесі. Біз тұтас ұлтпыз, оның биік деңгейі
немен өлшенеді? Ол қалай қалыптасады? Ұлттың кешегісі, бүгінгісі, ертеңі
қандай? Қазақ сахарасын жайлаған тайпалардың бүгінге тартылатын желі бар
ма?
Екінші түйін – мемлекеттік мәселе. Қай ғасырда пайда болды, оның
территориялық аясы, тайпалық құрамы, мемлекеттік рәміздері, оның пісіліп-
жетілу деңгейі, сипаты, тағы басқа мәселелерді қамтып, бір жүйеде, тұтас
әдіснамалық деңгейде қарастыру әлі де тарихнамада жетіспейді. Ұлттық
мемлекеттік дегеніміз не, оның тайпалық, мемлекеттік құрамалардан
айырмасы қандай, ол қашан пайда болды? Бұл тарапта да ойландырып-
толғанатын мәселелер баршылық.
Үшінші басты ділгірліктің бірі - өркениет мәселесі. Біз қай өркениетке
жатамыз? Көшпелілік пе, отырықшылық па, орыс-сібір өркениеті ме,
ортаазиялық Тұран өркениеті ме, әлде көшпелілік пен отырықшылықтың
басын қосқан дала мен қаланың синтезі іспетті ұлы дала өркениеті ме?
Әлемдегі сегіз өркениеттің біз осы уақытқа дейін біреуіне де қосылудың кілті
10
неде? Түркі өркениеті дегенді де ауызға алушылық бар. Бізде зерттелмей
келе жатқан мәселе – ұлтаралық, мемлекет аралық қатынас, өркениеттер
ықпалы, мәмілегерлік тарихы.
