Э. М. Мурзаев былай деп жазған: Қазіргі әлемді географиялық атауларсыз елестету мүмкін емес. Пошта, телеграф, темір жолдар өз қызметтерін тоқтатады, үшақ- тар әуежайда, кемелер аты жоқ кеме токтайтын жерлерде түры
жүктеу/скачать 0,76 Mb.
|
treatise53019 (1)
| / тарау. Ономастика - гылыми пэн
мүмкіндік береді. Когниция - таным, сонымен байланыс- ты қүрылымдар мен үрдістер; барлық аспект деңгейіндегі білім феноменін зерттеу, сақтау, өңдеу т.б. когнитивті ғылым нысаны болып табылады [Кубрякова т.б. Краткий словарь когнитивных терминов. - М., 1996, 58]. Жалкы есімнің когнитивтік қүрылымын зерттеу барлық түрғыда мүмкін, себебі олар “әлемнің тілдік бейнесінің үйымдасқан фрагменті” болып табылады және жеке адам- ның да, түтас үжымның да тілдік санасында өмір сүреді. Жалқы есімнің когнитивтік түрғыдан зерттеу мәселелері төмендегідей: нақты тілдік социумның колданысында болатын жалқы есімдерді тіл иелерінің қабылдауы; жеке адам санасындағы жалқы есім қызметі; үжымдық санадагы жалқы есім қызметі; жалқы есімдердің болмысты ментальды таңбалау- ының суреттеуі; жалқы есім инвариант пен варианттілігін анықтау; тілдік сананың когнитивті үлттық қорын қүрайтын тірек жалқы есімін анықтау; нақты разрядтың жеке алынған жалқы есім жүйесінің базалық элементтер мен стереотиптерді айқындау т.б.; жалқы есімдер және мифологиялық сананың ара- қатынасын айқындау т.б. Жоғарыда аталған маңызды ономастикалық тірек мәселелер мүнымен шектелмейді, оларды басқа да сала- лар білімін қолдана отырып шешуге болады. Жалкы есім тілдік бірлік болғандықтан, оны зерттеу, әрине лингвистикалық әдіс-тәсілдер арқылы, тіл білімі жасаған ережелерге сүйене отырып іске асады. Сонымен қатар ономастикалық деректер тіл тарихы, лексикология, этимология, диалектология, лингвистикалық география т.б. үшін қүнды. Ономастика материалдары басқа да ғылым- дар үшін маңызды дерек көзі болып табылады.
бөлімнін әдебиеті: Абдрахманов А.А. Историко-этимологическое исследование топонимов Казахстана. АДД. Алматы, 1991. Аниканова Т.А. К вопросу о социолингвистической природе географических названий // Вопросы теории и методики преподавания иностранных языков. М., 1980. Березович Е.Д. Семантические микросистемы в русской топонимии. АКД. Екатеринбург, 1992. Воробьева И.А. Социолингвистическое исследование параллельных названий населенных пунктов (на материале ойконимии Алтайского края) // Язык и общество. Саратов, 1989. Гудков Д.Б. Прецедентное имя и проблемы прецедентное™. М., 1999. Джанузаков Т. Очерк казахской ономастики. Алма-Ата, 1982. Дмитриева Л.М. Онтологическое и ментальное бытие топонимической системы (на материале русской топонимии Алтая). Барнаул, 2002. Иманбердиева С.К. Қаладағы тағамхана атаулары. АКД. Алматы, 2001. Керимбаев Е.А. Казахская ономастика в этнокультурном, номинативном и функциональном аспектах. Алматы, 1995. Китайгородская М.В., Розанова Н.Н. Современная городская коммуникация: тенденции развития // Русский язык конца XX столетия. М, 2000. Конкашпаев Г.К. Казахские народные географические термины. АКД. Алматы, 1949. Кубрякова Е.С., Демьянков В.З., Панкрац Ю.Г., Лузина Л.Г. Краткий словарь когнитивных терминов. М., 1996. Красных В.В., Гудков Д.Б., Захаренко И.В., Багаева Д. Когнитивная база, прецедентные феномены в системе других единиц и коммуникации// Вестник МГУ. Серия Филология. № 3. М., 1997. С. 62-75. 35 |П жүктеу/скачать 0,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|