Еңбекті қорғау мен эргономиканың өзара байланысы
жүктеу/скачать 15,92 Kb.
|
1 2
Байланысты:еңбекті қорғаумен эргономи өзара байл
|
1.1 Еңбекті қорғау мен эргономиканың өзара байланысы Еңбекті қорғау туралы ғылым басқа ғылымдармен тығыз байланысты, ғылым мен техниканың жаңа жетістіктерін кеңінен қолданады, физика, химия, математика, электроника, медицина, экономика және т.б. бойынша теориялық әзірлемелерге негізделеді. Еңбекті қорғау мәселелерін әзірлеуде эргономика, инженерлік психология және еңбек физиологиясы, техникалық эстетика сияқты ғылыми пәндер маңызды орын алады. Еңбекті қорғау – еңбек үрдісінде адамның қауіпсіздігін, жұмысқа қабілеттілігі мен денсаулығын сақтауды қамтамасыз ететін әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастырушылық, техникалық, гигиеналық, денсаулық сақтау шаралары мен құралдарының заңдық құжаттарының жүйесі. ҚР еңбекті қорғау маңызы әлеуметтік мәнге ие, ол өндірісте еңбектің қауіпсіз әрі жағымды жағдайын қамтамасыз етеді. Еңбекті қорғау деңгейі еңбекті қорғау саласында инженерлі-техникалық жұмысшылардың біліктілігіне бағынышты болады. Ғылыми негізде өндірістегі еңбек жағдайларын жақсарту мен сауықтырудың әдістері мен жолдарын анықтау, еңбектің дұрыс ырғағын, еңбек және демалыс тәртібін қамтамасыз ету үшін адам еңбегінің психологиясы мен физиологиясының талаптарын ескеру қажет (адамның шаршаумен, жүйке жүктемесімен, жұмыстың бір сарындылығымен байланысты жұмысқа қабілеттілігінің ауытқуын зерттеу және т.б.). Кешенді механикаландыру және автоматтандыру базасында өндірісті қарқынды қайта жарақтандыру жағдайында жұмысшылардың еңбегін қорғау, еңбек процесінде адамның мүмкіндіктерін жан-жақты есепке алғанда ғана қамтамасыз етілуі мүмкін. Бұл міндеттерді дұрыс шешуде эргономика маңызды рөл атқарады. Эргономика адам мен машина арасындағы функцияларды тиімді бөлу және келісу мәселелерін зерттейді, қызмет құралдары мен жағдайларына қойылатын оңтайлы талаптарды негіздейді және адам басқаратын және қызмет көрсететін техниканы пайдалану кезінде оларды есепке алу әдістерін әзірлейді. "Эргономика" термині 1949 жылы Англияда пайда болды. Эргономика - еңбек қызметі, ал зерттеу объектісі - "адам - еңбек құралы - еңбек заты - өндірістік орта" жүйесі болып табылады. Эргономика еңбек құралдарын, еңбек жағдайлары мен процесін, сондай-ақ кәсіби шеберлікті оңтайландыру мақсатында еңбек қызметін кешенді зерттеумен және жобалаумен айналысады. Адам мүмкіндіктері мен машина сипаттамаларының ұтымды үйлесімі және жүйенің ішінде функциялардың тиісті бөлінуі оның тиімділігін елеулі түрде арттырады және адамның техникалық құралдарды олардың мақсатына сәйкес тиімді пайдалануына себепші болады. Өндірістік процесті немесе экспериментті бақылау және жүргізу үшін жұмысшының тұрақты немесе мерзімдік жұмыс орны болады. Жұмыс орнын ұйымдастыру жұмыс қалпын таңдау, жұмыс аймақтарын анықтау, басқару органдарын, құрал-саймандар мен дайындамаларды орналастыру болып табылады. Еңбек процесі жүзеге асырылатын жұмыс орнының кеңістігі жұмыс аймақтарына бөлінуі мүмкін. Жұмыс аймағы – бұл үшөлшемді кеңістік шегінде жүзеге асырылатын жұмысшының барлық іс-әрекеттері. Жұмыс аймағын дұрыс жобалау олардың жұмыс бетінің деңгейінде иыққа немесе шынтаққа бұрылатын қолды сипаттай алатын доғалармен анықталады (яғни динамикалық антропометриялық сипаттамаларды ескере отырып), ал қол қозғалысын көру ақпаратына сәйкес адамның миын басқарады. Сондықтан екі қолдың әрекет етуі үшін ыңғайлы жұмыс аймағын көру аймағын қосу керек. 1 аймақ - ең қолайлы, дәл және ұсақ құрастыру жұмыстары үшін қолданылады (екі қол жақсы жұмыс істейді және көру бақылауы жүзеге асырылады). 2 және 3 аймақтары бір қол үшін жақсы қол жетімді және басқа қол үшін аз қол жетімді; көру бақылауы қиын. Бұл аймақтарда жұмысшы оң немесе сол қолмен алатын құралдар мен материалдарды немесе тұрақты көру бақылауы талап етілмейтін басқару органдарын орналастыру ыңғайлы. 4 аймақ - қосалқы, жету қиын аймақ; онда 1 және 2-аймақтарда орналаспаған құралдар мен материалдар орналастырылуы мүмкін. 5 аймағы (6 аймағы) тек оң (сол) қол үшін қол жетімді. Онда кейде пайдаланылатын құралдар мен материалдарды немесе "қарамай" пайдаланатын басқару органдарын орналастыруға болады. Жұмыс аймақтары мен антропометриялық деректерге сәйкес кез келген өндірістік үдерісте жұмыс орындары және адам қызмет көрсететін кез келген машиналар мен механизмдер жобаланады. Эргономиканың еңбек процестерін ұйымдастыруға және жобалауға қойылатын келесі талаптары ерекшеленеді: экономикалық, психофизиологиялық, психологиялық, антропометриялық, биомеханикалық, гигиеналық, эстетикалық, әлеуметтік. жүктеу/скачать 15,92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2