Әдебиеттік оқу түсінік хат

Әр бөлімге бөлінген сағаттар санында ауызша және жазбаша тіл дамыту, қайталау сабақтары қоса есептеледі.

1.Ауыз әдебиеті үлгілері: бесік жыры, төрт түлік туралы жырлар, жұмбақтар және жаңылтпаштар, түрлі тақырыптағы мақал-мәтелдер (өнер, білім, тәрбие, еңбек, ынтымақ, бірлік, батырлық, ерлік, жақсылық және жамандық, достық және т.б.); қазақ және басқа да халықтар ертегілері; аңыз әңгімелер, мысалдар, күлдіргі әңгімелер; шешендік сөздер, нақыл сөздер; батырлар жыры; айтыс түрлері.

2.Жазба балалар әдебиеті үлгілері: қазақ ақындарының балаларға арналған өлеңдері (А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердиев, Ж.Жабаев, М.Жұмабаев, М.Дулатов, С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, Т.Жароков, А.Тоқмағамбетов, Қ.Аманжолов, М.Мақатаев, Ж.Смақов, Т.Айбергенов, Қ.Мырза Әлі, С.Мәуленов, Ө.Тұрманжанов, Н.Айтов, Ә.Дүйсенбиев, Ф.Оңғарсынова, Б.Ысқақов, Ө.Ақыпбеков, Ғ.Қайырбеков, О.Әубәкіров, Ш.Смаханұлы және т.б.), қазақ жазушылары (Ы.Алтынсарин, С.Көбеев, А.Байтұрсынұлы, Ж.Аймауытов, Б.Майлин, М.Әуезов, С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Ш.Мұртаза, С.Бегалин, М.Иманжанов, Б.Соқпақбаев, М.Төрежанов, С.Шаймерденов және т.б.), орыс және әлем классиктерінің (Л.Толстой, Ш.Айтматов, А.Гайдар және т.б.) шығармалары; жазушылар өмірбаяны мен шығармашылығы туралы қысқаша мәліметтер; ғылыми-танымдық шығармалардан: мақала, естелік, өмірбаян, күнделік (аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, адамзат сырлары, техника жетістіктері, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).

3.Әдеби-теориялық білім: халық ауыз әдебиетінің негізгі жанрлары (ертегі, аңыз, наным–сенім өлеңдері, тұрмыс–салт жырлары, жаңылтпаш, жұмбақ, мақал–мәтелдер, батырлар жыры, айтыс, шешендік сөздер) туралы ұғымдар дамытылып, олардың басты белгілері, мысал, әңгіме туралы ұғым, шығарманың тақырыбы, идеясы, сюжеті туралы қарапайым түсініктер, теңеу, эпитет, кейіптеу, метафора қолданысы, олардың анықтамалары,

кейіпкерге мінездеме, портрет, диалог, монолог туралы балалардың түсініктеріне сай анықтамалар.

4. Мәтінмен жұмыс: мәтіннен немесе мәтін бөлімдерінен түйін сөздерді көрсету, түйін сөздер мен негізгі ой арасындағы байланысты орнату; өздігінен мәтінді бөлімдерге бөлу және атау; әр бөлімнің және тұтас шығарманың (мұғалімнің көмегімен және өздігінен) басты ойын бөлу; қарапайым жоспар құрастыру (қарапайым жоспар нұсқасы: жоспардың пункттері – хабарлы сөйлемдер; сұрақтардан тұратын, мәтіндегі сөйлемдер арқылы құрастырылған жоспар); мұғалім немесе оқушылардың құрастырған жоспарын мәтін құрылымымен сәйкестендіру; өздігінен кейіпкер туралы жоспар құрастыру; мәтін бойынша алдын-ала құрастырылған сұрақтарға, оқыған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің сұрақтарына жауап беру; өздігінен мәтінге сұрақтар құрастыру, оқу барысында мазмұнды болжау; тақырып атауы, иллюстрация және түйін сөздер негізінде мәтін мазмұнын болжау; өздігінен тақырып атауын ойластыру; қандай да бір ойды дәлелдеу үшін және нақты тапсырма бойынша таңдап оқуды қолдану; мәтінді сахналау; авторлар жөнінде қосымша деректер жинау; сөздіктермен жұмыс жасау; шығармашылық жұмыстар: өлең, мәтін құрастыру және т.б.

5.Оқу дағдысы. Іштей және дауыстап сөздерді тұтас мәнерлеп, дұрыс, саналы, жылдам оқу. Сөйлем құрылымына сәйкес келетін, дауыс ырғағын, қарқын, үнін, екпінін таңдап оқу.

1. 
   шығармаларды өздігінен дауыстап, іштей, шапшаң, мәнерлеп және сөз екпінін дұрыс қойып оқуды;
   
2. 
   нұсқауға сәйкес мәтінді теріп оқуды;
   
3. 
   мысалдағы үгіт–насихат, өсиет сөз айтылған жолдарды тауып оқуды;
   
4. 
   көлемі қысқа мәтіндердегі оқиға мен іс-әрекетке өз көзқарасын білдіре әңгімелеуді;
   
5. 
   көлемі 200–250 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық, қысқаша және жоспар бойынша таңдау және әңгімелеуді;
   
6. 
   мәтінге түрліше жоспар құруды;
   
7. 
   мәтін мазмұнын өз сөзімен, толық әңгімелеуді;
   
8. 
   мәтінді бөліктерге бөліп, ат қоюды және оны дәлелдеуді;
   
9. 
   оқиға желісін ажыратуды, оқиғаға өзінің көзқарасы мен пікірін білдіруді;
   
10. 
    шығармадағы негізгі ойды табуды;
    
11. 
    шығарма кейіпкерлеріне сипаттама, олардың іс-әрекеттеріне баға беруді;
    
12. 
    мәтін авторын немесе авторы арқылы шығарманы атауды.
    

Оқушылар меңгеруі қажет:

1. 
   ауыз әдебиеті үлгілерін жазба әдебиеттен ажырата алуды;
   
2. 
   сызба бойынша өлең құрастыруды;
   
3. 
   өзі байқаған, көрген іс-әрекет, оқиғалар бойынша шығарма – суреттемелер жазуды;
   
4. 
   мәтін кейіпкерлеріне, туысқандарына, достарына хат, құттықтау жазуды;
   
5. 
   халық ауыз әдебиет үлгілерін және 3-4 өтірік өлеңді, 4–5 өлеңді жатқа айтуды; 15-20 мақал-мәтел мен жұмбақ, жаңылтпашты жатқа айтуды;
   
6. 
   мазмұндама мен шығарма жазуды (30-35 сөзден тұратын);
   
7. 
   3-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс белгілерін қоса есептегенде 55-60 сөз оқуды; екінші жарты жылдықта – 60-65 сөз оқуды меңгеруі қажет.