Әдептілікке тәрбиелеу (оқу-әдістемелік құрал) Дайындаған: Қапарова Ж. У
Кішкентай адамдарды модельдеу әдісі (КАМ)
жүктеу/скачать 5,38 Mb.
|
| Кішкентай адамдарды модельдеу әдісі (КАМ)
Синектика (символикалық және жеке ұқсастық) негізінде табиғат құбылыстарын көрнекі көріп сезінуге, зат және элементтің өзара әрекеттесу сипатын анықтайтын әдістен құрастырылады. Бұл кішкентай адамдарды модельдеу (КАМ). Кішкентай адамдарды модельдеу әр ойыншыға өзін сынауға, үлгіленетін объектінің не сезінетінін білуге, балаға тек қана айналадағы құбылыстарды түсіндіру ғана емес, сонымен қатар олардың өзгерістерін көрнекі түрде көрсету болып табылады. Сыртқы символикалық орынбасарларды кішкентай адамдар кейпінде пайдалану, біртіндеп ішкі образды орынбасарларды пайдалануға өтеді. Үлгілеуді тек айналадағы үдерістер мен табиғат құбылыстарын түсіндіруге ғана емес, сонымен қатар әртүрлі мәселелерді шешуге рұқсат етеді. Қолданатын КАМ әдісінің мәні өзіне елестету керектігінен тұрады: бізді қоршаған айнала көптеген адамдардан тұрады. Неге зат, микроб, атом емес – адамдар? Өйткені адамдар ойлай біледі, әрекет жасай алады, өзін-өзін әртүрлі жағдайларда ұстай алады. Олардың мінез-құлықтары, дағдылары әртүрлі, олар әртүрлі командаға бағынады. Үлгілеуде өзіңді солардың орнына қойып, жақсылап сезініп, әрекет, түйсік, әрекеттесу арқылы түсінуге болады. Балаларға оларды қоршаған айнала, сонымен қатар олардың өздері де кішкентай-кішкентай адамдардан тұратынын хабарлаңдар. Олар көрінбейді, бірақ олар өте кішкентай балаларға ұқсайды (адамдарға). Балаларға алақандарына үрлеуді ұсыныңдар, олар алақандарынан кішкентай әуе адамдары жүгіріп өткенін сезінеді. Балалармен ыстық плитаның үстінде ауа қалай тербелетінін, шәйнектен түтін шыққанын көріңдер, сонда олар ыстық адамдардың қимылын байқайды. Ал жұқа төл пердеде қол ұстасып тұрған мата адамдары жақсы көрінеді. Балалармен алдын ала дайындалып қойылған әртүрлі мінез-құлық және сипатын білдіретін, (су адамдары, ағаш, әуе, тас, т.б.) жиі кездесетін адамдар бейнеленген карточкалармен түрлі модель құрастыруға болады. Белгілеуді мақсатқа сәйкес балалармен бірге ойлап табу және суретін салу қажет. Сонда символдар тез есте қалып, оларға түсінікті болады. Бірақ еруді қажет ететін дақпыртты ереже бар: – ағаш, тас, шыны, мата, пластмасса адамдары форманы ұстау жалпы сипатына ие болғандықтан, олар қол ұстасып тұрады, шыны адамдарына қарағанда тас адамдары қолдарын мықтырақ ұстайды (символ-карточкаларда бұл адамдардың қолдары төмен түсіп тұр; – шай, сүт, су, т.б. тамшы адамдары олар өздерін құйған сосудтың формасын алады. Бұл адамдар қол ұстаспайды, олардың қолдары белде, бірақ олар жақын тұрып, бір бағытта қимыл жасайды; – әуе адамдары үнемі қозғалыста: олар үнемі бір жерге жүгіреді, ұшады (газ, түтін, бу, иіс, т.б.) – оларды әртүрлі белгімен белгілеуге болады, бастысы қимылда болса болғаны. Адамдардың суретін салуға болады, бірақ балалар сурет егжей-тегжейіне қызығып, нені үлгілеу керектігін ұмытып кетеді. Сонымен қатар әр бала өз сурет-белгілеуін салады.Сондықтан мақсат етіп, жалпы қолданысқа ең қызықты суретті алған жөн. Кішкентай адамдардың рөліне балалардың өздерін алуға болады. Әр бала белгілі бір адамның рөлін алады, сол рөлге байланысты әрекет жасайды. Модельдер динамикалық бола бастайды, балалар қимыл-қозғалыс, әрекет жасау арқылы өзгерісті сезінеді, модельдегі өзгерісті шағылыстыру арқылы бір рөлден екінші рөлге ауысады. Бұл үлгілеу нұсқасын сәбилер тобынан бастап қолдануға болады. Егер оқиға уақыт аралығында болған жағдайда мақсат етіп бірнеше тізбектелген үлгі істеген жөн: өтті – бар – болады. Кішкентай адамдар тұлғасында модель салғанда суреттеуге болады: – толықтық модель, затты модельдеудің сырттай келбетін беру; – жақын ресурстарды көретін мәселе моделі; – өзгертілген элементтер моделі; – барлық ішкі заттар шағылыстыратын аз мөлшердегі адамдар (әр зат бір адаммен белгіленеді). Балалармен КАМ әдісін қолданып жұмыс жасағанда, бір зат адамдары ғана қатысатын ең қарапайым модельдерден бастаған жөн. Заттың қасиетін қарастырып талдағаннан кейін аналогиямен салыстыруға болады. Әр жағдайда балалардың өздері сол зат қылып біріктіріп, мінез-құлық, әрекеттесу ойындарын ойлап табады. Келесі жұмыс қадамы – екі зат әрекеттесу модельдеуі, мысалы, сүт пен шай, т.б. Бұл модельдерді игергеннен кейін, балалар күрделі әрекеттесу мен айналадағы заттардың күйін, бір күйден екінші бір күйге ауысуды байқай алады. КАМ әдісін пайдаланып, танымдық оқу іс-әрекетін, эксперимент сабақтарын, сауат ашу, қоршаған ортамен таныстыру, бейнелеу өнері оқу іс- әрекеттерін қызықты етіп өткізуге болады. жүктеу/скачать 5,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|