Екібастұз қаласы 2017 жыл. Түсінік хат Бұл дидактикалық материал оқу орыс тілінде жүретін мектептердің 6-сыныбына «Қазақ тілі»

Текке

Онша

Ең

Жорта

Ерекше - особое

Тыңдайды - слушают

Шөп шабады - косит сено

Күтуге - ухаживать

1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, зат есімді сөздерді табыңдар.

Менің атам мен әжем

Қазақ отбасында ата мен әженің орны ерекше. Оларды бәрі тыңдайды. Мен атаммен бірге шөп шабамын. Шөпті сиырға, қойға өзім апарып беремін. Атам маған малдарды қалай күту керек екенін үйретеді.

Ал әжем үйде бауырсақ пісіреді. Әжемнің бауырсағы өте дәмді болады. Үшеуіміз бауырсақпен шай ішеміз. Мен атам мен әжемді құрметтеймін.

2-тапсырма. Тест сұрақтарына жауап беріңдер.

1. Отбасы мүшелерінің атауын тап.

а) әке, шеше, ата, апа;

в) табиғат, орман, өзен;

с) дүкен, асхана, шаштараз;

д) мектеп, тақта, кітап.

2. Дұрыс аудармасын тап: «Я люблю свою бабушку»

а) Мен әжемді сыйлаймын;

в) Мен әжемді сүйемін;

с) Мен әжемді құрметтеймін;

д) Мен әжемді күтемін.

3. Жатыс септіктің жалғауы бар сөздерді көрсет.

а) отбасында, әжесінде;

в) отбасым, әжем;

с) отбасың, әжең;

д) отбасынан, әжесінен.

4. Дұрыс жауабын тап: Менің әкем ... жұмыс істейді:

а) сатушы;

в) зауытта;

с) аспаз;

д) мұғалім.

5.Тәуелдік жалғау нені білдіреді?

а) заттың көп екенін;

в) заттың біреуге тән екенін;

с) жіктелуін;

д) септелуін.

6.Тәуелдік жалғауларды белгіле:

а) -ның, -нің, -дың, -та, -те, -ба;

в) -м, -ым, -ім, -ың, -ің, -ыңыз, -іңіз, -ы, -і;

с) - лар, -лер, - дар, -дер, -тар, -тер;

д) –ға, -ге, -қа, -ке.

11-сабақ

Сөздік:

Үй - дом

Біздің - наш(а)

Сіңлім - младшая сестра

1-тапсырма. Мәтінді мәнерлеп оқып, мәтін бойынша диалог құрастырыңдар.

Менің отбасым

Менің атым – Мадина. Біздің отбасымызда алты адам бар. Менің атам, әжем, шешем, әкем, бір сіңлім бар. Менің атам мен әжем бөлек тұрады. Әкем қырықта. Шешем отыз жетіде. Әқемнің аты Кәрім. Шешемнің есімі Айгүл. Сіңлімнің есімі – Маржан. Маржан сегізде, ол екінші сыныпта оқиды.

Қазақ тілінің сөздері не бірыңғай жуан, не бірыңғай жіңішке болады. Мысала: ата, әже, әке.

Сөздің соңғы буыны жуан болса, оған жуан қосымша жалғанады. Мысалы: ата-лар, ба-ла-лар.

Сөздің соңғы буыны жіңішке болса, оған жіңішке қосымша жалғанады. Мысалы: әже-лер, әке-лер.

...к ...г(-і) шелек – шелегі

...п +дауысты...б(-і //- ы) сынып – сыныбы

...қ ...ғ(-ы) парақ – .............

12-сабақ

Сөздік:

Аялдама - остановка

Көп ұзамай - вскоре

Бос - свободно

Ұсыну - предложить

1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мәтін бойынша сұрақтар қойыңдар.

Көшеде

Біз автобус тоқтайтын аялдамаға келдік. Көп ұзамай автобус келіп тоқтады. Екі есігі бірден ашылды. Алдыңғы есіктен анам екеуіміз ішке кірдік.

- Мұнда отырыңыз, -деп, менен гөрі үлкендеу екі бала анама орын ұсынды.

- Рақмет, балалар, - деді анам отырып жатып.

- Ана, рақметті не үшін айттыңыз.

- Кішіпейілдігі үшін. Сен де солардай бол. Үлкенді сыйла. Сонда үлкендер саған да рахмет айтатын болады.

Автобус, келдік, аялдамаға, тоқтайтын, біз.

Есігі ашылды, екі, бірден.

Есіктен, анам, ішке, кірдік, екеуіміз.

Әке, іні, айна, Айша, екі, ұнату, ана.

Жағажай - пляж

күнге қыздырыну - загорать

құм - песок

түгел - все

1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұнын айтыңдар.

Жазғы демалыста

Демалыс та келді. Енді біз жаз бойы жайлауда демаламыз. Атқа мінеміз, балық аулаймыз. Жайлауда атам мен әжем тұрады. Олар бізді асыға күтеді. Тыныш дала, жайқалған шөп, жайылған мал. Жаздай атам мен әжемге көмектесеміз.

1. Жазда, болады, ауылда, жақсы, демалуға.

2.Табиғат, жаздыгүні, тамаша, ауылда.

3. Жаз, биыл, ауылда, демалдым, бойы.

Демалыс – отдых, выходной

Жыл сайын – каждый год

Жаяу – пешком

Биыл – в этом году

Ұнатамын – нравится

Рақаттанамыз – наслаждаться

1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұнын айтыңдар.

Отбасымның демалысы

Біз жыл сайын жазда Бурабайға демалуға барамыз. Ол жердің табиғаты тамаша. Бурабайда атам екеуіміз жаяу көп жүреміз, таза ауада рақаттанамыз. Мұнда тиіндер көп. Олар қарағайдың басына ұя жасайды. Кеше үш тоқылдақ көрдік. Біз оларға нанның ұнтағын бердік. Биыл біз өзенде көп шомылдық, күнге күйдік. Мен атам мен әжеммен демалуға барғанды ұнатамын.

а) Мектепке

в) Бурабайға

с) Жаз бойы

а) Де-ма-лыс

в) От-бас-ы

с) шом-ылд-ық

а) атамын

в) әжем

с) балалар

а) отбасында

в) дәптерлер

с) адамдармен

а) құрдас

в) сыншы

с) туыс

бойы ұзын – высокого роста

қысқа – короткий

қыр мұрынды – с тонким прямым носом

айналысады – занимается
Менің досым
Менің екі жақсы досым бар. Олардың есімдері – Берік және Арман. Олар он үш жаста. Үшеуіміз де бір сыныпта оқимыз. Беріктің бойы ұзын, шашы қара, қыр мұрынды. Арманның бойы орташа, шашы сары. Мінездері жұмсақ, мейірімді. Берік спортпен айналысады. Арман музыка мектебіне барады.

Олар бос уақыттарында компьютер ойнайды, кітап оқиды, музыка тыңдайды.

Арман мен Берік екеуі шахмат ойнауды да жақсы көреді.
1- тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, сұрақтарға жауап бер.
1. Берік пен Арман неше жаста?

2. Оның бойы, шашы қандай?

3. Берік пен Арман немен айналысады?

4. Олар бос уақыттарында не істейді?

Ұлты – национальность

Үйірме – кружок
1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұнын айтыңдар.
Екі дос

Бек пен Олег – айырылмас дос. Бектің ұлты – қазақ. Бек орыс тілін жақсы біледі. Орыс тілінде газет, журнал оқиды. Олегтің ұлты – орыс. Ол қазақ тілін үйреніп жүр. Олег қазақ әндерін жақсы көреді. Бек пен Олег домбыра үйірмесіне барады. Олар демалыс күндері қазақ драма театрына, спорт кешеніне барады.

- ...............................

- .................................

- ................................