Экология және өмір қауіпсіздігі
жүктеу/скачать 1,98 Mb. Pdf көрінісі
|
экология өмір қауіпсіздігі
| «Озон тесігі»
Атмосферадағы озон мәселесінің адам іс-әрекетімен байланысты екі аспектісі бар; 1. Озонныңжоғарғы қабаттағы бұзылуы ( «озон экраны»). 2. Жеріге жақын кеңістіктегі концентрациясының көбеюі. Озон экранының шекарасындағы озон (О 3 ) екі атом оттегіне ультракүлгін сәулелердің әсерінен оттегі атомы қосылуы арқылы түзіледі. Озон молекуласы О 3 ; тұрақсыз болғандықтан ыдырау нәтижесінде қайтадан 0 2 түзіліп отырады. Соңғы жылдары атмосфераның жоғарғы қабаттарында озонның азаюы 3% құрайды. Егер озонның азаюы 1% болса, онда тері ісігі ауруы 5-7% көтеріледі. Ең көп озонның жойылуы Антарктидада тіркелген. Бұл жерден соңғы 30 жылда озон қабатының 40-50% азайған. 31 Озон концентрациясының азаюын тіркейтен кеңістік шегін «озон тесігі» деп атаймыз. «Озон тесігінің» пайда болу себептері осы күнге дейін анық емес. Ең бірінші рет олар XX ғасырда 80-жылдардың басында байқалған. Озон бұзатын негізгі антропогендік факторге фреондар(хладондар)жатады деп есептейді. Пропилент - фреондар өте тұрақты газдар, олар атмосферада 100 жыл өмір сүріп, озон қабатына жетіп күшті хлорды бөледі. Әрбір хлор атомы 100 мың озон атомын бұзады. Монреальдық отырыста 1980ж.-2000ж. көптеген мемлекеттерде фреондарды өндіруді 50% қысқарту және пропилленттерді басқалармен алмастыру. Бірқатар елдерде(АҚШ, Ұлыбритания, Франция) фреондар (ХФС) (ГХФС) гидрохлорфторкөміртекпен, (ГФС) алмастырылып жатыр, олардын өмір сүруі 2-25 жылға қысқа, О 3 ыдырату потенциялы ХФС-ға қараганда 10 есе аз. Озон қабатының тұрақтылығын жоғарылатудың басқа жолдары іздестірілуде. Озон қабағына этан мен пропан беру атомдық хлорды әлсіздендіріп хлорсутекке айналдырады. Тағы да озонның түзілуімен жинақталуына электромагниттік сәулелендіру, лазер сәулелері, электр зарядтары ықпал етеді. Олар оттектің фотодиссоциясын жақсартады және озонның жинақталуымен түзілуіне ықпал етеді жүктеу/скачать 1,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|