Экология пәнінің міндеті

Экология- тірі организмдер мен қоршаған ортаның қарым- қатынасын тірі организмдердің ортадағы өмір сүру шарттарының жағдайын ағзалардың бір-бірімен өзара байланысын зерттейтін ғылым. Экология ұғымын ғылымда алғаш рет неміс ғалымы Э. Гекель(1966ж) қолданды.

Басты мақсаты: - ғаламдық проблемаларды бақылай отырып ондағы тіршіліктің тұрақтылығын сақтау. «Адам- қоғам- табиғат» арасындағы қарым- қатынастарды үйлестіре отырып табиғат ресурстарын тиімді пайдалануды негіздеу.

Экология ғылымының зерттеу объектісі жеке особьтар топтары - популяциялар түрлер, қауымдастықтар экожүйелер, яғни биологиялық микро және микрожүйелер.

Басқа ғылымдар сияқты экология ғылымының да өзіндік әр түрлі кешенді зерттеу әдістері бар.Негізгі теориялық әдістеріне сипаттама жасау, жүйелі түрде талдау жасау, тәжірибелер (далалық лабраториялық) әдістері болып табылады.

Эколог маман үшін ең маңыздысы далалық зерттеулер, яғни түрлер популяциялары мен олардың қауымдастықтарын табиғат жағдайында зерттеу. Өсімдіктер қауымдастығын зерттеуде олардың сандық және сапалық сипаттамасы жасалады. Барлық өсімдіктер топтарының систематикасы тіршілік формалары, ярустылығы, фонологиясы, түрлердің көптігі, биомассасы, тіршілік ортасының сипаты (рельеф, топырақ) жөнінде мәлімет таралынады. Жануарларға экологиялық зерттеулер жүргізгенде олардың қоректенуі, көбеюі, мінез- құлқы, популяцияның орналасу, миграциясы, ортаның абиотикалық жағдайлары (t-а, ылғалдылық, жарық) сондай- ақ қауымдастықтағы биотикалық байланыстарда ескеріледі.

Экологияның ғылым ретінде анықтамасы.

Экология ғылымының қалыптасу тарихы мен даму кезеңдері.

І кезеңде (1707–1924 жж.) экология ғылымының алғышарттары қалыптасты;

ІІ кезеңде (1924–1980 жж.) экология ғылымы дара ғылым деңгейіне көтеріліп, өзінің зерттеу салаларын, мақсат-міндеттерін жетілдіре түсті;

ІІІ кезеңде (1980–2000 жж.) экология әлеуметтік, саяси-экономикалық, нарықтық жағдайлар мен мәселелерді зерттейтін деңгейіне жетті.

Экологияның дербес ғылым болып қалыптасуы 19 ғ. 2-ші жартысына сәйкес келеді. «Экология» гректің oicos - үй және logos – ғылым сөзінен шыққан, яғни дәлме-дәл мағынасы экология – «өз үйіңдегі ағзалар» туралы ғылым.

«Экономика» сөзі де (гректің oiconomike) oicos түбірінен шыққан, яғни үй шаруасын жүргізу. Бұл екі пән өте тығыз байланысты, бірақ соңғы кезде бұл көзқарас мағынасын жойған.

Экологияның зерттеу әдістері:

1. Негізгі теоретикалық әдістерге сипаттама, жүйелік анализ, моделдеу жатады.

2. Негізгі эмпирикалық әдістерге бақылау, салыстырмалы талдау, эксперимент (лабораториялық, далалық) және мониторинг жатады.

Қазіргі заманда экологияда математикалық әдістер, ақпарат теориясы мен кибернетика әдістері қолданылады. Кең қолданылатын ЭВМ көмегімен іске асырылатын модельдеу әдісі. Мониторинг ұғымы 20 ж. пайда болды, ғылымға 70 ж. енгізілді. Мониторинг – қоршаған орта жағдайларына бақылау жасау, ол 3 іс-әрекет жиынтығынан тұрады:

1. Бақылау - қоршаған орта жағдайларына систематикалық бақылау;

2. Болжау - табиғат және антропогендік факторлар әсерінен қоршаған ортаның өзгеру күйін болжау;