Экономика және басқару факультеті

Барлығы – 90 сағат

Орал 2011 ж.

Кәсіпкерлік іс қызметті ұйымдастыру пәнінің оқу әдістемелік кешені оқу жұмыс жоспары негізінде жасалған.

Құрастырушы(лар): _________Акмалиева Арайлым Жумагереевна

(аты-жөні, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Менеджмент және кәсіпкерлік кафедрасының отырысында қарастырылды.

07.09.2011 ж. № 1 хаттама.

13.09.2011 ж. № 1 хаттама.

1. Кәсіпкерлік іс қызметті ұйымдастыру пәнінің оқу жұмыс жоспары 2 ғимарат 301 кабинет «Менеджмент және кәсіпкерлік» кафедрасында сақталған.

2. Пән бойынша оқыту бағдарламасы– SYLLABUS

Оқытушы (оқытушылар) туралы мәлімет

Акмалиева Арайлым Жумагереевна - БҚМУ оқытушысы

Офис: «Менеджмент және кәсіпкерлік» кафедрасы

Жұмыс мекен-жайы: Достық 218/1

Пән туралы мәлімет

Кәсіпкерлік негіздері

Семестр 15 оқу аптадан және 2 апта сессиядан тұрады.

Бір аптада үш кредит сағат, әр кредит-сағат бір байланыс сағаттан (дәріс немесе практика) және екі сағат оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысынан (ОЖСӨЖ), студенттің өзіндік жұмысынан (СӨЖ) тұрады.
Кредиттің аптаға бөліну кестесі

Сабақтар	Өткізу уақыты	Сабақтар	Өткізу уақыты
Байланыс сағаты 1 (1 дәріс)	50 мин.	ОЖСӨЖ, СӨЖ	50+50 мин.
Байланыс сағаты 2 (1 практика)	50 мин.	ОЖСӨЖ, СӨЖ	50+50 мин.

Кредит саны – 2

Өту орны: № 2 корпус

Оқу жоспарынан көшірме:

«Кәсіпкерлік» пәнін оқытудың объектісі болып кәсіпкерліктің теориясы мен практикасын кірістіретін кәсіпкерлік іс- қызметті ұйымдастыру процесі табылады.

«Кәсіпкерлік» пәнін оқытудың мақсаты: кәсіпкерлік қызметті ғылыми және тәжірибелік негіздерін, оның қазіргі кездегі жоспарлау әдістерін тарату және ұолдану болып табылады.

«Кәсіпкерлік» курсының міндеттері болып келесілер табылады:

• 
  кәсіпкерлік іс-қызметті ұйымдастырудың принциптерімен, әдістерімен, жағдайларымен және формаларымен студенттердің танысуына мүмкіндік беру;
  
• 
  студенттердің кәсіпкерлік әрекеттердің (жоспарлардың) әртүрлі варианттарымен және кәсіпкердің шаруашылық қызметін талдау әдістерін түсінуіне бейімдеу;
  
• 
  студенттердің кәсіпкерлік тәуекелді кәсіби бағалау және коммерциялық мәмілелерді ұйымдастыру біліктілігін қалыптастыру.
  

Қазіргі жағдайдағы кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру сұрақтары жөнінде

Сабақ мазмұны мен кестесі

Кредит 1.

Кіріспе.

Тақырып 1. Кәсіпкерлік: ұғымы және оның негізгі түрлері

Дәріс мазмұны:

1. 
   Кәсіпкерлік қызмет түсінігі, мотивтері және жүзеге асыру жағдайлары
   

1. 
   Кәсіпкерлік қызметтің жағдайларымен ұстанымдары
   

2. 
   Кәсіпкерлік қызметтің объекті және субъектілері
   
3. 
   Кәсіпкерлік қызмет түрлері
   

СӨЖ мазмұны:

Сабақтың мақсаты: Кәсіпкерлік және кәсіпкер түсініктерімен танысу; кәсіпкерлік қалыптасуының кезеңдерін оқып білу; кәсіпкерліктің объектілері мен субъектілерімен танысу; кәсіпкерлік түрлері мен оның ерекшеліктерімен танысу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Кәсіпкерлік қызметтің ұйымдық формалары:
   

Б) заңды тұлғалар:

- шаруашылық серіктестіктері

- акционерлік қоғам

- өндірістік кооператив

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,6,9.

Кредит 2

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлік: ұғымы және оның негізгі түрлері

СОӨЖ жоспары

1. 
   Американдық ғалым профессор Роберт Хизрич кәсіпкерлікке қандай анықтама береді?
   
2. 
   Кәсіпкерлік қызметтің негізгі субъектілері
   
3. 
   Кәсіпкерлік қызметтің негізгі түрлері
   
4. 
   Кәсіпкерлік қызметтің принциптері
   
5. 
   Өндірістік кәсіпкерліктің мазмұны қандай?
   
6. 
   Коммерциялық кәсіпкерліктің мазмұны қандай?
   
7. 
   Қаржылық кәсіпкерліктің мәні неде?
   
8. 
   Кеңес беру кәсіпкерлігінің негізгі бағыттары?
   
9. 
   Кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық формалары
   
10. 
    Кәсіпорын бірлестіктерінің ұйымдық-құқықтық формалары
    

Келесілерді өз беттеріңмен оқуларың қажет:

1. ҚР «Акционерлік қоғам туралы» заңы, 13.05.2003 ж. №415-11

2. ҚР Президентінің заң күші бар «Өндірістік кооперативтер туралы» Жарлығы, 05.10.1995 ж. №2486

3. ҚР «Шектеулі және қосымша жауапкершілікті серіктестік жөніндегі» заңы, 22.04.1998 ж. №220-1

4. ҚР «Жеке кәсіпкерлік жөніндегі» заңы, 31.01.2006ж

Тапсырма 2:

Экономикалық қызметтің түрлі сфераларына неғұрлым ыңғайлы кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық формаларын негіздеу.

Есеп 1.

АҚ 20 млн теңгеге тең жарғылық қорға ие (20000 акция 1 мың теңгеден). Пайданың бір бөлігін (5 млн теңге) акция санын өзгертпей жарғылық капиталды арттыруға бағыттауға шешім қабылданды.

Жарғылық қорды ұлғайтқаннан кейін акцияның номиналын анықтаңыз

Әдебиеттер: 1,4,5,,8,15,19,23

СӨЖ мазмұны:Өткен тақырыптарды қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,6,16,17.

Кредит 1.

Тақырып 2. Кәсіпкерліктің іскерлік ортасы

Дәріс мазмұны:

1. Іскерлік ортаның түсінігі және оның ерекшеліктері

2.Кәсіпкерліктің сыртқы ортасы

3.Кәсіпкерліктің ішкі ортасы

СӨЖ мазмұны:Өткен тақырыптарды қайталау

Сабақтың мақсаты: Кәсіпкерліктің сыртқы және ішкі ортасымен танысу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Кәсіпорын: түсінігі және белгілері
   

1. 
   Кәсіпорынның орналасу жері
   

2. 
   Кәсіпорынды құру
   
3. 
   Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының түсінігі
   
4. 
   Іскерлік ортаны құрайтын негізгі факторлар
   
5. 
   Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының құқықтық факторының мәні?
   
6. 
   Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының әлеуметтік факторының мәні?
   
7. 
   Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының саяси факторының мәні?
   
8. 
   Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының экономикалық факторының мәні?
   

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,17,18.

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерліктің іскерлік ортасы

Практикалық жұмыс мазмұны:

СОӨЖ тақырып 4. Кәсіпкерліктің іскерлік ортасы

СОӨЖ жоспары

Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің Жалпы бөлім, 102-110, 119 баптарын өз беттеріңмен оқыңдар

1-тапсырма. Дұрыс жауабын көрсетіңіз.

1. Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының түсінігі:

а) кәсіпкерлік іс-қызметтің бағыттары мен құрамын анықтайтын заңдар мен заң актілерінің жиынтығы

б) іскер адамдармен өзінің қызметтерінің белгілі факторларына сәйкес іске асырылатын территориялық тұтастық шеңберінде

в) қоғамдағы өтіп жатқан кәсіпкерлік құрылымдық процесстерге мемлекеттің қатынасы

г) бәсеке және баға қалыптастыру жағдайы, салық салу және міндетті төлемдер шарты

д) мемлекеттің фискальды саясаты

2. Кәсіпкерліктің іскерлік ортасын құрайтын негізгі факторлар:

а) құқықтық, саяси, әлеуметтік, экономикалық

б) саяси, әлеуметтік, экономикалық, психологиялық

в) саяси, әлеуметтік, экономикалық

г) құқықтық, саяси, әлеуметтік, психологиялық

д) құқықтық, саяси, әлеуметтік, бағалық

3. Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының құқықтық факторының мәні:

а) кәсіпкерлік қызметті анықтайтын, реттейтін және регламенттейтін заңдар мен заң актілерінің жиынтығы

б) қоғамдағы болып жатқан кәсіпкерлік процестерге мемлекеттің қарым-қатынасы және оларға мемлекеттің әсер етуінің бағыттары

в) негізгі жағдайдағы бәсеке және баға қалыптастыру

г) салт-дәстүр, ұлттың қалыптасу деңгейі, мемлекет пен қоғамның кәсіпкерлікке қарым-қатынасы, инфрақұрылымның бар болуы және оның сапасы

д) белгілі бір қоғамда әрекет ететін нормалар мен ережелердің жиынтығы

4. Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының әлеуметтік факторының мәні:

а) кәсіпкерлік қызметті анықтайтын, реттейтін және регламенттейтін заңдар мен заң актілерінің жиынтығы

б) салт-дәстүр, ұлттың қалыптасу деңгейі, мемлекет пен қоғамның кәсіпкерлікке қарым-қатынасы, инфрақұрылымның бар болуы және оның сапасы

в) қоғамдағы болып жатқан кәсіпкерлік процестерге мемлекеттің қарым-қатынасы және оларға мемлекеттің әсер етуінің бағыттары

г) негізгі жағдайдағы бәсеке және баға қалыптастыру

д) кәсіпкерлік ортаның шарттары және факторлары

5. Кәсіпкерліктің іскерлік ортасының экономикалық факторының мәні:

а) кәсіпкерлік қызметті анықтайтын, реттейтін және регламенттейтін заңдар мен заң актілерінің жиынтығы

б) қоғамдағы болып жатқан кәсіпкерлік процестерге мемлекеттің қарым-қатынасы және оларға мемлекеттің әсер етуінің бағыттары

в) негізгі жағдайдағы бәсеке және баға қалыптастыру

г) салт-дәстүр, ұлттың қалыптасу деңгейі, мемлекет пен қоғамның кәсіпкерлікке қарым-қатынасы, инфрақұрылымның бар болуы және оның сапасы

д) қоғамдағы нормалар мен қағидалар

Әдебиеттер: 5,6,7,8,19,28,35

СӨЖ мазмұны:Өткен тақырыптарды қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,18.
Апта 3.

Кредит 1.

Тақырып 3. Кәсіпкерлік қызметте персоналды басқару

Дәріс мазмұны:

1. Кәсіпорын персоналы және оның құрылымы.

2.Персонал қажеттілігін анықтау

3.Персоналды басқару

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Сабақтың мақсаты: Кәсіпкерлік қызметте персоналдарға қажеттілікті анықтау білу, оның құрамын және басқаруын ұйымдастыра білу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Персоналды басқару әдістері.
   
2. 
   Есептер шығару
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлік қызметте персоналды басқару

СОӨЖ тақырып 6. Кәсіпорын персоналы

Сабақтың мақсаты: Кәсіпкерлік қызметте персоналдарға қажеттілікті анықтау білу, оның құрамын және басқаруын ұйымдастыра білу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Өз бетіңізбен ҚР-ның “Еңбек Кодексімен” 15.05.2007 ж. танысыңыз.
   

Ұсынылатын әдебиеттер: 5,6,8,17.

Кредит 1.

Тақырып 4. Кәсіпкерлік қызметті жоспарлау

Дәріс мазмұны:

1.Жоспарлау мәні, ұстанымдары және ішкіфирмалық жоспарлумен болжамдау әдістері

2. Кәсіпкерлік қызметті жоспарлау түрлері

3.Бизнес-жоспар: маңызы және мазмұны

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырыптарды қайталау

Сабақтың мақсаты: Жоспарлаудың негізгі принциптерімен танысу; жоспарлаудың негізгі кезеңдері мен әдістерін оқып білу; бизнес-жоспар жасауды білу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Бюджеттік жоспарлау
   
2. 
   Желілік жоспарлау
   
3. 
   Бизнес-жоспар: маңызы және мазмұны
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлік қызметті жоспарлау

СОӨЖ тақырып 8. Кәсіпкерлік қызметті жоспарлау

Сабақтың мақсаты: Жоспарлаудың негізгі принциптерімен танысу; жоспарлаудың негізгі кезеңдері мен әдістерін оқып білу; бизнес-жоспар жасауды білу

СОӨЖ жоспары

«Жеке» кәсіпорынның Бизнес-жоспарын дербес жасаңдар

Әдебиеттер: 10,16,18,19,20,23,32

СӨЖ мазмұны:Өткен тақырыптарды қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,6,11,14.
Апта 5.

Кредит 1.

Тақырып 5. Кәсіпкерлік қызметті қаржыландыру

Дәріс мазмұны:

1. Кәсіпкерлік қызметті қаржыландыру көздері

2.Бизнесті инвестициялау формалары

3.Бизнесті инвестициялау көрсеткіштері және бағалау әдістері

СӨЖ мазмұны:

Сабақтың мақсаты: Инвестициялаудың негізгі формаларымен танысу; франчайзинг, лизинг және факторинг мәнін түсіну; инвестициялық жобалардыэкономикалық бағалау әдістерін оқып білу және бизнесті инвестициялаудың тиімділігін анықтай білуі

СОӨЖ жоспары:

1. 
   Бизнесті инвестициялаудың негізгі формалары
   
2. 
   Лизинг мәні және лизингтік мәміле шарты
   
3. 
   Франчайзинг түсінігі
   
4. 
   Жобаның техника-экономикалық негізделуінің мазмұны
   
5. 
   Жобаның техника-экономикалық негізделуінің негізгі өндірістік көрсеткіштері
   
6. 
   Кәсіпорынның қаражатарының қалыптасуының жеке көздері
   
7. 
   Кәсіпорынның қаражатарының қалыптасуының қарыз көздері
   
8. 
   Бизнесті қаржыландыру формасы ретінде факторинг мәні
   
9. 
   Инвестициялау тиімділігін бағалау көрсеткіштері
   
10. 
    Бизнесті инвестициялауды бағалау әдістері
    

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлік қызметті қаржыландыру

Практикалық жұмыс мазмұны:

СОӨЖ жоспары

ҚР-ның 2003 жылы қабылданған «Инвестициялар туралы» Заңымен танысып, конспекті жазыңыз

Есеп 1. Бизнес- жоспарда өнімнің үш түрін өндіру қарастырылған:

Жобаның шекті сату көлемі мен қаржылық беріктік қорын анықтаңыз.

Есеп 2. Дивидент-30%, несие пайызы- 20%, номиналды құн- 1000 теңге болғандағы акция құны мен нарықтық бағасын есептеңіз.

Есеп 3. Өнім өндіру жөнінде келесілер белгілі: шартты-ауыспалы шығындар- 50 мың теңге; өнім бірлігіне шаққандағы ауыспалы шығындар-55 теңге; өнім бірлігінің бағасы- 65 теңге.

1. 
   шекті сату көлемін анықтаңыз;
   
2. 
   сатудан түсетін табыс 20 мың теңге болатындай сату көлемін есептеңіз.
   

СӨЖ мазмұны:Өткен тақырыптарды қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 15,16,17,18.
Апта 6.

Кредит 1.

Тақырып 6. Кәсіпкерлік құпия

Дәріс мазмұны:

1. Кәсіпкерлік құпия мәні және кәсіпкерлік ақпаратты қорғаудың негізгі аспектілері

2.Ұйымның мәліметтерін коммерциялық құпияға жатқызу тәртібі

3.Ақпарат ұрлануын болдырмау

Коммерциялық шпионаж

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырыптарды қайталау

СОӨЖ тақырып 11. Кәсіпкерлік құпия

Сабақтың мақсаты: Кәсіпкерлік құпия түсінігімен танысу; кәсіпкерлік ақпараттардың құндылығын анықтаудың негізгі критерияларымен; кәсіпкер жауапкершілігінің түрлерімен танысу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Кәсіпкерлік жауапкершілік мәні
   
2. 
   Кәсіпкерлік жауапкершілік түрлері
   
3. 
   Кәсіпкерлік ақпаратты бағалау субъектілері
   
4. 
   Кәсіпкерлік ақпаратты қорғау бойынша арнайы шаралар
   
5. 
   Кәсіпкердің қылмыстық жауапкершілігі
   
6. 
   Кәсіпкердің заңдық жауапкершілігі
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлік құпия

СОӨЖ тақырып 12. Кәсіпкерлік құпия

СОӨЖ жоспары

ҚР Азаматтық Кодексі, Жалпы бөлім, 1 бөлім, 3 тарау, Қызметтік және коммерциялық құпия-126 бабымен танысыңдар

Әдебиеттер: 1,2,5,8,13,15

СӨЖ мазмұны:Өткен тақырыптарды қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 15,16,17.

Кредит 1.

Тақырып 7. Кәсіпкерлік қызметтегі тәуекелдіктер

Дәріс мазмұны:

1. Кәсіпкерлік тәуекел мәні және түрлері

2.Тәуекелді басқару және оларды бағалау әдістері

3.Тәуекелді азайту тәсілдері

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырыптарды қайталау

Сабақтың мақсаты: Кәсіпкерлік тәуекел түрлерін; кәсіпкерлік қызметтегі жоғалтулар түрлері; тәуекелді төмендету тәсілдері мен әдістерін оқып білу

СОӨЖ жоспары:

1. 
   Кәсіпкерлік тәуекел түсінігі және түрлері
   
2. 
   Кәсіпкерлік тәуекелдің сипаттық ерекшеліктері
   
3. 
   Белгілі бір белгілері бойынша тәуекелдерді жіктеу
   
4. 
   Бизнестегі бәсеке
   
5. 
   Кәсіпкерлік қызмет тәуекелінен жоғалтулар түрлері
   
6. 
   Кәсіпкерлік тәуекелдің негізгі аймақтары
   
7. 
   Диверсификация мәні
   
8. 
   Сақтандыру қорларын құру
   
9. 
   Жобаны қаржыландыру кезіндегі тәуекелдер
   
10. 
    Тәуекелді төмендету әдістері
    
11. 
    Тәуекелді төмендету тәсілдері
    

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлік қызметтегі тәуекелдіктер

СӨОЖ тақырып 14. Кәсіпкерлік қызметтегі тәуекел

Сабақтың мақсаты: Кәсіпкерлік тәуекел түрлерін; кәсіпкерлік қызметтегі жоғалтулар түрлері; тәуекелді төмендету тәсілдері мен әдістерін оқып білу

СОӨЖ жоспары

ҚР Азаматтық Кодексі, Жалпы бөлім, 1 бөлім, 3 тарау, Қызметтік және коммерциялық құпия-126 бабымен танысыңдар

1-тапсырма. Келесі терминдер мен түсініктердің дұрыс анықтамасын табыңыз:

Түсінік:

1. 
   Кәсіпкерлік тәуекел
   
2. 
   Өндірістік тәуекел
   
3. 
   Қаржылық тәуекелдер
   
4. 
   Инвестициялық тәуекелдер
   
5. 
   Таза тәуекелдер
   
6. 
   Саудалық тәуекелдер
   
7. 
   Тәуекел деңгейі
   

а) кәсіпорынның өндірістік және шаруашылықтық қызметімен байланысты тәуекелдер;

б) қаржылық-несиелік және биржалық ортада қандай да бір операциялар өткізу, құнды қағаздармен операциялар жасау нәтижесінде зиян келу мүмкіндігі;

в) оң да, теріс те нәтижеге ие болу мүмкіндігі;

г) жоспарланған шара (басқару шешімі) жүзеге аспаған жағдайда, сонымен қатар басқару шешімдерін негіздеу және жүзеге асыру кезінде қателіктер жіберілген жағдайдағы кәсіпорынның шығынға ұшырап, зиян келу мүмкіндігі;

д) зиян келу немесе нөлдік нәтижеге ұшырау мүмкіндігі;

е) сәйкес тәуекелдің әсері нәтижесінде зиян келу және шығынға ұшырау мүмкіндігін сандық бағалау;

ж) кәсіпорын «жастығымен» анықталатын басқару мен өндіріс құрылымын қайта құру, техникалық жаңалықтар енгізумен байланысты тәуекелдер, сонымен қатар «портфельдік» тәуекелдер, т.б.

Әдебиеттер: 6,8,11,15,18,20,29

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырыптарды қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5.
Апта 8.

Кредит 1.

Тақырып 8. Кәсіпкерлердің шаруашылық серіктестіктермен келісім-шарттық қарым-қатынасы

Дәріс мазмұны:

1. 
   . Коммерциялық мәмілелер түсінігі және түрлері
   
2. 
   Коммерциялық мәмілелерді жүзеге асару әдістері
   

1. 
   Коммерциялық мәмілелерді жүзеге асыруды ұйымдастыру (технологиясы)
   

3. 
   Коммерциялық келісім шарт мазмұны
   

Сабақтың мақсаты: коммерциялық мәмілелер мәнін; мәмілелерді жүзеге асыру әдістері мен коммерциялық келісім шарттар дайындау әдістемесін оқып білу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Келесілердің мазмұнымен танысыңдар:
   

- жеткізу келсімі

2. 
   Жағдай: Белгілі бір тауар түріне сатушы мен сатып алушы арасындағы келісім жасау
   
3. 
   Сіз жасаған келісімнің презентациясы
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлердің шаруашылық серіктестіктермен келісім-шарттық қарым-қатынасы

СОӨЖ тақырып 16. Кәсіпкерлердің шаруашылық серіктестіктермен келісім-шарттық қарым-қатынасы

Сабақтың мақсаты: коммерциялық мәмілелер мәнін; мәмілелерді жүзеге асыру әдістері мен коммерциялық келісім шарттар дайындау әдістемесін оқып білу

СОӨЖ жоспары

Сату сатып алу келісімін жасауға дайындау: сыртқы ортаны, коммерциялық мәмілелерді жүзеге асыруды реттейтін ҚР нормативті-құқықтық актілерін оқып білу

Әдебиеттер: 14,17,21,34

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырыптарды қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,7,8.
Апта 9.

Кредит 1.

Тақырып 9. Материалдық ресурстарды сатып алу және өнім өткізу бойынша коммерциялық қызмет

Дәріс мазмұны:

1. 
   Потенциалды жеткізушіні таңдау
   

1. 
   Материалдық ресурстарды жеткізу жағдайы
   

2. 
   Өнім ассортиментін жоспарлау
   
3. 
   Өнім өткізуді жоспарлау
   

Сабақтың мақсаты: Критериялар бойынша жеткізушілерді таңдауды оқып үйрену; материалдық ресурстарды жеткізу шарттарымен танысу; өнім ассортиментін және өнім өткізуді доспарлай білу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Материалдық ресурстарды сатып алу кезінде есеп айырысудың негізгі формалары
   
2. 
   Көтерме жәрменкелерде тауарды сатып алуды ұйымдастыру
   
3. 
   Есептер шығару
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Материалдық ресурстарды сатып алу және өнім өткізу бойынша коммерциялық қызмет

СОӨЖ тақырып 18. Материалдық ресурстарды сатып алу және өнім өткізу бойынша коммерциялық іс-қызмет

СОӨЖ жоспары

Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі – Жалпы бөлім. 4 тарау; Ерекше бөлім, 25 тарауын оқыңдар

Әдебиеттер: 1,2,3,4,9,10,15,18,21

СӨЖ мазмұны:Өткен тақырапты қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,7,8.

Кредит 1.

Тақырып 10. Кәсіпкерліктегі әріптестік байланыстар

1. 
   Өндіріс саласындағы әріптестік
   

1. 
   Тауар алмасу саласындағы әріптестік
   

2. 
   Сауда саласындағы әріптестік
   

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Сабақтың мақсаты: Әріптестермен әріптестіктің негізгі бағыттарын; өндірістік кооперациялаудың, лизингтің, франчайзингтің, бартерлік операцияның, факторингтің мәнін оқып үйрену

СОӨЖ жоспары

1. 
   Коммерциялық емес ұйымдардың даму тарихы
   
2. 
   Тұтыну кооперативі
   
3. 
   Қоғамдық және діни ұйымдар
   
4. 
   Қорлар
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерліктегі әріптестік байланыстар

СОӨЖ тақырып 20. Кәсіпкерліктегі әріптестік байланыстар

Сабақтың мақсаты: Әріптестермен әріптестіктің негізгі бағыттарын; өндірістік кооперациялаудың, лизингтің, франчайзингтің, бартерлік операцияның, факторингтің мәнін оқып үйрену

СОӨЖ жоспары

1. ҚР Азаматтық Кодексі, Жалпы бөлім, 1 бөлім, 2 тарау, 7 пунктін өз беттеріңмен оқыңдар.

Әдебиеттер: 1,3,5,8,12,16,19,28,31

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,10,12,13.
Апта 11.

Кредит 1.

Тақырып 11. Лизингтік қызметтерді ұйымдастыру

Дәріс мазмұны:

1. 
   Лизингтік операциялар мәні және олардың жіктелуі
   

1. 
   Лизингтік мәмілеге қатысушылар
   

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Сабақтың мақсаты: лизингтік төлемдер мәнімен танысу; лизингтік мәмілелер қатысушыларымен танысу; лизингтік төлемдерді есептеу әдістемесін оқып үйрену

СОӨЖ жоспары

1. 
   Лизингтік мәмілелерді рәсімдеу үшін құжаттармен танысу
   
2. 
   Тапсырмаларды шешу
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Лизингтік қызметтерді ұйымдастыру

СОӨЖ тақырып 22. Лизингтік қызметтерді ұйымдастыру

Сабақтың мақсаты: лизингтік төлемдер мәнімен танысу; лизингтік мәмілелер қатысушыларымен танысу; лизингтік төлемдерді есептеу әдістемесін оқып үйрену

СОӨЖ жоспары

ҚР «Қаржылық лизинг туралы» заңын (05.04.2000ж. өзгертулермен және толықтырулармен) өз беттеріңмен оқыңдар

Әдебиеттер: 5,6,8,12,15,17,25,34

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 11,14,17,18.
Апта 12.

Кредит 1.

Тақырып 12. Шағын бизнес: мәні және қазіргі жағдайы

Дәріс мазмұны:

1. 
   Шағын кәсіпкерліктің мәні
   

1. 
   Шағын кәсіпкерлік субъектілері
   

2. 
   Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау
   

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Сабақтың мақсаты: Шағын кәсіпкерлік мәнін оқып білу; шағын бизнестің қызметін реттейтін заңдылықтармен, шағын кәсіпкерліктің дамуына кедергі келтіретін себептермен танысу;

СОӨЖ жоспары

1. 
   Кәсіпорынды құру тәсілдері
   
2. 
   Кәсіпорынның орналасу жері және өндірістік жайлар
   
3. 
   Персонал
   
4. 
   Капиталға қажеттілік
   
5. 
   Қаржыландыру көздері
   
6. 
   Кәсіпорынды тіркеу
   

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Шағын бизнес: мәні және қазіргі жағдайы

СОӨЖ тақырып 24. Шағын бизнес: мәні және қазіргі жағдайы (Бизнеске дербес жол)

Сабақтың мақсаты: Шағын кәсіпкерлік мәнін оқып білу; шағын бизнестің қызметін реттейтін заңдылықтармен, шағын кәсіпкерліктің дамуына кедергі келтіретін себептермен танысу;

СОӨЖ жоспары

31.01.2006 жылғы ҚР «Жеке кәсіпкерлік туралы» заңының негізгі ережелерін оқыңдар

Әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6,8,11,15,23

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,6,11,14.
Апта 13.

Кредит 1.

Тақырып 13. Ішкіфирмалық есеп

Дәріс мазмұны:

1. 
   Шаруашылық есептің экономикалық мәні және ұстамдары
   
2. 
   Шаруашылық есептесудің жүйесі және нарықтық қатынастар жүйесі: өзара әрекет ету және өзара негіздемелік
   

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Сабақтың мақсаты: Шаруашылық есептің мәні мен принциптерін, олардың өзара әрекеттері мен негізділігін оқып білу, ішкі фирмалық есептеуді ұйымдастыру тәртібімен танысу

СОӨЖ жоспары

Келесілермен тереңірек танысыңдар:

- ішкіфирмалық есепті тиімді ұйымдастырудың негізгі жағдайларымен

- кәсіпорынның мемлекетпен, жоғары тұрған басқару органдарымен, өзге де кәсіпорындар және ұйымдармен өзара қарым-қатынасы

- шаруашылықаралық кооперація және интеграция жүйесіндегі өзара қарым-қатынастармен

- ішкіфирмалық қатынастармен.

Ұсынылатын әдебиеттер: 3,4,5,6,11,14.

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Ішкіфирмалық есеп

СОӨЖ тақырып 26. Ішкіфирмалық есеп

Сабақтың мақсаты: Шаруашылық есептің мәні мен принциптерін, олардың өзара әрекеттері мен негізділігін оқып білу, ішкі фирмалық есептеуді ұйымдастыру тәртібімен танысу

СОӨЖ жоспары

1. Хоскинг Д. «Курс предпринимательства» - М.: Межд. Отношения. – 1993 өз беттеріңмен оқыңдар

Әдебиеттер: 10,17,23,25,26,36

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 11,14,15,16,17,18,19.
Апта 14.

Кредит 1.

Тақырып 14. Кәсіпкерлік қызметті талдау және тиімділігін бағалау

Дәріс мазмұны:

1. 
   Кәсіпорын қызметін бағалау және талдау үшін көрсеткіштер жүйесі:
   

- несие беруші банктер үшін;

-келісім шарттар бойынша әріптестер үшін.

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Сабақтың мақсаты: Кәсіпорынның қызметін талдау және бағалау көрсеткіштерімен танысу; осы көрсеткіштерді қолдана отырып кәсіпорынның қаржылық-шаруашылықтық қызметіне талдай жасай білу

СОӨЖ жоспары

1. 
   Келесі көрсеткіштерді анықтаудың негізгі әдістемесімен танысыңдар:
   

- өтімділік және төлем қабілеттілігі;

- қаржылық тұрақтылық.

Ұсынылатын әдебиеттер: 11,14,15,16,17,18,19.

Кредит 2.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпкерлік қызметті талдау және тиімділігін бағалау

Сабақтың мақсаты: Кәсіпорынның қызметін талдау және бағалау көрсеткіштерімен танысу; осы көрсеткіштерді қолдана отырып кәсіпорынның қаржылық-шаруашылықтық қызметіне талдай жасай білу

СОӨЖ жоспары

Келесі ұғымдарды оқып және жазып алыңдар:

- пайда;

- баланстық пайда;

- рентабельділік;

- активтердің рентабельділігі;

- өткізу рентабелділігі;

- өтімді - төлемқабілеттілігі;

- қаржылық тұрақтылығы.

Есеп 1.

1 ауысымда барлық станоктар жұмыс жасайтыны, 2 ауысымда станок паркінің 50%, жыл ішінде жұмыс күнінің саны – 260 екені, 1 станоктың жыл ішіндегі нақты жұмыс істейтін уақыты – 4000 сағат екені белгілі.

Станоктар жұмысының ауысым коэффициентін, интенсивтілік және интегралдық жүктеу коэф-рін анықтаңыз.

Есеп 2.

Әдебиеттер: 6,12, 18,21,32

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

Ұсынылатын әдебиеттер: 11,14,15,16,17,18,19.

Кредит 1.

Тақырып 15. Кәсіпорынды қайта құру, банкроттау және жою

Дәріс мазмұны:

1. 
   Қайта ұйымдастыру мәні және түрлері
   

1. 
   Банкроттау түсінігі, себептері
   

2. 
   Банкроттау процесі
   
3. 
   Кәсіпорынның жоюулы
   

Сабақтың мақсаты: Кәсіпорынның банкроттығының себептері мен белгілерін оқып үйрену; кәсіпорынды банкроттау және жою процесімен танысу

СОӨЖ жоспары

1. Келесі процедура мәнімен танысыңдар:

- сыртқы басқару;

- санация;

- бейбіт келісім.

.

Ұсынылатын әдебиеттер: 11,14,15,16,17,18,19.

Практикалық сабақ тақырыбы: Кәсіпорынды қайта құру, банкроттау және жою

Сабақтың мақсаты: Кәсіпорынның банкроттығының себептері мен белгілерін оқып үйрену; кәсіпорынды банкроттау және жою процесімен танысу

СОӨЖ жоспары

1. 21.01.1997 жылғы ҚР «Банкроттық туралы» заңының негізгі ережелерімен танысыңдар

1-тапсырма. Келесі түсініктердің дұрыс анықтамасын көрсетіңіз.

Түсінік:

1. 
   Кәсіпорын жағдайының жоқтығы (банкроттығы) ретінде түсіндіріледі........
   
2. 
   Банкроттық туралы заң таралады.....
   
3. 
   Кәсіпорын банкрот болып .... кейін есептеледі.
   
4. 
   Қарызды кәсіпорынға қатысты процедуралар.
   

а) меншік формалары, қызмет түрі, қызмет мақсаты, ұйымдық-құқықтық формалары және өзге белгілеріне тәуелді емес барлық кәсіпорындарға;

б) арбитражды сот шешімінен, өз бетімен жойылу кезіндегі қарыз кәсіпорынның өз жағдайының жоқтығын ресми түрде мойындауынан;

в) сәйкес міндеттемелер және (немесе) міндеттер орындалуы керек уақыттан ұш ай мерзімінде орындалмаған жағдайда несие берушілердің ақша міндеттемелері бойынша талаптарын қанағаттандыру және (немесе) міндетті төлемдерді төлеу бойынша міндеттерді орындау мүмкіндігінің жоқтығы;

г) сыртқы бақылау, қаржылық сауығу, конкурсты өндіріс, әлемдік келісім.

Әдебиеттер: 1,3,5,9,11,18,21,33

СӨЖ мазмұны: Өткен тақырапты қайталау

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. 
   ҚР Конституциясы – Қазақстан, 2000 – 96 б
   
2. 
   Қазақстан республикасының Азаматтық Кодексі (жалпы бөлім) – А., 1999
   
3. 
   ҚР «Акционерлік қоғам туралы» заңы, 13.05.2003 ж.
   
4. 
   ҚР «Шектеулі және қосымша жауапкершілікті серіктестіктер туралы» заңы, 22.04.1998 ж.
   
5. 
   ҚР Президентінің «Өндірістік кооперативтер туралы» заң күші бар Жарлығы, 05.10. 1995 ж.
   
6. 
   ҚР «Жеке кәсіпкерлік туралы» заңы, 31.01.2006ж.
   
7. 
   ҚР Президентінің «Азаматтардың және заңды тұлғалардың кәсіпкерлік қызмет еркіндігін қорғау туралы» Жарлығы, 27.04. 1998ж
   
8. 
   ҚР Президентінің «Шаруашылық серіктестіктері туралы» заң үші бар Жарлығы, 02.05. 1995 ж.
   
9. 
   Бусыгин А.В. Предпринимательство (Основной курс) учебник – Москва «ИНФРА» 1999г
   
10. 
    Грядов В.М. Организация предпринимательской деятельности. Уч.- М., 2003.
    
11. 
    Дашков Л.П. Предпринимательство и бизнес. М.: Маркетинг, 1995г
    
12. 
    Культура предпринимательства / учебник для вузов - СПб: Питер 2000-
    
13. 
    Основы предпринимательского дела Под ред.Осипова М.Ю., М.: Бек, 1996г
    
14. 
    Организационно-экономические основы инновационно-инвестиционного развития (на материалах ЗКО) - Отчет по теме НИР кафедры за 2007г . – Уральск, 20
    
15. 
    Предпринимательство учебник под. ред. В.Я. Горфинкеля и др. – Москва: Банки и биржи, ЮНИТИ: 1999г
    
16. 
    Предпринимательство.Курс лекции для студентов эк. спец. Траисова Т.Н. Тулеугалиева Н.И. «РГКП» ЗКАТУ им Жангир хана 2007г.
    
17. 
    Предпринимательство в РК (учебное пособие) О.К. Окаев, Н.Т. Смагулова, О.А. Яновская и др. Алматы: Экономика, 2000
    
18. 
    Турсумбаев Б.М., Петренко И.Я., Исмуратов С.В. Основы организации бизнеса Уч.- Челябинск, Южно-Уральское книжное издательство, 1995 г
    
19. 
    Геммерлинг Г.А. Ваше дело: практический курс предпринимательства. – М, 1994
    
20. 
    Глушенко Е.В.. Основы предпринимательства. М.: Вестник, 1996г
    
21. 
    Кантарбаева А.К. Предпринимательство: институционально-эволюционный подход. – Алматы: Раритет, 2000. – 200с.
    
22. 
    Бринк И.Ю., Савельева Н.А. Бизнес-план предприятия. Теория и практика Ростов на Дону: Феникс, 2002
    
23. 
    Камаев В.Д., Экономика и бизнес Теория и практика предпринимательства М., 1994г
    
24. 
    Кәсіпкерлік. Практикалық сабақтарға әдістемелік нұсқалар мен тапсырмалар Траисова Т.Н. Есенгалиева С.М. Тулеугалиева Н.И. БҚАТУ-2006
    
25. 
    Мамыров Н.К., Смагулова Н.Т. и др. Основы предпринимательства. А, Экономика, 1999г
    
26. 
    Методические указания и задачи для практических заняти по дис. Предпринимательство для студентов Экономического спец. Очного и заочного форма обучения Траисова Т.Н. Есенгалиева С.М. Тулеугалиева Н.И. ЗКАТУ-2007г.
    
27. 
    Основы предпринимательства (уч. пособие) Н.К. Мамыров и др. Алматы : Экономика, 1997
    
28. 
    Основы предпринимательской деятельности. Экономическая теория. Маркетинг. Финансовый менеджмент. Под ред.Власовой В.М. – М.: Финансы и статистика, 1996г
    
29. 
    Окаев К.О., Смагулова Н.Т., Яновская О.А. и др. Предпринимательство в РК. – А.: экономика, 1999г
    
30. 
    Основы анализа и оценки бизнеса. –А: ЦРЭ КИМЭП, 1996
    
31. 
    Организация предпринимательской деятельности. Учеб. пособие С.И.Грядов М: Копое 2005г
    
32. 
    Одинцов.А.А. Экономическая информационная безопасность предпринимательства: Учеб пособия –М: Академия,2006-2экз.
    
33. 
    Савченко В.Е. Современное предпринимательство. – М.: Экономика, 1997
    
34. 
    Хоскинг А. Курс предпринимательства – М.. 1994г
    
35. 
    В помощь предпринимателю. – Методические рекомендации Астана: ЗАО «Республиканский информационно-выставочный центр по малому предпринимательству», 2002
    
36. 
    Модели готового бизнеса. Как получить кредит. –Астана: ЗАО «Республиканский информационно-выставочный центр по малому предпринимательству», 2002
    
37. 
    Путеводитель для предпринимателя (Западно-Казахстанская область). – Астана: ЗАО «Республиканский информационно-выставочный центр по малому предпринимательству», 2002
    
38. 
    Пелих А.С. Бизнес-план или как организовать собственный бизнес. – М.: «Ось-89», 1997 – 96 с.
    
39. 
    Сирополис И.К. Управление малым бизнесом – 1997г.
    

1. 
   
   
2. 
   3. ПӘН БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАРДЫ ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ
   

В) Оқулықтар, электронды түрдегі оқу-әдістемелік әдебиет.

4. 
   ДӘРІСТІК КЕШЕН
   

1. 
   Кәсіпкерлік қызмет түсінігі, мотивтері және жүзеге асыру жағдайлары
   
2. 
   Кәсіпкерлік қызметтің жағдайларымен ұстанымдары
   
3. 
   Кәсіпкерлік қызметтің объекті және субъектілері
   
4. 
   Кәсіпкерлік қызмет түрлері
   
5. 
   Кәсіпкерлік қызмет формалары
   

1. 
   Кәсіпкерлік қызмет түсінігі, мотивтері және жүзеге асыру жағдайлары
   

Кәсіпкер дегеніміз – бұл тәуекелі мол жағдайларда әрекет етуші адам; өзінің ұйымдастырушылық қабілеттері арқасында табыс табушы; кез-келген мүмкіндікті ұқсатып барынша мол пайда таба білетін адам.

Кәсіпкерлік іс-әрекеттің мақсаты неғұрлым көп мөлшерде пайда табу.

ҚР Азаматтық Кодексіне сәйкес «Кәсіпкерлік- бұл жеке меншікке (жеке кәсіпкерлік) немесе мемлекеттік кәсіпорынды (мемлекеттік кәсіпкерлік) басқару құқығына негізделген, тауарларға деген сұранысты қанағаттандыру арқылы (жұмыстар, қызмет көрсетулер) таза пайда табуға бағытталған, меншік формаларына тәуелді емес азаматтар мен заңды тұлғалардың бастамалық қызметі. Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкердің атынан, оның тәуекелі мен мүліктік жауапкершілігіне сай жүзеге асады.»

1. 
   Өз беттілік.
   
2. 
   Тәуекел.
   
3. 
   Кәсіпкерлік қызмет әрқашан да жүйелі түрде табыс алуға бағытталады.
   
4. 
   Жоғарыда келтірілген кәсіпкерлік анықтамасына сай табыс тауар өткізу, жұмыстар атқару және қызмет көрсету субъектілерінен алынады.
   

2. 
   Кәсіпкерлік қызметтің жағдайларымен ұстанымдары
   

Кәсіпкерліпен айналысу үшін ең алдымен оған экономикалық жағдай керек. Олар: нарыққа тауар, қызметтер ұсыну, тауарлардың, қызметтердің алуан түрлері; тұтынушылардағы ақша – қаражат көлемі, яғни олардың сатып алу қабілеттігі, жұмыс және жұмыс күшінің артық-кемдігі; еңбек қорының ақының артық-кемдігі; несие беретін мекемелердің ақша қаражаттары болуы керек т.б

Кәсіпкерлікпен айналысуы үшін нарықтық инфрақұрылымы болуы керек: банктер; шикізат, материал, құрал-жабдықтар сатушылар; тауарды тұтынушыға дейін жеткізетін мекемелер.

Кәсіпкерлік ұстанымдары:

1. 
   Кәсіпкерлік қызмет бостандығы ұстанымы.
   
2. 
   Түрлі меншік формаларын, меншік құқықтарының заңды теңдігін және олардың бірдей қорғалуын құптайтын конституциялық ұстаным. Ол ҚР Конституциясының 6- бабында бекітілген: «Қазақстанда мемлекеттік және жеке меншік бірдей деңгейде мойындалып, қорғалады.»
   
3. 
   Бәсекені қолдау және монополиялану мен әділетсіз бәсекеге бағытталған экономикалық қызметті болдырмау ұстанымы (Конституцияның 26- бабы).
   
4. 
   Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу ұстанымы.
   
5. 
   Заңдылық ұстанымы.
   
6. 
   Кәсіпкерлер мен тұтынушылар құқықтарының қорғалуы.
   

2. 
   Кәсіпкерлік қызметтің жағдайларымен ұстанымдары
   

Кәсіпкерлік іс-әрекетте обьектісі тауар болып табылады. Маркетингалық – кәсіпкерлік тәжірибиде тауар болып нарықтық қатынастар жағдайында сатып алушы мен сатушылардың мәмле обьектісің құрайтын нәрселер болып табылады.

• 
  кәсіпкерлерді, оның ұйымдарын;
  
• 
  жеке және ұйымдық тауар тұтынушылар;
  
• 
  жалға алынған жұмысшылар (келісім-шарт негізінде жұмыс жасайтын);
  
• 
  мемлекеттік және жергілікті органдар жатады.
  

2. 
   Кәсіпкерлік қызмет түрлері
   

• 
  өндірістік;
  

• 
  коммерциялық;
  

• 
  қаржылық;
  
• 
  кеңестер беру болып бөлінеді.
  

• 
  коммерциялық банктер;
  
• 
  қор биржалары;
  
• 
  кейбір кәсіпорындар мен ұйымдар;
  
• 
  кәсіпкерлер және жеке тұлғалар.
  

• 
  жалпы басқару;
  

• 
  әкімшілік басқару;
  

• 
  қаржылық қолдау;
  
• 
  маркетинг;
  
• 
  ақпаратты технология;
  
• 
  арнайы қызметтер жатады.
  

2. 
   Кәсіпкерлік қызмет формалары
   

• 
  мемлекеттік кәсіпорын;
  
• 
  серіктестік (толық жауапкершілікті, аралас және жауапкершілігі шектеулі жауапкершілікті);
  
• 
  акционерлік қоғам, бірлестіктер.
  

1. 
   Кәсіпкерлік қызмет және оған қатысушы серіктестіктің қызметтері олардың өз қызметтері болып саналады, ал оның міндеттері бойынша кез-келген қатысушы өзінің барлық мүлкімен жауап береді.
   
2. 
   Серіктестік жеке сенімді қатынастарға негізделеді: егер бір қатысушы серіктестіктің атынан мәміле жасаса, мүліктік жауапкершілік басқа қатысушыға жүктеледі.
   

1. 
   Іскерлік ортаның түсінігі және оның ерекшеліктері
   
2. 
   Кәсіпкерліктің сыртқы ортасы
   
3. 
   Кәсіпкерліктің ішкі ортасы
   

1. 
   Іскерлік ортаның түсінігі және оның ерекшеліктері
   

Іскерлік орта кәсіпкерліктің орнын, қызмет тәртібін анықтайды.

Кәсіпкерлік орта дегеніміз – ол белгілі территориялық және мағыналы тұтастық.

Кәсіпкерлік орта – қоғамдық экономикалық ахуал, өзінің құрамына кәсіпкерлік тұлғаны, экономикалық бостандықты, экономикалық қарым-қатынастың нарықтық түрін және кәсіпкерлік капиталды қалыптастыру мүмкіншілігін және қажетті ресурстарды пайдалану мүмкіншіліктерін кіргізеді.

Кәсіпкерлік ортаны қалыптастыру – ол басқарылатын процесс. Оны басқару әдістері әкімшілік немесе нұсқаулық мінезде бола алмайды. Кәсіпкерлік орта кәсіпкерлік субьектілеріне әсер етуші шаралармен байланыста болмайды, сондай-ақ субьектілерді қалыптаастыру және қызмет етуге қолайлы қажетті жағдайлар жасау.

Іскерлік ортаны қалыптастыру – көп аспекті құбылыс. Ол келесіден тұрады:

• 
  қоғамдық , экономикалық, әлеуметтік – экономикалық философияның және онымен байланысты қоғамның психологиясының өзгеруі;
  
• 
  кәсіпкерлердің кәсіпкерлік инфрақұрылымын құруға ынталандыру, ұлттық бағдарламасын қабылдау;
  

2. 
   Кәсіпкерліктің сыртқы ортасы
   

Кәсіпкерлердің макроортасы дегеніміз – еліміздің экономика деңгейінде кәсіпкерліктің жағдайын (климатын) аңықтаушы бір-бірімен тығыз байланыстағы жағдайлар мен ережелердің жиынтығы. Оның ішінде географиялық, құқықтық, экономикалық, саяси, әлеуметтік және технологиялық жағдайларды бөледі.

Географиялық жағдайға табиғаттың, ауа-райы жағдайлары жатады (территория көлемі, жүк тасымалдау шақырымдары, шикізат және энергоресурстардың баршылығы және оған қол жеткізу мүмкіншілігі жатады.)

Экономикалық жағдай – бағаның өнімдерге қалыптасу тәртібін, баға деңгейін анықтаушы факторлар жиынтығы жатқызады.

Құқықтық жағдай – кәсіпкерлік іс-әрекет маңызын анықтаушы, реттеуші заңдар мен құқықтық актілер.

Саяси жағдайлар – мемлекеттің кәсіпкерлік процестерге қатынасын сипаттайды, коммерциялық құрылымдар қызметтіне араласу деңгейі.

Әлеуметтік жағдайлар қоғамның даму деңгейін көрсетеді. Әлеуметтік жағдайлар басқа факторларға қарағанда өте күрделі.

Технологиялық жағдайлар еліміздегі ғылыми – техникалық процестердің жалпы деңгейін және даму қарқынын көрсетеді, белгілі мөлшерде кәсіпкерлік ортаны қалыптастырады.

2. 
   Кәсіпкерліктің ішкі ортасы
   

Іскерлік ортаны талдау келесідей жүргізіледі:

1.Арнайы қызмет етуші тұлға ретінде іскерлік ортаға кіру дәрежесінің қиындықтары бар. Әлем тәжірибесіндегі жаңа кәсіпорын құру үшін рұқсат алу ережелері бар. Қ.Р-да құқықтар белгіленген жаңа кәсіпорын құруға рұқсат алу ережелері бар, оған бірде – бір мемлекеттік мекемелер кедергі жасауына болмайды. Оларды тіркеуден бас тартқан жағдайда сот арқылы шағылдануына болмайды.

2.Кәсіпкерлердің қызығушылық тудыратын сала мен іскерлік орта жөнінде нақты мәлімет алуға мүмкіншіліктері бар.

3. Кәсіпкердің өзі қызмет атқарғысы келетін нақты қызмет етуші саланың жүйесі қызықтырады.

4. Кәсіпкерді қоғамда қалыптасқан кәсіпкерлікті қорғаушы және жеке қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жүйелер қызықтырады.

5.Елде қалыптасқан саяси климат үш басқару институтарымен белгіленеді:

• 
  орындаушы
  
• 
  заң шығарушы
  
• 
  соттаушы (қазылық).
  

7. Кәсіпкерлікті халықтың төлем қабілеттілігі қызықтырады.

1. 
   Кәсіпорын персоналы және оның құрылымы.
   
2. 
   Персонал қажеттілігін анықтау
   
3. 
   Персоналды басқару
   

1. 
   Кәсіпорын персоналы және оның құрылымы
   

Персоналдың негізгі көрсеткіштері болып мыналар табылады:

• 
  Еңбек келісім-шартымен ұйымдастырылатын жұмыс берушімен еңбектік қарым-қатынасы. Жұмыс жасайтын жеке меншіктер және иемденушілер персоналдар құрамына кіреді, егер олар өздеріне бөлінетін пайдадан басқа ұйымның қызметіне жеке еңбек көрсетіп жалақы алатын болса;
  
• 
  Белгілі бір ерекше мінездемесі (мамандығы, профессиясы, квалификациясы) бойынша. Яғни ол жұмысшының нақты қай орында отыратынын анықтайды : басқарушы, маман, басқа да қызметшілер.
  

Ұйымның кадрының негізгі мінездемесі мыналар: саны және құрылымы.

Ұйымның кадр саны оның мінезіне, масштабына, күрделілігіне, өндірістің еңбек сыйымдылығына және басқаратын процестеріне, мехинакаландыруына, автоматтандырылуына, компьютерлануына байланысты.

Ұйымның кадр құрылымы – белгілі бір белгі бойынша біріккен жұмысшылар тобының жиынтығы. Ол статистикалық және аналитикалық болып бөлінеді.

Статистикалық құрылым жұмыспен қамтылған түрлі қызметтерінің қозғалысы мен кадрлардың орналасуы көрсетіледі.

Аналатикалық құрылым жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы құрылымда мынадай белгілері бойынша, мамандық, квалификация, білімі, жынысы, жасы, жұмыс стажы бойынша кадрлар қаралады.

2. 
   Персонал қажеттілігін анықтау
   

Негізгі роль кәсіпорындағы кадрлық потенциалға жатады. Өйткені өндірістік процесте бірінші кадрға көңіл бөлінеді және ол қаншалықты өндіріс құралдарын тиімді қолданатынын, сонымен қатар кәсіпорынның толығымен қамтығанда қалай жұмыс жасайтыны соған байланысты.Сондықтан әрбір кәсіпорында алдына қойған мақсаттарына жету үшін кадр саясатын қалыптастырып жүзеге асыруы қажет. Ол мынадай мақсаттар:

- жұмысқа жарамды және денсаулығы жақсы жұмысшылар тобын құру;

- кәсіпорынның жұмысшыларының квалификациялық деңгейін жоғарлату;

- квалификация деңгейіне, жыныстық және жас құрылымына байланысты оптимальды жұмысшылар тобын құру;

- әртүрлі өзгерімелі жағадайларда икемді қабылдайтын, жаңа идеялар енгізетін және болашаққа қарайтын жоғарғы білімді басқарушы звеноны дайындау;

Кадр саясаты өзіне мыналарды қосады:

- кадрларды таңдау және оларды әрі қарай қалыптастыру;

- кадрларды дайындау және үздіксіз оқыту;

- жұмысшыларды жалдау.

- Қалыптасқан өндіріс жүйесіне байланысты жұмысшыларды орналастыру;

- Еңбекті ынталандыру;

- Ұйымның еңбегін жетілдіру.

- Кәсіпорынның жұмысшыларына еңбектің жағымды жағдайларын жасау.

Кәсіпорынның басқару процесін келесіге бөлуге болады: техникамен басқару, экономикамен, кадрмен басқару.

Талдау, жоспарлау, есеп және персоналдарды басқару үшін барлық жұмысшылар әртүрлі қатарлары бойынша класификацияланады. Өндіріс процесіне байланысты кәсіпорынның барлық персоналдары екі категорияға бөлінеді: өнеркәсіптік-өндірістік персонал және өнеркәсіптік емес.

Ал өндіріске байланысты басқарушылар мынадай топтарға бөлінеді: сызықтық және функционалдық. Сызықтыққа өндірістің әрбір бөлімдері бойынша басқаратын басқарушы жатады; ал функционалдыққа функционалды істерді (бөлімдер, басқармалар) басқаратын басқарушы және оның орынбасарлары жатады.

Персоналды басқару процесі өзіне мыналарды жүктейді, яғни әрбір кәсіпорында класификация деңгейі бойынша және жыныстық және жас құрылымдары бойынша өнеркәсіптік-өндірістік персонал құрылымы анықталып, талдануы қажет.