Экономикалық теория. Экономиканың зерттеу әдістері. Экономикалық теорияның функциялары
жүктеу/скачать 331,68 Kb.
|
Экономика теория Дәрістер 2022ж
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі түсініктер мен терминдер
Бірінші жақтан, сұраныс пен ұсыныс арасындағы өзгерістермен екінші жақтан, теңдік баға мен тауардың теңдік көлемі арасындағы өзгерістер арқылы төмендегі байланыстарды анықтауға болады:
Сұраныс пен ұсыныс көптеген факторлардан тәуелді және осы факторлардың өзгеруіне қарай олар да өзгереді. Икемділіктің мағынасы осындай өзара өзгерістерден туындайды. Икемділік - бұл белгілі бір фактордың 1% өзгеруіне жауап ретінде сұраныс пен ұсыныстың қанша процентке өзгергенін анықтайтын көрсеткіш. Ол көрсеткіш проценттік өзгеру қатынастарымен анықталады. Сұраныстың бағалық икемділігі – тауар бағасының 1% өзгеруі сол тауарға деген сұраныстың қанша процентке өзгеретінін көрсетеді, яғни бұл көрсеткіш сұраныс көлемнің осы тауар бағасының өзгеруіне сезімталдығын анықтау үшін қолданылады. ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ∆ Q% ЕPD = ───── ∆ Р%; ЕPD = ∆ Q% ∆ Р% Мұнда ЕPD – сұраныстың бағалық икемділігінің коэффиценті; Q% - сұраныс көлемінің қатысты өзгеруі; Р% - бағаның қатысты өзгеруі;
Сұраныстың табыстық икемділігі – бұл көрсеткіш тұтынушы табысының 1% өзгеруі осы тауарға деген сұраныстың қанша процентке өзгеретінен көрсетеді. Бұл коэффициент тауардың сапалылығын анықтайды. ЕіD = ∆ Q% ∆ I % Мұнда: ЕіD – сұраныстың табыстық икемділігінің коэффициенті, Q % - сұраныстың өзгеруі, І % - табыстың өзгеруі. Егерде ЕіD > О бұл тауарлар сапасыз болады, себебі тұтынушының табысы өскен сайын қарастырып отырған тауарға сұраныс азаяды. ЕіD >О - әдеттегі қолдануға жарамды тауарлар. Егерде О< ЕіD < 1 – бірінші қажеттіліктегі тауарлар ЕіD > 1 – қымбат жиһаздар, сән-салтанат тауарлары. Көптеген тауарларға ЕіD – оң сан, бірақ та қайсы бір жағдайларда ол теріс санда болуы мүмкін яғни табыс өскен сайын сатып алынған игіліктердің саны азаятын болса. Бірін - бірі алмастыратын және толықтыратын тауарлардың болғандығынан, бір тауардың бағасының өзгеруі екінші тауардың сұраныс көлемінің өзгеруіне әсер етеді. Бұл байланысты анықтау үшін сұраныстың қиылысқан икемділігі деген көрсеткіш қолданылады. Бұл көрсеткіш У тауарының бағасы 1% -ке өзгерген кезде Х тауарынан сұраныс көлемі қанша процентке өзгеретінін көрсетеді және төмендегі формула арқылы есептеледі: ЕхуД = ∆ Qх% ∆ Ру% Мұнда: ЕхуД – қиылысқан икемділік коэффициенті; ∆ Qх% - Х тауарына сұранысына қатысты өзгеруі; ∆ Ру% - У тауар бағасының өзгеруі. Егерде қиылысқан икемділік коэффициенті оң сан болса, ЕхуД > О, онда Х және У тауарлары бірін - бірі алмастыратын тауарлар. Егер ЕхуД < О теріс сан болса, онда бірін - бірі толықтыратын тауарлар. ЕхуД = О онда Х және У біріне - бірі қатысы жоқ тауарлар болып анықталады. Ұсыныстың икемділігі – бұл бағаның 1% -ке өзгеруі ұсыныс көлемінің қанша %-ке өзгеретінін анықтайтын көрсеткіш. ЕРS = Qх% Ру% Мұнда: Ер S - ұсыныстың икемділігі, Q% - ұсыныстың көлемінің қатысты өзгеруі Р% - бағаның қатысты өзгеруі.
Негізгі түсініктер мен терминдерИкемділік Қиылысқан икемділік Сұраныс Сұраныстың бағалық икемділігі Сұраныстың заңы Сұраныстың қисығы Сұраныстың табыстық икемділігі Ұсыныс Ұсыныстың заңы Ұсыныстың икемділігі Ұсыныстың қисығы Бақылау сұрақтарыСұраныс: түсінігі, заңы және кисық сызығы. Сұранысқа әсерін тигізетін бағасыз факторлар. Ұсыныс: түсінігі, заңы және қисық сызығы. Ұсынысқа әсерін тигізетін бағасыз факторлар. Сұраныстың бағалық және табыстық икемділігі. Ұсыныстың икемділігі. Нарықтағы тепе-теңдік. 3 БӨЛІМ. ЖЕКЕ ҰДАЙЫ ӨНДІРІСТІҢ МӘНІ МЕН ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ. 8 ДӘРІС. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ. Кәсіпкерліктің әлеуметтік экономикалық мәні. Қазақстандағы кәсіпкерлікті ұйымдастырудың негізгі формалары. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуы. Кәсіпкерлік дегеніміз – белгілі бір істі істей білу. Іс істеу – адамның белсенділігі және іскерлігі. Белсенділік, және іскерлік адамдардың еркін өмір сүру түрі. Кәсіпкерлік – ежелден келе жатқан адамдардың іскерлік белсенділігі, қабілеті. Ал оның дамуы орта ғасырдан басталады: көпестер, саудагерлер, қол өнері қызметкерлері. Кәсіпкерліктің алғашқы дамуында кәсіпкер құрал жабдықтарға иелік ете отырып, өздері сол кәсіпорында қолдап жұмыс істеген. Бұл тауарлы өндірістің бастапқы жабайы түрі. Кәсіпкерлік қабілеттілік – адамдардың ерекше таланттылығы. Кәсіпкерлік қабілет - бұл барлық өндірісі факторларын тиімді пайдалануға қабілеті бар адам ресурстарының ерекшк түрі. Оған мынадай қасиеттер тән болуға тиіс. 1) Өндіріс факторларын дұрыс үйлестіру мен келістіру үшін оның білім деңгейі жоғары болуы керек. 2) Дұрыс шешімдер қабылдай білуі керек. 3) Жаңа қоғамға ұмтыла білуі керек. 4) Тәуекелшіл болуы тиіс. Қазіргі қоғамдық өндіріс құрылымын материалдық және материалдық емес өндіріс деп бөлуге болады. Адам қоғамының даму негізі - материалдық өндіріс болып табылады. Материалдық өндіріс саласы өмір сүру, жұмыс істеу үшін қажетті игіліктерді өндіреді. Материалдық емес өндіріске ерекше материалдық емес (рухани құндылықтар) игіліктер өндіру, қызмет көрсету саласы жатады. 1 кесте. жүктеу/скачать 331,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||