Озондық қабаттың жай-күйі

Арктикада
озон
қабаты
жұқарып
барады
Біздің болжам бойынша, 2020 жылдың наурыз және сәуір
айларында озон қабатының жұқаруы ең төменгі деңгейге
жетпек. Яғни, озон қабатының қалыңдығы 30-40 бірлік
Добсонға (өлшеу бірлігі) дейін жұқармақ. Ал озон
қабатының негізгі қалыңдығы 260 бірлік Добсонға тең.
Бұған дейін озон 220 бірлік Добсонға дейін ғана жұқарған
еді, - дейді ФГБУ "ЦАО" ғалымдары.
Арктикадағы озонның бұлай жұқаруына биыл мұз басқан
аймақтың стратосферасында ең суық температураның
кесірінен пайда болған поляр құйыны әсер еткен.Озон
қабаты – жерге келетін ультракүлгін сәулеге тосқауыл
қоятын қорғаныш қабық. Егер ол жұқарса, жерге түсетін
ультракүлгін көбейіп, радиация таралады. Ал бұл адам
денсаулығына зиян, - дейді ғалымдар.
Соңғы рет озон қабатының жұқаруы 2011 жылы болған еді.
Ол кезде жер бетіне радиация тарап, Солтүстік жарты шар
аймақтары мен Мәскеуге дейін жеткен болатын.
Енді ғалымдар озон қабаты жұқарған кезде, күн бұлтты
болса екен деп тілеп отыр. Өйткені бұлтта ультракүлгін
сәулені кері шағылыстыра алатын қабілеті бар. 

Есептеулер бойынша дамушы елдерде шамамен 1 млрд. адам ауыз суға
толық жете алмай отыр. Жалпы адамзаттың 20% таза ауыз суға тапшы болып
отыр. Су жетіспей отырған елдерге Солтүстік Африка, Таяу Шығыс, Азия
мемлекеттері жатады. Су мен су ресурстарының жетіспеуі көптеген Оңтүстік
Африка елдерінің дамуында да тежеуші факторлардың бірі болып тұр.Өте
үлкен мөлшерде суды Еуропа елдері қолдануда. Адамның денсаулығы судың
тазалығы мен оның санитарлық жағдайларды жақсартудағы ролімен тікелей
байланысты. Адам санының өсуінің нәтижесінде судың жетіспеуі су
дағдарысына алып келуде. Қазіргі уақытта шамамен 2 млрд. адам
канализациясы бар жағдайға қол жеткізе алмай отыр, 5 млн. адам, оның
ішінде 2-3 млн. балалар, жыл сайын таза судың жетіспеуіне байланысты әр
түрлі аурулардан өлуде. Қаладағы су құбырларынан басқа сулар табиғи
ресурстарға жатады және қоғамдық меншіктілікке қарайды. Жер үсті немесе
жер асты суларына химиялық заттардың, микроорганизмдердің немесе басқа
заттардың түсуі судың ластану көзі деп аталады. Егіншілікпен айналысатын
аудандарда ауыл шаруашылығы судың негізгі ластаушы көзі болып табылады.
Су топырақтың бұзылу өнімдерімен, тыңайтқыштармен, улы химикаттармен,
мал шаруашылық кешендерінен шайылған сулармен ластанады. Мал
шарушылық кешендері кейбір аймақтарда негізгі табыс көзі болып табылады.
Алайда 100 мың ірі қара мал басы бар кешен қоршаған ортаны миллион
халқы бар қаламен бірдей ластандырады. 
Белгілі мәліметтер бойынша қазір мұхиттың суына жыл сайын 30-дан 50
млн. тоннаға дейін мұнай төгіледі. Оның әр тоннасы 12 км2 суды қабықшамен
жаба алады. 0,05 мг/л мұнай су құрамында болса, су ішуге жарамсыз, ал
концентрациясы 0,5 мг/л болғанда көптеген су ортасымен байланысты
ағзалар тіршілігін жояды. Ластанудың әсерінен балықтар мен тағы басқа
ағзалардың миграциялық жолдары өзгереді.

жүктеу/скачать 9,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: