Әлеуметтану бұл біртұтас жүйе ретіндегі қоғам мен олардың тұтас қоғаммен байланысын қарастыратын жекелеген әлеуметтік тәртіптер, үдерістер мен топтар туралы ғылым
Әлеуметтану – бұл біртұтас жүйе ретіндегі қоғам мен олардың тұтас қоғаммен байланысын қарастыратын жекелеген әлеуметтік тәртіптер, үдерістер мен топтар туралы ғылым.
Әлуметтану әлеуметтік шындық және ондағы өзгерістер туралы білімді қалыптастыруға ықпал етеді, әлеуметтік даму процестерінің логикасын түсіндіреді, адамға қоғамдағы өз орнын анықтауға, өмірлік жолды таңдауға және өмір перспективаларын білуге, жеке күш-жігерін әлеуметтік қайшылықтарды шешуге шоғырландыруға көмектеседі.
Энтони Гидденс социологиялық қиялдың құрылымында әлеуметтанулық анализден бөлінбейтін бірнеше әлеуметтік сезімталдық формаларын бөліп көрсетеді:тарихи сезімталдық,антропологиялық түсінік,сыншылдық.
Тарихи сезімталдық бізге әрқашан бола бермейтіндігін ескере отырып, біз өмір сүріп отырған қазіргі қоғамның ерекшеліктерін түсінуге мүмкіндік береді. Индустрияландыру, урбанизация, ұлттық мемлекеттердің қалыптасуы және зайырлы құндылықтардың үстемдігі, т.а. қазіргі қоғамды ерекшелендіретін барлық нәрсе салыстырмалы түрде жақында болады, ал олардың көпшілігінде адамдар мүлдем басқаша өмір сүрді - шағын, өзін-өзі қамтамасыз ететін және дәстүрлі ойлаушы қауымдастықтарда. Болған өзгерістерді бағалау үшін біз қазіргі қоғамды бұрынғы қоғамдармен үнемі салыстырып отыруымыз керек.
Антропологиялық түсінік адамзат қоғамдарының алуан түрлілігін бағалауға мүмкіндік береді. Бұл жерде біз өмір сүріп отырған қоғамнан өзгеше қоғамдар туралы, олардың идеялары, сенімдері, өмір салты және басқалары туралы білім мен түсінік беретін әлеуметтік антропологтардың жұмысын атап өткен орынды. Мәдениеттердің алуан түрлілігін мойындаудан басқа, бұл білім бізге басқа қоғамдарды өз қоғамы тұрғысынан бағалау арқылы сипатталатын этноцентризммен күресуге көмектеседі, ал соңғысы оларды жоғары деп санайды.
Социологиялық қиялдың алғашқы екі компонентін игеру бізді үшінші сипаттамаға - сыншылдыққа жетелейді. Тарихи және антропологиялық сезімталдық арқылы біз біржақты ойлаудан аулақ бола аламыз және басқа қоғамдардың өмірді, институттарды және идеяларды ұйымдастырумен өмір сүргенін және өмір сүретіндігін анықтай аламыз. Бұл бізге өз қоғамымызды сыни тұрғыдан бағалауға және әлеуметтік өмір мен ойлаудың баламалы жолдарын, баламалы ұйымдар мен институттарды қарастыруға мүмкіндік береді.
Сонымен, социологиялық қиял дегеніміз - зерттеушілердің күнделікті тәжірибелерінен алшақтатылуы, нақты адамдардың дерексіз ұғымдарының артында олардың қызығушылықтары мен құндылықтарымен көре алуы, қоғамның өзінің тарихи дамуындағы қызмет етуінің мәнін түсіне білуі. Бұл зерттеушінің өзі өмір сүретін жолдардан өзгеше өмір сүру және ұйымдастыру тәсілдерін түсіну қабілеті. Эго - бұл басқа адамның іс-әрекетiн жәнe оның іс-әрекетіне енгізетін мағынасын түсіну үшiн оның басынa енy қабiлетi.