Эмбриология

438
14-Тарау. Қан жасау (түзу) және иммундык, қорғау жүйесі
4—5% кұрайды. Кызыл жілік майының түсі кызыл-коңыр және консистен- 
циясы жартылай сұйык болып келеді де, бұл одан әйнекте жұка жұғынды 
дайындауға мүмкіндік береді. Сүйек майынын стромасы кан жасаушы 
жасушаларға микроорта болып табылатын 
ретикулярлық тіннен
тұрады. Со- 
нымен катар, гемопоэздік ортаның элементтеріне остеогенді, май, адвенти- 
циалды, эндотелий жасушалары және макрофагтар жатады (14.1-сурет).
Ретикулярлық жасушалар
(сүйек майының фибробласттары) өздерінің 
өсінділі пішіндерінің аркасында («Ретикулярлык тінді» караңыз) механика- 
лык кызмет аткарады, негізгі заттын компоненттерін — преколлагенді, глико- 
заминогликандарды, проэластинді және микрофибриллярлык нәруызды
1 
II
б
14.1-сурет. Қызыл жілік майының қүрылысы: а — сүйек майының кесіндісі. 1 —  
гемоцитопоэз қатарларының жасушалары; 2 — ретикулярлық жасуша; 3 — ме- 
гакариоцит; б — эритробласттық аралшықтағы макрофагтың айналасындағы 
эритробласттардың толқын тәрізді екі еселенуі (Ю.М. Захаров бойынша): I —  
эритробласттардың бірінші генерациясы; II — эритробласттардың екінші және 
үшінші генерациясы

14.1. Сүйек (жілік) майы
439
өндіреді және дамып келе жаткан гемопоздік жасушалардың белгілі 
бағыттарына ғана тән кан жасаушы микроортаны түзеуді ерекше өсу фактор- 
ларын бөлу аркылы іске асыруға катысады.
Остеогенді жасушалар
эндосттың және периосттың («Сүйек тіндерін» 
караңыз) кұрамына кіреді және сүйек кемігі куысында орналасуы мүмкін. 
Остеогенді жасушалар гемопоздік дің жасушаларын 
пролиферацияға 
және 
дивергентті 
дифференцировкаға 
ынталандыратын 
цитокиндерді 
(гранулоциттердің, моноциттердің колония белсендіруші факторлары, ИЛ-1, 
ИЛ-6жәнет.б.) өндіреді. Эндосттыңжанында гемопоэздікдіңжасушаларының 
концентрациясы сүйек кемігі куысындағыдан 3 есеге жуык артык болады да, 
ол жерде кан жасау каркынды жүреді.
Адипоциттер
(«Дәнекер тіндерді» караныз) сүйек майынын тұракты 
элементіне жатады.
Адвентициалды жасушалар
(«Дәнекер тіндерді» караңыз) кан тамырлары- 
мен косарланып жүреді және синусоидты гемокылтамырлардың сырткы бет- 
кейінің 50%-дан астамын жауып жатады. Гемопоэтиндердін (эритропоэтин) 
және баска факторлардын әсерінен олар жиырыла алады, ал бүл жасушалар- 
дың қанның ағымына көшуіне септеседі. Ретикулярлык, адвентициялык, май 
жасушалары сүйек майының стромалдык дін жасушасынан дамиды.
Сүйек майының тамырларынын 
эндотелийлік жасушалары
строманың 
күралуына және кан жасау үдерістеріне катысады, IV типті коллагенді, 
гемопоэтиндерді 
өндіреді. 
Синусоидты 
кылтамырлардың 
кабырғасын 
түзейтін эндотелиоциттер гемопоэздік және стромалдык жасушалармен үзікті 
базальды мембрананың аркасында тікелей байланысады. Эндотелиоцит­
тер жиырылу кимылдарына кабілетті, ал бұл кан жасушаларын синусоидты 
кылтамырларға шығаруға көмектеседі. Жасушалар кан ағымына түскеннен 
кейін эндотелийдегі тесікшелер жабылады.
Эндотелиоциттер колония белсендіруші факторды және антигендік касиеті 
бар нәруызды — фибронектинді — өндіреді, ол жасушалардың бір-біріне және 
субстратка жабысуын камтамасыз етеді.

жүктеу/скачать 74,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: