Эмбриология
— Т -т и р о ц и т т ің я д р о с ы ; 22
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
| 21 — Т -т и р о ц и т т ің я д р о с ы ; 22 — ты ғы р а қ та уш ы та б а қш а ; 23 — д е с м о с о м а л а р ы
б а р ж а с у ш а а р а л ы қ са ң ы л а у; 24 — и н тр а ф о л л и ку л я р л ы қ коллоид ; 25 — Т -т и р о ц и т т е р г е қ ы л т а м ы р л а р д а н з а т т а р д ы ң түсуі 15.3. Шеткері эндокриндік бездер 509 судың, йодидтердің) Т-тироциттерге түсуі; 2) түйіршікті эндоплазмалык тор- ларда тиропероксидаза ферментінің көмегімен тироглобулиннін полипептидті тізбектерінін Гольджи кешенінде түзелуі және онын гликозденуі (бейта- рап қанттармен және сиал кышкылымен бірігуі); йодидтерді тотыктырып, Т-тироциттердің беткейлерінде олардың тироглобулинмен байланысуын камтамасыз ету аркылы коллоидтың түзелуін (тироглобулиннін йодтануын) жүргізетін тиропероксидазаның синтезі. Йодталмаған тироглобулинге йод атомдары біртіндеп косылады: басында йодтың бір атомы косылады, кейіннен екінші атом бірігеді, осынын нәтижесінде моно- және дийодтирониндер түзіледі. Олардың келесі кешенденуі үшйодтиронинді және тетрайодтиронинді (тироксин) береді. Шығару фазасының кұрамына лизосомалык протеазалардың көмегімен гидролизденуі жүретін тироглобулинмен байланыскан тиреоидты гормондардың эндоцитозы кіреді. Тироглобулин амин кышкылдарға дейін ыдыратылады, ал монойодтирозин, дийодтирозин, үшйодтиронин (Т,) және тетрайодтиронин (Т4) цитоплазмаға бөлініп шығады. Акырғы екеуі базальды мембрана аркылы қылтамырларға және лимфа кылтамырларына шығарылады, ал монойодтирозин және дийодтирозин тироглобулиннін жаңа молекуласын түзеуге колданылады. Тиротропты гормон, Т-тироциттердің микробүрлерінің тироглобулинді сіңіруін және оның фаголизосомаларда белсенді гормондарды бөле отырып, ыдыратылуын арттыру аркылы, калканша безінің қызметін жоғарылатады. С-тироциттер немесе парафолликулярлык, эндокриноциттер (endocrinocytus parafollicularis). Ересек адамның организмінде парафолликулярлық эндокри ноциттер фолликулдардың кабырғасында орналасады, олардың негізі көрші Т-тироциттердіңбазальдытүптерініңарасындаорныккан,біракжасушалардың үштары фолликулдың куысына жетпейді (парафолликулярлыкжасушалардың интраэпителиалдык орналасуы). Бұдан баска парафолликулярлык жасушалар фолликул аралык дәнекер тін кабаттарында да орналаскан (15.11 -сурет). Көлемі жағынан парафолликулярлык жасушалар Т-тироциттерден үлке- нірек, пішіндері сопакша, кейде көпбұрышты болады. Т-тироциттерден айырмашылығы, Т-тироциттер йодты сіңірмейді, бірак нейроаминдерді (но радреналин мен серотонинді) тирозинді және 5-гидрокситриптофанды (аро- матты амин кышкылдарды — аталған нейроаминдердің бастапкы түрлерін) декарбоксилдеуді нәруызды (олигопептидті) гормондардың — кальцитонин мен соматостатиннің биосинтезімен косарластыра аткарады. Парафолликулярлык жасушалардың цитоплазмасын толтырып тұрған секреторлык түйіршіктер айкын осмиофилдік және аргирофилдік касиет таны- тады. Парафолликулярлык жасушалардың цитоплазмасында түйіршікті эндо плазмалык тор және Гольджи кешені жақсы дамыған. Парафолликулярлык жасушалардың секреторлық түйіршіктерінің екі түрі болады. Кейбір пара фолликулярлык жасушаларда ұсак, бірақ өте осмиофилді түйіршіктер басым бо лады. Жасушалардың бүл түрі кальцитонин өндіреді. Парафолликулярлык жасушалардың екінші түрінде көлемі үлкенірек, бірак әлсіз осмиофилді түйіршіктер болады. Бұл жасушалар соматостатин өндіреді (15.12-сурет). |