Ю
а
12 .5 -су р е т. Торлы қабықша: а — торлы қабықшаның нейрондық қүрамының
схемасы: 1 — таяқшалар; 2 — сауытшалар; 3 — сыртқы шекаралық қабат;
4 — нейросенсорлық жасушалардың орталық өсінділері (аксондары); 5 —
нейросенсорлық
жасушалардың
аксондарының
биполярлы
нейрондардың
дендриттерімен синапстары; 6 — горизонталды нейрон; 7 — амакринді нейрон;
8 — ганглиозды нейрондар; 9 — радиалды глиоцит; 10 — ішкі шекаралық қабат;
11 — көру жүйкесініңталшықтары; 12 — центрифугалды нейрон
356
12-Тарау. Сезім мүшелері
б
1 2 .5 -сур е т.
Ж а л ға с ы
б — м и к р о ф о т о гр а ф и я : I — т о р л ы қ а б ы қ ш а н ы ң п и г м е н т т і э п и т е л и і; II —
н е й р о с е н с о р л ы қ ж а с у ш а л а р д ы ң т а я қ ш а л а р ы м е н с а у ы т ш а л а р ы ; III — с ы р т қ ы
я д р о л ы қ қ а б а т; IV — с ы р т қ ы т о р л ы қ а б а т; V — іш кі я д р о л ы қ қ а б а т; VI — іш кі т о р л ы
қ а б а т; VII — га н г л и о з д ы н е й р о н д а р қа б а ты ; VIII — ж ү й к е л ік т а л ш ы қ т а р қа б а ты
физиологиялык үдерістері, фототрансдукция басталады. Сонымен, адамнын
көзі инверттелген (төңкерілген) мүшелерге жатады, яғни оларда фоторецеп-
торлар сәуледен бағытталған және торлы кабықшанын пигментті кабатта
караған, ең терең кабатын кұрайды.
Торлы кабыкша радиалды орналаскан нейрондардың үш түрінен және
синапстардың екі қабатынан кұралған. Нейрондардың бірінші түрі — сырт-
тай орналасқан —
таяқшалы
және
сауытшалы
нейрондар, екінші түрі бірінші
және екінші типті жасушалардың байланысын іске асыратын —
биполярлы
нейрондар, үшінші түрі —
ганглиозды
нейрондар. Олардан баска горизонталды
байланыстарды қамтамасыз ететін —
горизонталды
және
амакринді
нейрондар
аныкталады.
Сыртқыядролыққабаттатаякшалыжәнесауытшалы
нейрондардыңденелері,
ішкіядролық қабат
— биполярлы, горизонталды және амакринді нейрондардың,
ал
ганглиозды жасуша,шр қабаты —
ганглиозды және ауыстырылған амакринді
нейрондардың денелері орналаскан (12.5-суретті караңыз).
Сырткы торлы кабатта сауытшалы және таякшалы нейрондардың арала-
рында байланыс тігінен (вертикалды) бағытталған биполярлы және жатык
(горизонталды) бағытталған горизонталды нейрондармен аткарылады. Ішкі
торлы кабатта мәлімет тік бағытталған биполярлы нейрондардан ганглиозды
жасушаларға және тік және жатык бағытта орналаскан амакринді нейрондар-
ға ауыстырылады.
Бүл кабатта кору бейнесімен байланысты барлык интегралдық үдерістердің
өтуі және көру жүйкесі аркылы мәліметтің миға жеткізілуі жүреді. Top-
12.2. Көру мүшесі
Достарыңызбен бөлісу: |
