Эмбриология
3 .2 2 -сур е т. Жүректің өткізгіш жүйесінің кардиомиоциттері (П.П. Румянцев бой-
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
- Бұл бет үшін навигация:
- 1 — ядролар; 2 — миофибриллалар; 3 — митохондриялар; 4 — саркоплазма; 5 — гликоген түйіршіктері; 6 — аралық филаменттер; 7 — миофиламенттік ке- шендер
| 1 3 .2 2 -сур е т. Жүректің өткізгіш жүйесінің кардиомиоциттері (П.П. Румянцев бой-
ынша): I — жүректің өткізгіш жүйесінің элементтерінің орналасу кестесі; II — синустық және жүрекше-қарынша түйіндерінің кардиомиоциттері: а — Р-жасушалар; б — өтпелі жасушалар; III — Гисс шоғырының кардиомиоциттері; IV — Гисс шоғыры аяқшаларының кардиомиоциттері (Пуркинье талшықтары). 1 — ядролар; 2 — миофибриллалар; 3 — митохондриялар; 4 — саркоплазма; 5 — гликоген түйіршіктері; 6 — аралық филаменттер; 7 — миофиламенттік ке- шендер 13.3. Жүрек 431 септеседі. Кажет энергияның түсуі гликолиз үдерісі аркылы камтамасыз етіледі. Жасу- шалар арасында бірлі-жарым десмосомалар мен нексустар кездеседі. Түйіннін шетінде өтпелі кардиомиоциттер орналасады. Көлденең кесіндісі жиырылғыш кардиомиоциттердін көлденен кесіндісінен кіші, жінішке, созылынкы жасушалар. Миофибриллалары жаксы дамыған, бір-біріне парал- лельды бағытталған, біракәрдайым емес. Жекелеген өтпелі жасушаларда қыска Т-түтікшелерінің болуы мүмкін. Өтпелі жасушалар өзара карапайым байланыс- тар аркылы да, ендірме дискілер тәрізді күрделі байланыстарды кұру аркылы да байланысады. Бұл жасушалардың кызметтік манызы козуды Р-жасушалардан Гисс шоғыры мен жұмыскер миокардка өткізу болып табылады. Өткізу жүйесініңжүрекшелік-карыншалыкшоғырының(Гиссшоғырының) және оның аякшаларының (Пуркинье талшыктарынын) кардиомиоциттерінің спиральды бағытталған, ұзын миофибриллалары бар. Кызметтік жағынан олар козуды өтпелі жасушалардан жұмысшы миокард карыншаларынын жа- сушаларына өткізушілер болып табылады. Өткізу жүйесінін бағанасы мен оның аякшаларынын тармағында бүлшык ет жа- сушалары борпылдак дәнекер тінінін кабаттарымен коршалған шағын топтар кұрып орналасады. Шоғырдын аякшалары эндокардтын астында және карыншалардын миокардынын теренінде тармакталады. Өткізу жүйесінің кардиомиоциттері мио- кардта тармакталады және бүртікшелі бұлшык еттерге өтеді. Бүл, какпакшалардың жармаларын (оң және сол) бүртікшелі бұлшык еттердін көмегімен, карыншалардын миокардынын жиырылуы басталғанға дейін-ак тартылуын камтамасыз етеді. Күрылысы бойынша шоғырдың кардиомиоциттері диаметрінін үлкен- дігімен (15 мкм және одан жоғары), Т-жүйесінін мүлдем дерлік жоктығымен және негізінен жасушанын шетінде бей-берекет орналаскан миофиб- риллаларының жіңішкелігімен ерекшеленеді. Ядролары, әдетте, шетінде орналаскан. Бұл жасушалар жүрекшелік-карыншалык шоғырды және шоғыр аякшаларын (Пуркинье талшыктарын) кұрайды. Бұл талшыктардын күрамындағы кардиомиоциттер өткізу жүйесінде ғана емес, бүкіл миокардта да ен ірілері болып келеді. Оларда гликоген көп, миофибриллалар сирек тор күрайды, Т-түтікшелері жок. Жасушалар өзара нексустар және десмосомалар аркылы байланысады. Жүректін өткізу жүйесінде анаэробты гликолизге (фосфорилаза, сүт кышкылының дегидрогеназасы) катысатын энзимдер басым болады. Үшкарбон кышкылы циклынын және электрондарды тасымалдаудың митохондриальды тізбегінің аэроб- ты ферменттерінін (цитохромоксидаза) белсенділігі төмен. Жиырылғыш кардиомио- циттерге карағанда өткізгіш талшыктарда калийдін мөлшері томен, ал кальций және натрийдін денгейі жоғары болады. Миокардта афферентті және эфферентті жүйке талшыктары көп болады (13.23-су- рет, а , б). Бүл жерде кәдімгі жүйкелік-бұлшык еттік синапстар жок. Өткізу жүйесін коршайтын жүйке талшыктарын және жүрекке келетін жүйкені тітіркендіру жүректің жи ырылуы ырғағының өзгеруіне әкеледі. Ол өткізу жүйесі бойынша импульстың өтуіндегі және жүрек кызметінің ырғағындағы жүйке жүйесінің шешуші қызметін көрсетеді. |