Эмоция дегеніміз- адамнын органикалық муқтаждықтарын қанағаттандыру не қанағаттандырмауға байланысты туатын психикалык күйлер
жүктеу/скачать 24,85 Kb.
|
Психология 3 тақырып
|
Эмоция дегеніміз- адамнын органикалық муқтаждықтарын қанағаттандыру не қанағаттандырмауға байланысты туатын психикалык күйлер. Эмоция» ұғымының төркіні — «емовера» деген латын сезінен, «эмоцион» дейтін француз сөзінен шыққан. Қазақша мәні — тітіркендіру, толқу. Бұл — жан дүние-сінің сыртқы және ішкі әсерлер салдарынан ызалану, қаһарлану, қорқу мен шаттану сияқты жағдайларынық көрініс беруі. Адам өміріндегі эмоциялардың орны аса маңызды. Адамның эмоционалды өмірінің мәні әр алуан түрлі. Эмоциялар әр түрлі жағдайларда, іс-әрекет үрдісінде, ондағы нақты жетістіктерге бағалаушы қатынасты анықтайды. Өнер туындыларын қабылдауда, басқа адамдармен қарым-қатынаста пайда болатын ойлардың нәтижесінде тұлғаның даму үрдісінде адамның эмоционалды тәжірибесі өзгеріп, толықтырылып отырады. Эмоциялар бұған қоса адамдардың қарым-қатынастары реттеуші рөлінде көрінгендіктен, психологияда эмоцияларға психологтар көп көңіл бөліп, кеңінен қарастыруда. Бүкіл әлем психологтары адамның эмоционалды аймағының дамуына көңіл аударуда. Адамға мінездеме беру кезінде біз оның эмоционалдылығына, эмоционалды әсер етушілігіне жиі назар аударамыз. Ақыр аяғында, сол оқиғалар кейбір адамдарды бей-жай қалдырады, басқаларын аздап абыржытады, үшіншілеріне үлкен күйзеліс тудырады (бұл қандай жеке-тұлғалық ерекшеліктермен байланысты?).Біздің өміріміз күйзеліссіз мүмкін емес, өйткені адам кездестіргеннің бәрі оған сол немесе басқа қатынасты, сол немесе басқа сезімдерді тудырады. Сезім әлемі бай, әрі алуан түрлі. Бір құбылыс бізді қуантады, екіншісі жиіркенуді оятады; біз кейбір адамдарды жақсы көреміз, басқаларын жек көреміз, үшіншісіне немқұрайлылық танытамыз. Бір нәрсе бізді қорқытуы мүмкін, бірақ бір нәрсе ренжітуі мүмкін; біз кейбір қадамдарды мақтан тұтамыз, ал кейбіреуін тезірек ұмытқымыз келеді, өйткені олардан ұяламыз. Адамның кәсіби қызметі де күйзеліссіз мүмкін емес және белгілі бір эмоционалды бояуға ие. Адам жұмыс істей отырып, жұмысқа және оның жағдайларына қатынасын сезім мен эмоция түрінде білдіреді.Сезімдер мен эмоциялар синоним ретінде жиі қолданылады, бірақ мәні бойынша бұл ұғымдар бір-бірінен ерекшеленеді. Сезімдер мен эмоциялардың маңызды айырмашылығы - сезімдердің салыстырмалы тұрақтылығы, ал эмоциялар белгілі бір жағдайда туындайды. Эмоциялар - бұл сезімнің тікелей, уақытша күйзелісі, мысалы, спортқа деген сүйіспеншілік сезімі. Бұл жағдайда жағымды эмоциялар жоғары дәрежелі, спортшылардың қызықты ойынын тамашалап, жанкүйерлер бастан өткерген таңданыс, рахат күйімен бейнеленетін болады. Сол сезім (спортқа деген сүйіспеншілік сезімі) жағымсыз эмоциялар түрінде болуы мүмкін - ашулану, жаман ойынға ашулану немесе әділетсіз төрелік ету.Эмоциялар - бұл адамның қоршаған шындыққа және өзіне деген қарым-қатынас күйзелісінде көрінетін құбылыстар, сонымен қатар, эмоциялар субъективтілікпен сипатталады. Ғылымда эмоциялардың әр түрлі классификациясы бар. Ең кең тарағаны -адамның іс-әрекетіне әсер ету күшіне сәйкес. Эмоция екіге бөлінеді. Олар:Стеникалық и Астеникалық. Стеникалық - күшті, сергітетін; белсенділікті арттырады, қоздыратын, жандандыратын (қуаныш, ашу) эмоциялар. Астеникалық - пассивті, белсенділікті басады, қаттылықты тудырады, мақсатқа жетуге кедергі келтіреді (қорқыныш, сағыныш). Эмоцияларды бірнеше топқа жіктеуге болады Олардың бір тобы – жағымды не ұнамды эмоциялар деп аталады. Бұл адамның тіршілік қажетіне орайлас, оның ішкі өмірінің шарықтап, жан-жақты өсу шарттарының бірі болып табылады. Мысалы: қуаныш, сүйіспеншілік, көңіл қоштық және т.б. Эмоциялардың енді бір тобы жағымсыз не ұнамсыз эмоциялар делінеді. Бұлар – белсенді әрекетке азды-көпті нұқсан келтіретін қораш сезімдер. Мұндай эмоцияға қорқыныш, қайғы, абыржу, налу, үрейлену, үмітсіздену жатады. Шамадан тыс күшті тітіркендіштер адамды көбінесе қолайсыз эмоциялар туғызады. Кісі ұдайы қинала беретін болса, оның діңкесі құрып, берекесі кетеді. Адамның осылайша шамадан тыс зорлануын психологияда стресс («стресс» - ағл., қаз. «шамадан тыс зорлану» деген мағ.біл.) – деген терминмен белгіленеді. Эмоцияларды түсіну – уақыт өте келе эмоционалдық күйлердің қалай өзгеретінін болжау және эмоциялардың нәтижеге әсерін бағалау қабілеті (сонымен қатар сезімдер мен тәжірибелерді сөзбен сипаттау қабілеті). Эмоцияны түсіну қабілеті өзінің эмоцияларына және басқалардың эмоцияларына бағытталуы мүмкін және бұл адамның: • Эмоцияны тани алады; • Эмоцияны анықтай алады және оны сөзбен жеткізе алады; • Бұл эмоцияның себептерін және оның салдары қандай болатындығын түсінеді.
Эмоцияны басқару қабілеті өзінің эмоцияларына және басқалардың эмоцияларына бағытталуы мүмкін және бұл адам: • Эмоциялардың қарқындылығын басқара алады; • Эмоциялардың сыртқы көрінісін реттей алады; • Қажет болса, ерікті түрде сол немесе басқа эмоцияны тудыруы мүмкін.
Д.В. Люсин бойынша эмоцияны түсіну және басқару қабілеті эмоциялар сферасына жалпы жеке бағдарланумен, мінез-құлықтың психологиялық себептерін талдау үрдісімен, эмоционалдық тәжірибемен анықталатын құндылықтармен тікелей байланысты. Д.В. Люсиннің тұжырымдамасында «эмоциялық интеллект» - бұл психиканың қасиеті, ол өмір барысында оның нақты жеке ерекшеліктері мен деңгейін анықтайтын әр түрлі факторлардың әсерінен қалыптасады. Эмпатия( лат. empatheіa ) – өзге адамдардың жан дүниесін түсіну мен жай-күйін ұғыну қабілеттілігі. Эмпатия адам бойында жиі кездесетін, өзіндік мән-мағынасы бар ерекше сезім. Оның айқын көрінісі – өзге адамдардың қайғы-қасіреті мен қиыншылықтарына ортақтасып, оларға жанашырлық білдіру, сол арқылы өзгенің ауыр психикалық жай-күйін өз басынан кешіргендей халге түсуі. Эмпатияны алғаш рет АҚШ психологы Э.Титченер (1867 – 1927) зерделеді. Ол философиядағы “ұнату” сезімінің теориялық негіздеріне сүйене отырып, жанашырлық сезімнің салыстыру мен ұқсату тәсілдерімен түсіндірілетін танымдық негіздерін ашып көрсетті. Сол арқылы адамның күйзеліске түсу себептерін ғылыми тұрғыда жүйелеп шықты. Cезімнің адам бойында жиі кездесетін, өзіндік мән-мағынасы бар ерекшелігі. Эмпатия адамның өзгелер қайғы қасіреті жағдайлар мен қиыншылықтарға ұшырағанда, оларға жанашырлық білдіріп, солардың ауыр халінің өз басына түскендей көңіл күйде болуы. Эмпатия өзге адамдардың жан дүниесінің сыры мен күй-жайын білу қабілеттілігі және оған жанашырлық білдіру. Эмпатия айқын көрінісі — идентификация. Бұл адамның өзге адамның психикалық жай-күйін өз басынан кешіргеңдей халде болуы. Адам өмірінде эмоциялар мен сезімдердің орны аса маңызды.Психологияда эмоцияларды өзгертуге, отбасында, өнерде, педагогтарда, клиника, шығармашылықта яғни, адамдардың барлық іс-әрекетіне қатысады деп есептейді. Эмоцияның зерттелу тарихы У.Джемстің 1884 жылы жарияланған «Эмоция деген не?» атты мақаласынан басталды.В.К.Вильнюс эмоцияларды жеке процестер ретінде емес, тұлғаның бүтіндей қызмет етуінің көрінуі ретінде қарастырады. Эмоциялардың теориялық мәселеріне Л.С. Выготский көп көңіл бөлген. Ол эмоциялармен субъектінің сезімдік заттың іс-әрекетімен байланысының ішкі психологиялық механизмі ретінде қарастырады. Олар организмді белсенділікке ынталандырып, оның қоршаған ортамен өзара қатынасын оятады және реттейді деді. А.Н.Леонтьев, Б.И.Божович эмоциялардың дамуы мінез-құлық мотивтерінің дамуымен, баланың жаңа қажеттіліктерімен қызығушылықтарының пайда болуымен тығыз байланысты екенін көрсетеді. Я.Рейковский эмоциялар адамның әрекетін реттейді деп есептейді. Яғни эмоционалды процестердің дұрыс жүрмеуі психиканың ауытқуларының бастамасы болып табылады. О.К.Тихомирова ойлау іс-әрекетін дәл эмоциялар реттейді деп есептеген. Ол лабораториялық үлгілерде ойлау тапсырмаларын шешу барысында пайда болатын эмоциялардың пайда болу жағдайы және қызметерін шешуді үсынған.Сонғы жылдардың эмоцияны әлеуметтік психологияның өкілдері эмоцияларды вербалды емес қарым-қатынас рөлінде зерттеді. Түлға психологиясы эмоциялармен сезімдерді басқа мотивациялы құрылымдарын байланысына алатын жолдарын көрсетіп, аффектімен күйлердің түлғаның қызмет етуімен байланысы жайлы білімдерімізді толықтыра түседі. Сонымен бұл мәселе психологияда кеңінен жан-жақты қаралып жатыр деуге болады. Бірақ қазіргі кезде біздің қоғамызда әлеуметтік, саяси және экономикалық, нарықтық жағдайларға байланысты эмоция мен сезімдер мәселесін кең түрғыда зерттелудің қажеттілігі талап етілуде. Эмоционалдық өзін-өзі реттеу – өзгелердің психикасына әсер етпестен өз тәжірибесімен күресу мүмкіндігі. Эмоцияларды қалай басқаруға болатыны туралы мәселе, бәріне де қатер төндіреді. Адамның эмоционалды болу фактісі күмән туғызбайды. Қуаныш, қайғы-қасірет, таңданыс, қуаныш және басқа эмоциялардың жарылуы біздің өмірімізге енеді, әр іс-қимылмен бірге жүреді, қандай да бір себептермен пайда болады, ал кейде айқын себептер жоқ. Сіздің өміріңізді эмоцияларсыз ұсыну өте қиын. Дегенмен, кейбір ғалымдар эмоциялардың қажеті жоқ, тіпті біздің өміріміз үшін қауіпті деп санайды. Олар эмоцияларды атавизм деп санайды – алыс ата-бабалардан ер адамға қажетсіз, ескірген элемент. Эмоциялардың ашық көрінісі, өзін-өзі реттеудің әлсіз механизмдері нашар адамдар немесе артта қалған мәдениеттер өкілдеріне тән. Мүмкін заманауи өркениетті адамдар өмірді қиындатпауы үшін эмоциялардан толығымен құтылуы керек … Американдық психолог Фредерик Скиннер: «Біз сезімнің біздің ақыл-ойымызға және қан қысымына зиянды екенін білеміз.Шындығында, әдеттегідей зорлық-зомбылық мақсатты әрекетке кедергі келтіреді, тәртіпті бұзады. Ерекше ауыр жағдайларда, тыныш болу үшін, субъект өзінің барлық энергиясын жұмсау керек, өзін-өзі реттеудің барлық әдістерін пайдаланады. Эмоционалдық толқудың пайда болуы қандай? Әдетте эмоциялар қиындық тудырмайды, керісінше, өмірді айтарлықтай жеңілдетеді, жүктің бір бөлігін мидан босатады. Бұл қалай жүзеге асады? Сіз бейтаныс адаммен танысқаныңызды және оны сізге ұнамайтындығын сезінгеніңізді елестетіп көріңіз. Әрі қарайғы әрекеттердің барысы түсінікті. Маған ұнамайды, бұл біздің байланыстарымызды шектейді. Бізге ұнайтын біреу – біз дос боламыз. Және неге және неге – біз түсінеміз, егер ештеңе жоқ. Мидың кешенді аналитикалық жұмысын бірнеше секундтан кейін эмоциялайды. Кейде, әрине, адамға немесе оқиғаның ішіндегі нәрселерге ұқсамайтын немесе ұнамайтын нәрсені түсіне алмайды. Сезіктілерге негізделген өздігінен реттелетін өзін-өзі реттейтін әдістемелерге сенімсіздікпен қарай отырып, сіз өзіңіздің шашыңыздың түсімен немесе дауысыңыздың дыбысымен таң қалдырасыз және уақыттың өзінде сіз жаман мінезді белгілерді байқамайсыз. Немесе керісінше, сөйлеу қателіктері мен паразиттердің сөздеріне тітіркенгендіктен, «жандардың керемет импульсіне» назар аудару оңайға соғады. Сезімдерін білдіре отырып, адамдар ішкі кернеуден арылтады.Эмоциялардың арқасында біз бір-бірімізді жақсырақ түсінеміз, басқа адамдардың ішкі күйін бағалай аламыз. Эмоциялық құбылыстар адамдарды біріктіреді, бірлескен қызметті жүзеге асыруға көмектеседі. Сондай-ақ, эмоциялар күшті ынталандырушы әсерге ие және жылдамырақ оқытуға үлес қосады. Сондықтан эмоциялар адамға қажет және маңызды жәнеэмоционалдық өзін-өзі реттеу адамға өз сезімдерін дұрыс түсінуге және сындарлы түрде білдіруге көмектесуге арналған. Эмоционалды жағдайды өзін-өзі реттеу механизмдері Жоғарыда айтылғандай, эмоциялар адамдарға көп пайда әкеледі, бірақ кейбір жағдайларда олар өте қолайсыздықты тудырады. Ашулану, жеккөрушілік немесе дүрбелең күші астында адам ахуалды бақылауды жоғалтады, сыпырғыш әрекеттерді жасайды, қатал шешім қабылдайды. Эмоционалдық өзін-өзі реттеу теңгерімді қалпына келтіруге, өзіне сенімділікті қалпына келтіруге, тәжірибе алмасуға, жойқын салдарларын барынша азайтуға көмектеседі. Эмоцияларды қалай басқаруға болады? Өзін-өзі реттеудің барлық механизмдері екі үлкен топқа бөлінеді: сындарлы және конструктивті емес. Өзін-өзі реттеудің конструктивті емес жолдары психологиялық қорғау қағидаты бойынша жұмыс істейді.Олар уақытша жеңілдік береді, себебі жағымсыз оқиғалар подсознанияға мәжбүрлейді және біраз уақыт бойы адамды алаңдамайды. Мұндай механизмдер шынымен тиімді емес Теріс эмоциялар өмір сүруді жалғастырады және міндетті түрде бірінші мүмкіндікті көрсетеді. Өзін-өзі реттеудің сындарлы әдістері қоршаған әлемге шынайы бейімделуге ықпал етеді. Ғылымда олар күресу мінез-құлқының атауын алды. Адамның бейімделу қабілеттілігін арттыратын эмоционалдық өзін-өзі реттеу, өз еркімен таңдау жасайды. Эмоционалдық құбылыстардың сипатын және олардың пайда болу себептерін түсіну негізінде адам су басқан тәжірибенің құрбаны болып қалады және оның эмоциялық реакцияларын саналы түрде болжайды. Көптеген адамдар өрт қазірдің өзінде толығымен нашар болғанда эмоцияны қалай басқаруға болатынын ойлайды. Өрттің салдарын жоюдан гөрі алдын-алу оңай. Бірлескен басқару мінез-құлық құмарлықты жандандыру ғана емес. Өзін-өзі реттеудің өзіндік механизмдері ішкі ресурс болып табылатын жеке қасиеттер болып табылады, жағдайға лайықты жауап береді және жағымсыз өрттердің пайда болуына жол бермейді. Қателік мінез-құлық қорлары келесі жеке сипаттамалар болып табылады: ішкі құндылықтардың болуы, әлемдегі өз орнын анықтау, оның өмірлік міндеті; өмірдегі жетістіктер мен сәтсіздіктердің маған, менің қабілеттеріме байланысты екендігіне сену; оптимизм, жақсыға деген сенім, жоғары өзін-өзі бағалау; өзін-өзі қабылдау, табиғи мінез-құлық, қорқыныштың болмауы және қателесу; іскерлік қарым-қатынас, қарым-қатынас, терең және тығыз эмоционалды байланыстарды орнату және қолдау қабілеті; қазіргі кезде өмір сүру қабілеті; тәуелсіздік, тәуелсіздік және таңдау еркіндігі; олардың өмірі үшін жауапкершілікті алуы, әлеуметтік жетістігі. Эмоционалдық өзін-өзі реттеудің жеткіліксіз жолдары Австриялық психиатр Пол Вацлавик адамның бақытты болу үшін өте жаман жабдықталғанын айтады. Эмоционалдық өзін-өзі реттеу механизмдерін ұмытып кеткенде, адамдар қиындықты туындатады, тек бақытсыздыққа ұмтылады. Бақытсыз адам әрқашан бірдеңе істеу керек, достарымен және туыстарымен сөйлесуге болатын нәрсе бар. Оның өмірі оған толық оқиғалар сияқты көрінеді. Сондықтан, көптеген актерлер өздерінің шын мәніндегі сәтсіздіктеріне адалдықпен араласады немесе болмаған бақытсыздыққа тап болады.Қателер мен жеңіліске ұқыптылық сақталады, әр мүмкіндікті шығарады. Адамдар өзінің тәжірибесінен ләззат алады жәнеоларды өзгелермен бөліседі. соңында, адам стресс жағдайда өмір сүруге үйренген, содан кейін әр түрлі қырсық өз таба бастайды. Жеке айқын ашулы және қозған, ол сіз өз «қатал тағдыры» кездеседі әркімге шағымданды, алаңдаушылық көрсетеді, және құпия қуанады: «Алақай Тағы poperezhivat Содан кейін есте нәрсе болады бар!». Ал мен арнайы ештеңе, және қабылданған уақыт қажет емес, және шулы … және ешқандай жолы эмоциялық өзін-өзі реттеу бойынша барлық қажетті емес. Эмоцияларды қалай басқару керектігі күн тәртібінде емес. Жалпы ақтауға «Мен оны көмектесе алмаймын.», Жалқау мәлімдеме Өте жиі біздің сөзінде мұндай өрнектер болып табылады: «Сіз бұл болды қайда:» Мен Қатты қорыққан болды «,» Мен азап шабуыл болды «,» Қорқыныш күзетшілер мені аңдаусызда «,» Мен, жүйке тозуы, ширыққан болды «… сұрағым келеді Бұл барлық болып жатқан, ал уақыт? сіз өз ішкі әлемде бұл бүкіл беспорядок рұқсат кім? не істеп еді? «. Эмоциялар – вирус немесе шетелдіктер емес.Олар бізге сыртқы әлемнен шабуыл жасай алмайды. Кез-келген сезім ішкі әлемде туындайды, яғни. адамға тәуелді, оның тілегі мен тәжірибеге деген ықыласы. Әр адам қандай сезімге душар болады деп шешеді. Егер сіз қайғылы болсаңыз, онда қандай да бір себептермен сізге қажет. Сіз осыдан пайдалы боласыз. Сонда тіпті эмоционалды өзін-өзі реттеудің ең ақылды тәсілдері сізге көмектеспейді. Қандай да сирек кездеседі, қолында ұстауды білетін батырлықтар, эмоцияларды қалай басқаруға болатындығын біледі. Әдетте бұл адам өз тәжірибесінен шыға алмайды, шектейді, басқаларға көрсетпейді. Бірақ бұл ешқандай эмоция жоқ дегенді білдірмейді. Ішінде дауыл қапалайды. Ал бетінде – тыныш және тегіс. Эмоционалдық өзін-өзі реттеуді тоқтату неврозға және түрлі соматикалық ауруларға тікелей жол. Бұрын пайда болған эмоция еш жерде жоғалып кетпейді. Егер ол басылған болса, кейбір органдарда бұлшықет қысқышы пайда болады. Эмоцияларды неғұрлым жиі басып кетсеңіз, соғұрлым көп қысқыштар. Ақыр соңында, дене бұзылулармен жұмыс істей бастайды, денесі ауырады. Ғылымда психоматиканың пайда болуына психикалық факторлардың әсері зерттелетін барлық бағыт бар.Мысалы, ғалымдар гипертонияның жетекшілері жиі асқазанның жарасына ие екендіктерін көрсетті. Эмоционалды жағдайды өзін-өзі реттеудің тиімді әдістері Шиеленіскен жағдайда қалай әрекет ету керек? Эмоцияларды қалай басқаруға болады? Жауап қарапайым – сезімді басудың қажеті жоқ. Оларды түсінуді үйрену керек. Адам эмоциялары – жақсы жұмыс істейтін сигналдық жүйе. Виртуалды қызыл жарық қоршаған ортада маңызды нәрсе болған кезде пайда болады. Теріс эмоциялар бізді ескертеді, ықтимал қауіп туралы ескертеді, ақылсыздықты болдырмайды. Эмоциялардың өзінен емес, тәжірибенің себебін табуды және жоюды үйреніңіз. Ескерту сигналын бұзып, қауіпті жоюға болмайды. Қызығушылықтардың қарқындылығын тиімді төмендету өзін-өзі реттеудің келесі жолдарына көмектеседі: – Физикалық белсенділік. Кез келген физикалық жаттығу өзін-өзі реттеудің тамаша механизмі болып табылады. Эмоциялық саланы жеңілдету үшін спортпен жүйелі түрде айналысудың қажеті жоқ. Бірнеше сеансты жасау үшін тәжірибе ортасында жеткілікті, қарқынды секірсе немесе баспалдаққа көтерілу үшін тез қарқынмен жүру. – Таза ауада серуендеу. Жылдам серуендеу-ақ физикалық жаттығу. Қозғалыс кезінде тыныс тез өтеді, қан оттегімен қаныққан болады. Миы қосымша тамақтану алады және әлдеқайда жақсы жұмыс істей бастайды. Сіздің ойларыңыз оңтайландырылып, эмоционалдық стрессті туғызған мәселенің оңтайлы шешімі өзі. – Вокалдық жаттығулар. Практикалық психологтардың арасында «түйсік эмоциялар» сөзі бар. Ол өзін-өзі реттеудің вокалдық әдістерін белгілеу үшін қолданылады. Дыбыстарды жаңғырту кезінде дыбыстық сымдар қуатты шығаруға ықпал ететін күшті тербелістерді шығарады. Ән айтумен және қатты дыбыстарды жасағанда, адам сол арқылы теріс эмоциялардан босатылады. – Гимнастика саусақ үшін. Біздің саусақтарымыздың маңында сигналдарды миға жіберетін көптеген рецепторлар бар. Қажетсіз эмоцияларға жол бермеу үшін өзін-өзі реттеудің осындай тетіктерін қолдануға болады: бір-бірлеріңе алақандарды мұқият сүртіп, балшықтан немесе қамырды мұқият шайқаңыз. – Температура контрасты. Жауынгерлік эмоциялар ыстық затпен байланысты.Егер сіз ыстықты салқындату керек болса, температура өзгерісін қолданыңыз. Ашық терезенің жанында демалаңыз, суық сумен жуыңыз немесе мұзды маңдайыңызға қойыңыз. – Визуализация. Эмоционалдық өзін-өзі реттеу өз эмоцияларымен бөлісуді үйренген адам үшін өте оңай нәрсе болып табылады. Бұл визуализация әдістерін қолдана отырып жасалуы мүмкін. Теріс эмоциялар ауыр бас киім, тікенді шарф немесе қатты белдік деп ойлап көріңіз. Кедергі жасайтын аксессуарды ақыл-ойынан босатып, еркін сезінесіз. – Объектіні ауыстыру. Егер сіздің эмоцияларыңыз белгілі бір адаммен байланысты болса, оларды кейбір жансыз нысанға ауыстыруға тырысыңыз: портрет, боксшы алмұрт, плюшевые ойыншық, қағаз бумасы. Ашулануыңа қатаң жауап беріңдер, барлық ызалығыңызды білдіріңдер, күңкілдеп, өмір сүріңдер. Эмоциялық интеллект - адамның сезімін және эмоцияларын түсіну қабілеті. Психологтарда «эмоционалды интеллект» терминінің жалпы қабылданған ұғымы жоқ. Заманауи ғалымдар эмоцияларды пайдалануды үйрену керек құрал деп есептейді. Эмоционалды-зиялы адамдар кез-келген жағдайда өзін қалай меңгеруге және өзгелермен қарым-қатынас орнатқанын біледі. Өз сезімдерін түсіну және басқару қабілеті көбінесе жұмыс пен жеке өмірдегі табысқа байланысты. Эмоциялық интеллект саласындағы зерттеулер көрсеткендей, адамдардың эмоцияларына барынша әсерлі және сезімтал болуы мүмкін. Американдық психологтар П.Соловей мен Ж.Меер эмоционалды интеллектді әлеуметтік интеллекттің негізі ретінде қарастыруға шақырды. Олардың пікірінше, бұл екі интеллект өзара пікірлеседі. Олар әлеуметтік және жеке салаларға жалпы көңіл бөлінеді. Бірақ әлеуметтік интеллект әлеуметтік құбылыстарды түсінуге бағытталған және эмоционалды - олардың сезімдерін және басқа адамдардың сезімін түсіну үшін ерекшеленеді. Саловая ұсынған эмоционалдық зияткерлік құрылымы келесідей: эмоцияларды тану және білдіру; эмоционалды реттеу; Қабылданған эмоционалды ақпаратты ойлау мен белсенділікке қолдану. Бұл ғылыми психологиядағы эмоционалды интеллекттің алғашқы және танымал үлгісі. Сезімдерде мәнерлі қозғалыстар жөнді байқалмайды, тұрақты терең әсерлі сезім адам психологиясындағы басты белгілердің бірі, ал эмоция болса мәнерлі қозғалыстарға бай келеді, мұyда адам өзін тек организм тұрғысынан көрсете алады. Жоғары сезімдердің қалыптасуына, адамның өскен ортасы, отбасы, ұжымы елеулі әсер етеді, өсіресе халқымыз айтқандай "Сөз сүйектен өтеді ..." т.б. мәтелдері сезімді тәрбиелеу қажет екеніне дәлел болады. Осы тұрғыдан алғанда, сезім ми қабығының жұмысынан, ондағы динамикалық стереотип жасалып отыратындығынан тәуелді. Ал, эмоцияға келсек, мұның физиологиялық негізі ретикулярлық формацияның лимби жүйесінің, соңдай-ақ, ондағы гипоталамус бөлігінің (дененің зат алмасуы, температурасын реттестіретін жүйке) орталығымен ұштастырамыз. Мәселен, осы жүйке қызметінің орталықтарына зақым келсе, адам тойғанын білмейтін, немесе шөлі қанбайтын жағдайға ұшырайды. Бұл жерде де сезімдер мен эмоцияның бір-бірінен айырмашылығы байқалады. Адамның сезімдері ылғи да қоғамдық-тарихи сипатта болады. жүктеу/скачать 24,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|