Жүйкелік анорексия (ЖА) (an — жоқ, orexis —тағамқа шақыру) —ауыр айқын эндокринді және соматикалық бұзылыстарға әкелетін, ағзаға түрлі әдістердің көмегімен (жасанды түрде құсу рефлексін шақыру, іш өткізетін, зәр айдайтын дәрілерді қабылдау) немесе тағамнан саналы түрде бас тарту нәтижесінде дамитын тағам қабылдау тәртібінің патологиялық бұзылысы (11.4 кесте).
11.4 кесте.Жүйкелік анорексия
Этиологиясы
Генетикалық бейміділік, тұлғаның преморбидті ерекшеліктері, эмоционалды лабильділік, психопатизация, «мінсіз дене пішіні» жөніндегі қоғамда қалыптасқан пікір.
Патогенезі
Дисморфофобия, дисморфомания, тағамнан бас тарту, жүдеу.
Эпидемиологиясы
16–18 жас аралығындағы жас қыздардың 1 %-да көрініс береді; жасөсіпірім қыздар мен қыздардағы дене салмағын жоғалтудың басты себебі.
Басты клиникалық көріністері
Науқастың тамақтан бас тартуын жасыруы,тағам қабылдаудан кейін жасанды түрде құсу рефлексін шақыру, булимия ұстамалары, аменорея, брадикар-
дия, артериальді гипотензия, ұзақ уақыт бойы қыимыл және интелектуальді белсенділігінің сақталуы, кахексиялық сатыда терім асты шел май қабатының болмауы, ақуызсыз ісінулер, электролит алмасуының айқын бұзылысы.
Диагностикасы
Жүйкелік анорексия диагнозының қағидалары:
— салмағының төмендеуіне қарамастан, дене салмағын қосу жөніндегі ойға үрейлі қорқыныш.
— жағдайының ауырлауына қарамастан, сырт-әлпеті жөніндегі уайым.
— минимальды қалыпты деңгейден дене массасын сақтаудан бас тарту.
— аменорея
Жүйкелік булемияның даигностикалау қағидалары:
— тағам қабылдау эпизодтарының жиіленуі
— жоғары құндылықты, тез сіңірілілетін тағамдарды ұстама кезінде қабылдау
— тағам қабылдау реттелігін сақтай алмау
Салыстырмалы диагностикасы
1. Эндокринді аурулар: гипофизарлы шамасыздық, бүйрек үсті безі шамасыздығы.
2. Ауыр соматикалық аурулар: туберкулез, қатерлі ісіктер, мальабсорбция және т.б.
3. Психикалық аурулар (анорексиялық синдроммен шизофрения және т.б.)
Емі
Психиатрмен жүргізіледі.
Болжамы
Өлім жітім көрсеткіші 5–10 %; тек науқастардың 65 %-ын толығымен сырқатынан айырылған деп есептеуге болады
