А. П. Голубев, Н. В. Балюк, И. Б. Смирнова


Хабарлама  Төл сөз: He  said



Pdf көрінісі
бет79/200
Дата19.07.2022
өлшемі2,62 Mb.
#147597
түріОқулық
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   200
Хабарлама 
Төл сөз:
He 
said
, “I go there.” 
Төлеу сөз:
He 
said
(that) he 
went
there. 
Мысалдан көрініп тұрғандай, төл сөздің тыныс белгілері (үтір және 
тырнақшалар) жоқ және шақтардың қиысу қағидасы қолданылады. 
Сұрақ 
Сұраулы сөзсіз сұрақ. Бұл жерде 
if
немесе 
whether 
жалғаулығы 
пайдаланылады, орыс тілінде шамамен 
ли 
демеулігіне сәйкес келеді: 
Төл сөз:
He 
asked,
“Do you go there?” 
Төлеу сөз:
He 
asked if
they 
went 
there. 
Бұл жерде сөздердің тура тәртібі (бастауыш баяундауыштың 
алдында тұр), сондай-ақ шақтардың қиысу қағидасы сақталған.
Сұраулы сөзі бар сұрақ. Бұл жағдайда жалғау элементінің рөлін 
сұраулы сөздің өзі атқарады. Мұнда да сөздердің тура тәртібі және 
шақтардың қиысу қағидасы сақталады: 
Төл сөз:
He 
asked, “When do
you go there?” 
Төлеу сөз:
He 
asked when
they 
went 
there. 
Өтініш немесе бұйрық 
Бұйрық райда инфинитив (тұйық етістік) қолданылатындықтан, бұл 


160 
Төл сөз 
now 
today 
tomorrow 
the day after tomorrow 
yesterday 
the day before yesterday 
last night 
ago 
next year
last year
here
this
these 
жерде шақтардың қиысуы болмайды: 
Төл сөз:
He 
said 
to them, “
G
o there.” 
Төлеу сөз:
He 
told
them 
to go
there. 
Болымсыз тұлғада: 
Төл сөз:
He 
said 
to them, “
Don’t go
there.” 
Төлеу сөз:
He 
told
them 
not to go
there. 
Егер төл сөзде көрсетілетін іс-қимылдың мезгілі мен мекені төлеу 
сөзге айналдырған кезде өзгерсе, онда мекен және мезгіл үстеулерімен, 
сондай-ақ сілтеу есімдіктерімен алмасуы жүзеге асады: 
Төлеу сөз 
then 
that day, at the time
the next day 
two days later, in two days’ time 
the day before, on the previous day 
two days before 
(on) the previous night 
before 
the next year, the following year 
the previous year 
there 
that 
those 
Егер төлеу сөзде іс-қимылдың мезгілі мен мекенінің мағынасы төл 
сөздегі сияқты болса, онда ештеңені алмастырудың қажеті жоқ. 
Мысалы, егер біреу:
“I’ll be here tomorrow”
деп айтса және әңгіме 
қатысушылары үшін 
осы жерде
және 
ертең 
сөздерінің мағынасы сол 
болса, онда оларды 
сол жерде
және 
келесі күні
сөздеріне 
алмастырудың қажеті жоқ:
He said he would be 
here tomorrow.
Ертең 
және 
осы жерде
ұғымдарын басқа күн мен орынға қатысты 
болған жағдайда ғана, алмастыру қажет: 
He said he would be 
there the next day. 
Грамматикалық материалды қайталаңыз және бақылау 
сұрақтарына жауап беріңіз: 
1.
Шақтардың қиысу ережесі неден тұрады? 
2.
Осы, өткен және келер шақтағы іс-қимылды білдіру үшін 
шақтардың қиысуы кезінде қандай шақ тұлғалары қолданылады? 
3.
Қандай жағдайларда Past Perfect тұлғасы қолданылмайды? 
4.
Хабарламаны, сұрақты, өтінішті не бұйрықты білдіру кезінде 
төлеу сөз қалай құрылады? 
5.
Төлеу сөз сөйлемдегі сөз тәртібіне қалай әсер етеді? 
6.
Төлеу сөзде мекен және мезгіл үстеулері, сондай-ақ сілтеу 


161 
есімдіктері қалай өзгереді? 
7.
Олар қандай жағдайда алмаспайды? 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   200




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет