А. Соловьева, Б. Ибраимова
3 - с ы з б а қанның құрамы
жүктеу/скачать 5,61 Mb. Pdf көрінісі
|
8-сынып биология
- Бұл бет үшін навигация:
- Формалы элементтер
- Эритроциттер
| 77
3 - с ы з б а қанның құрамы 5 л (дене салмағының 6–8%-ы) қан сарысуы – 55% қан жасушалары – 45% Қансарысуыныңқұрамыменатқаратынқызметі: 1. Су – 90% – жылудың реттелуі; ерiген заттарды тасымалдау; гуморальдық реттелуі 2. Нәруыз – 7–8%: альбуминдер – дәрумендер, гормондар мен майға ұқсас заттарды тасымалдау; глобулиндер – иммунитет (антидене) фибриноген – қан ұйыту 3. Глюкоза – 0,12% немесе – жасушалар энергиясының көзi; 3,3–5,6 миллимоль/литр 4. Тұздар (NaCl және т.б.) – 0,9% – осмостық қысымды бірқалыпты ұстау. Плазмада 0,1–0,12% еріген глюкоза (3,3–5,6 миллимоль/литр) бола- ды. Оның мөл шері тұрақты, себебі глюкоза – ми және бұлшық ет (жүрек) жасушалары үшін негізгі энергия көзі. Плазма нәруыздары 7–8% құрайды және үш топқа бөлінеді: альбу- миндер (қан арқылы май тәрізді заттардың тасымалдануы; майлардың қайта таралуы және т.б.); глобулиндер (антидене, ауру тудыратын микробтардан қорғау) және фибриноген (қанның ұюы) (3-сызба). Плазмада шамамен 1% болатын әртүрлі заттардың: гормондар, май тәрізді қоректік заттардың, несепнәрдің (мочевина) және т.б. мөлшері тұрақсыз. Формалы элементтер – бұл қан жасушалары. Олардың үш түрі бар: эритроциттер , тромбоциттер , лейкоциттер (49, 50-суреттер) . Қанның барлық жасушалары сүйек кемігінде түзіледі де, бауырда және көкбауырда тіршілігін жояды. Қан жасу ша ларының әрбір түрінің өз ерекшеліктері бар, ол белгілі бір қыз мет атқаруға мүмкіндік береді. Эритроциттер – қанның ең ірі жасушалары. 1 мм 3 қан дағы мөл- шері – 4,5–5 млн. Олар қызыл түсті, екі жағы нан иілген дискі пішінді, ядросы жоқ, 120 тәулік тір шілік етеді. Оларда күрделі нәруыз – гемо- глобин болады. Ол оттек (өкпеден мүшелерге) пен көмірқышқыл газын (өк пеге) тасымалдайды. Темірдің оттекпен қосылуы қызыл түс береді (тот басу). Сондықтан эритроциттер қызыл түсті, қан да қызыл түсті, ал гемоглобинді қан пигменті деп атайды. Қан құрамындағы гемогло- бин мөлшері тұрақты болады: 120–150 г/л (12–15 г/100 мл). Егер адам- да қанының құрамында гемоглобин, темір, эритроциттер мөлшері азая- тын болса, анемияауруы (қаназдық) аурына шалдығады. Емдеу жолы: 78 құнарлы тамақтану, құрамында темір бар препараттар мен өнімдер, В 12 дәруменін пайдалану. Адам шамадан тыс көп қан жоғалтқан кезде (жарақаттану, ота жасағанда) анемияның белгілері пайда болуы мүмкін. Мұндай жағдайда қан тобының сәйкестігін анықтап қан құю керек. Қанның тобын эритро- цит анықтайды. жүктеу/скачать 5,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|