Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

99
Ұсынбалы
 
бағалы
 
қағаз
– 
ол
куəландырған
құқықтардың
баға
-
лы
қағазды
ұсынушыға
тиес
i
л
i
г
i
н
растайтын
бағалы
қағаз
.
Ордерл
i
к
 
бағалы
 
қағаз
– 
ол
куəландырған
құқықтардың
онда
аталған
тұлғаға
, 
ал
оларға
осы
құқықтар
басқа
тұлғаға
тиес
i
л
i
г
i
н
рас
-
тайтын
бағалы
қағаз
.
Борыштық
 
бағалы
 
қағаз
– 
эмитентт
i
ң
(
борышкерд
i
ң
) 
осы
ба
-
ғалы
қағаздарды
шығару
шарттарында
борыштың
нег
i
зг
i 
сомасын
төлеу
жөн
i
ндег
i 
м
i
ндеттемес
i
н
куəландыратын
бағалы
қағаздар
.
Үлест
i
к
 
бағалы
 
қағаз
– 
Қазақстан
Республикасының
заңна
-
масында
көзделген
жағдайларда
мүл
i
к
иес
i
н
i
ң
мүл
i
кке
белг
i
ленген
үлес
i
не
иел
i
к
ету
құқығын
куəландыратын
бағалы
қағаз
.
Бағалы
қағаздың
өз
i 
құжатты
бағалы
қағазға
құқықты
растау
бо
-
лып
табылады
. 
Құжатты
бағалы
қағаздар
бағалы
қағаздар
рыногы
-
ның
кəс
i
би
қатысушысына
сақтауға
бер
i
лген
жағдайда
, 
оның
есеб
i
н
жүрг
i
зу
мақсатында
осы
кəс
i
би
қатысушы
ашқан
шоттан
алынған
үз
i
нд
i 
көш
i
рме
оған
бер
i
лген
лицензияға
сəйкес
уəк
i
летт
i
н
i
ң
осы
бағалы
қағазды
осылай
сақтауға
құқығын
растау
болып
табылады
. 
Құжатты
бағалы
қағаз
бен
аталған
шоттан
бер
i
лген
үз
i
нд
i 
көш
i
рмен
i
ң
арасында
алшақтық
болған
кезде
үз
i
нд
i 
көш
i
рмеге
басымдық
бер
i
лед
i.
Бағалы
қағаздар
рыногының
өз
i
не
бер
i
лген
лицензияға
сəйкес
бағалы
қағаздармен
жасалған
мəм
i
лелерд
i 
т
i
ркеуге
уəк
i
летт
i 
кəс
i
би
қатысушысындағы
бағалы
қағаздың
есеб
i
н
жүрг
i
зу
мақсатында
ашылған
шоттан
үз
i
нд
i 
көш
i
рме
құжатсыз
бағалы
қағазға
құқықты
растау
болып
табылады
.
Бағалы
қағаздар
рыногының
кəс
i
би
қатысушыларының
бағалы
қағаздардың
есеб
i
н
жүрг
i
зуге
арналған
шоттарды
ашу
жəне
жүрг
i
зу
тəрт
i
б
i, 
сондай
-
ақ
осындай
шоттардан
бер
i
лет
i
н
үз
i
нд
i 
көш
i
рмен
i
ң
мазмұны
мен
рес
i
мделу
i
не
қойылатын
талаптар
заңнамамен
ай
-
қындалады
.
ҚР
АК
131-
бабында
бағалы
қағаздарға
қойылатын
талаптар
бекітілген
. 
Бағалы
қағаздармен
куəландырылатын
құқықтардың
түрлер
i, 
бағалы
қағаздардың
м
i
ндетт
i 
реквизиттер
i, 
бағалы
қағаз
ны
-
санына
талаптар
жəне
басқа
да
қажетт
i 
талаптар
заң
құжаттарымен
немесе
соларда
белг
i
ленген
тəрт
i
п
бойынша
белг
i
ленед
i.
Бағалы
қағаздың
м
i
ндетт
i 
реквизиттер
i 
болмауы
немесе
бағалы
қағаздың
ол
үш
i
н
белг
i
ленген
нысанға
сəйкес
келмеу
i 
оның
жарамсыз
болуына
əкел
i
п
соқтырады
.
Ұсынушыға
бағалы
қағазбен
куəландырылған
құқықты
басқа
адамға
беру
үш
i
н
бағалы
қағазды
сол
адамға
тапсыру
жетк
i
л
i
кт
i. 

100
Атаулы
бағалы
қағазбен
куəландырылған
құқықтар
талапты
(
цесси
-
яны
) 
жең
i
лдету
үш
i
н
белг
i
ленген
тəрт
i
п
бойынша
бер
i
лед
i. 
Бағалы
қағаз
бойынша
құқық
беруш
i 
бұл
талапты
орындау
үш
i
н
емес
, 
ти
i
ст
i 
талаптың
жарамсыздығы
үш
i
н
жауапты
болады
. 
Атаулы
бағалы
қағаз
бойынша
қ
ұқықтарды
басқа
адамға
берген
кезде
бер
i
лет
i
н
қағаз
жой
-
ылады
, 
ал
оның
жаңа
иес
i
не
басқа
бағалы
қағаз
бер
i
лед
i.
Эмиссиялық
бағалы
қағаздар
бойынша
құқықтар
беру
жəне
солар
бойынша
құқықтарды
растау
ерекшел
i
г
i 
Қазақстан
Республикасының
заң
акт
i
лер
i
мен
айқындалады
.
Ордерл
i
к
бағалы
қағаз
бойынша
құқықтар
бұл
қағазға
бер
i
лгенін
жазу
– 
индоссамент
арқылы
бер
i
лед
i. 
Ордерл
i
к
бағалы
қағаз
бойын
-
ша
құқық
беруш
i 
адам
(
индоссант
), 
жылжымайтын
мүлік
ипотека
-
сы
туралы
Қазақстан
Республикасының
заң
актілерінде
белгіленген
жағдайларды
қоспағанда
, 
құқықтың
болуы
үш
i
н
ғана
емес
, 
оның
жүзеге
асырылуы
үш
i
н
де
жауапты
болады
.
Бағалы
қағазда
жасалған
индоссамент
бағалы
қағазбен
куə
-
ландырылған
барлық
құқықтарды
бағалы
қағаз
бойынша
құқықтар
бер
i
лет
i
н
адамға
- (
индоссантқа
) 
немесе
соның
бұйрығына
ауысты
-
рады
. 
Индоссамент
бланк
i
л
i
к
болуы
мүмк
i
н
(
орындауға
ти
i
с
адам
көрсет
i
лмейд
i).
Бағалы
қағазбен
куəландырылған
құқықтарды
жүзеге
асыру
, 
бұл
құқықтарды
индоссантқа
бермей
-
ақ
(
сену
индоссамент
i) 
индосса
-
ментке
тапсырумен
ғана
шектелу
i 
мүмк
i
н
. 
Бұл
жағдайда
индоссант
өк
i
л
рет
i
нде
əрекет
жасайды
.
Бағалы
қағазды
берген
адам
жəне
оны
индоссиялаған
барлық
адамдар
, 
жылжымайтын
мүлік
ипотекасы
туралы
заң
актілерінде
белгіленген
жағдайларды
қоспағанда
, 
оның
заңды
иес
i
н
i
ң
ал
-
дында
б
i
рге
жауап
беред
i. 
Бағалы
қағаздың
заңды
иес
i
н
i
ң
сондай
қағазбен
куəландырылған
м
i
ндеттемес
i
н
бағалы
қағаз
бойынша
м
i
ндеттенгендерд
i
ң
арасынан
б
i
р
немесе
б
i
рнеше
адамның
орында
-
уы
туралы
талабын
қанағаттандырған
ретте
олар
бағалы
қағаз
бо
-
йынша
өздер
i
нен
бұрын
м
i
ндеттенген
өзге
адамдарға
кер
i 
талап
қою
(
регресс
) 
құқығына
ие
болады
.
М
i
ндеттемен
i
ң
нег
i
з
i 
болмауын
не
оның
жарамсыздығын
сылтау
-
ратып
бағалы
қағазбен
куəландырылған
м
i
ндеттемен
i 
орындаудан
бас
тартуға
жол
бер
i
лмейд
i.
Бағалы
қағаздың
жалғандығын
немесе
жасандылығын
байқаған
бағалы
қағаз
иес
i 
өз
i
не
қағазды
берген
адамға
, 
бағалы
қағазбен
куəландырылған
м
i
ндеттемен
i 
лайықты
орындау
туралы
жəне
за
-
лалдардың
орнын
толтыру
туралы
талап
қоюға
құқылы
.

101
Заңсыз
иеленуш
i
н
i
ң
қолындағы
бағалы
қағаз
бойынша
құқық
-
тар
жүзеге
асырылмауға
ти
i
с
.
Жоғалған
бағалы
қағаз
бойынша
жəне
ордерл
i
к
бағалы
қағаз
бо
-
йынша
ұсынушы
құқығын
қалпына
келт
i
руд
i i
с
жүрг
i
зу
заңдарында
көзделген
тəрт
i
ппен
сот
жүрг
i
зед
i.
Бағалы
 
қағаздардың
 
жекелеген
 
түрлері
Облигация
– 
шығару
кез
i
нде
айналыс
мерз
i
м
i 
алдын
ала
бел
-
г
i
ленген
, 
оны
шығару
шарттарына
сəйкес
облигацияны
шығарған
тұлғадан
ол
бойынша
сыйақы
алу
жəне
оның
айналыс
мерз
i
м
i
н
i
ң
аяқталуы
бойынша
облигацияның
ақшалай
немесе
өзге
де
мүл
i
кт
i
к
балама
түрдег
i 
нақты
құнын
алу
құқығын
куəландыратын
бағалы
қағаз
.
Облигациялар
тек
атаулы
эмиссиялық
бағалы
қағаздар
рет
i
нде
шығарылады
.
Қазақстан
Республикасының
Үк
i
мет
i, 
Қазақстан
Республикасы
-
ның
Ұлттық
Банк
i, 
коммерциялық
ұйымдар
облигациялар
шығаруға
құқылы
.
Акция
– 
акционерл
i
к
қоғам
шығаратын
жəне
акционерл
i
к
қоғам
-
ды
басқаруға
қатысуға
, 
ол
бойынша
дивиденд
жəне
акционерл
i
к
қоғам
таратылған
жағдайда
оның
мүлк
i
н
i
ң
б
i
р
бөл
i
г
i
н
алуға
құқықтарды
, 
сондай
-
ақ
Қазақстан
Республикасының
заң
акт
i
лер
i
нде
көзделген
өзге
де
құқықтарды
куəландыратын
бағалы
қағаз
.
Акциялар
тек
атаулы
эмиссиялық
бағалы
қағаздар
рет
i
нде
шы
-
ғарылады
.
Акционерл
i
к
қоғамның
ұйымдық
– 
құқықтық
нысанында
құрыл
-
ған
коммерциялық
емес
ұйымдар
өз
акциялары
бойынша
дивиденд
-
тер
төлеуд
i 
жүзеге
асырмайды
.
Қазақстан
Республикасының
заң
акт
i
лер
i
нде
өз
i
н
i
ң
əрекет
i
мен
немесе
əрекетс
i
зд
i
г
i
мен
акционерл
i
к
қоғамның
мүддес
i
н
бұзған
ак
-
ционерден
акцияларды
сот
шеш
i
м
i 
бойынша
сатып
алу
мүмк
i
нд
i
г
i 
көзделуі
мүмк
i
н
.
Банктерде
жəне
банк
операцияларының
жекелеген
түрлер
i
н
жүзеге
асыратын
ұйымдарда
, 
сондай
-
ақ
сақтандыру
(
қайта
сақтандыру
) 
ұйымдарында
Қазақстан
Республикасының
заң
акт
i
лер
i
мен
белг
i
ленген
тəрт
i
ппен
есептелет
i
н
менш
i
кт
i 
капиталдың
т
epic 
мөлшер
i 
болған
жағдайда
, 
олардың
акцияларын
мəжбүрлеп
са
-
тып
алудың
мүмк
i
нд
i
г
i 
мен
нег
i
здемес
i 
көзделу
i 
мүмк
i
н
.

102

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: