9.3.
Менш
i
к
иес
i
болып
табылмайтын
тұлғалардың
заттық
құқықтары
Менш
i
к
иес
i
болып
табылмайтын
тұлғалардың
заттық
құқық
-
тарына
келесілерді
жатқызуға
болады
:
Шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығы
;
Оралымды
басқару
құқығы
;
Жер
қойнауын
пайдалану
құқығы
;
Жер
пайдалану
құқығы
;
Кепіл
;
Сенімгерлікпен
басқару
құқығы
;
Сервитут
;
Басқалары
.
Жер
қойнауын
пайдалану
құқығы
– «
Жер
қойнауы
жəне
жер
қойнауын
пайдалану
туралы
»
Жарлықта
белгіленген
ережелер
-
ге
сəйкес
жер
қойнауын
пайдаланушыға
бер
i
лген
шарттық
аумақ
шег
i
ндег
i
жер
қойнауына
иел
i
к
ету
жəне
оны
пайдалану
құқығы
.
Жер
пайдалану
құқығы
–
тұлғаның
мемлекеттік
меншіктегі
жер
учаскесін
өтеулі
жəне
(
немесе
)
өтеусіз
негізде
шектеусіз
мерзімге
(
тұрақты
жер
пайдалану
)
немесе
белгілі
бір
мерзім
ішінде
(
уақытша
жер
пайдалану
)
иелену
жəне
пайдалану
құқығы
.
Сенімгерлікпен
басқару
құқығы
–
бұл
ретте
,
сен
i
мгер
бас
-
қарушы
,
өз
i
н
i
ң
иелену
i
не
,
пайдалануына
жəне
бил
i
к
ету
i
не
бер
i
лген
мүл
i
кт
i
пайда
алушының
мүддесі
үшін
өз
атынан
басқаруды
жүзеге
асыруға
м
i
ндеттенед
i.
Сервитут
–
тұлғаның
мүлікті
шектеулі
мақсатта
пайдалану
құқы
-
ғы
болып
табылады
.
Жерге
жекеменшіктің
бекітілуіне
орай
,
жер
сер
-
витуттары
кеңінен
таралған
түрге
айналды
.
Сервитуттарды
заңға
не
-
месе
шартқа
орай
бекітуге
болады
,
сондай
-
ақ
біржақты
мəмілелерден
159
(
өсиет
)
бастау
алуы
немесе
оны
жүзеге
асырудың
көнелілігіне
орай
туындауы
мүмкін
.
Сервитут
өзге
тұлғаларға
қамтамасыз
ететін
құқы
-
ғымен
бірге
ауысуы
мүмкін
.
М
i
ндеттемеге
сəйкес
несие
беруш
i
н
i
ң
(
кеп
i
л
ұстаушының
)
бо
-
рышқор
кеп
i
лмен
қамтамасыз
ет
i
лген
м
i
ндеттемен
i
орындамаған
рет
-
те
кеп
i
лге
салынған
мүл
i
к
құнынан
осы
мүл
i
к
тиес
i
л
i
адамның
(
кеп
i
л
беруш
i
н
i
ң
)
басқа
несие
беруш
i
лерд
i
ң
алдында
артықшылықпен
қанағаттандырылуға
құқығы
бар
м
i
ндеттемен
i
атқаруының
осындай
əд
i
с
i
кеп
i
л
деп
танылады
.
Шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығын
нақтырақ
қарастырып
көрелік
.
Шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығы
мүл
i
кт
i
мемлекеттен
менш
i
к
иес
i
рет
i
нде
алған
жəне
бұл
мүл
i
кт
i
иелену
,
пайдалану
жəне
оған
бил
i
к
ету
құқықтарын
Азаматтық
Кодекспен
жəне
өзге
де
заң
құжаттарымен
белг
i
ленген
шекте
жүзеге
асыратын
мемлекетт
i
к
кəс
i
порынның
заттық
құқығы
болып
табылады
.
Шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығының
объект
i
с
i,
егер
заңдарда
өзгеше
көзделмесе
,
кез
келген
мүл
i
к
бола
алады
.
Мүл
i
кт
i
құрылып
үлг
i
рген
мемлекетт
i
к
кəс
i
порынға
бек
i
ту
тура
-
лы
менш
i
к
иес
i
шеш
i
м
қабылдаған
мүл
i
кке
қатысты
шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығы
,
егер
заңдарда
немесе
менш
i
к
иес
i
н
i
ң
шеш
i
м
i
нде
өзгеше
белг
i
ленбесе
,
бұл
кəс
i
порында
мүл
i
кт
i
кəс
i
порынның
дербес
балансына
бек
i
ткен
кезде
пайда
болады
.
Шаруашылық
жүрг
i
зудег
i
мүл
i
кт
i
пайдаланудың
жем
i
стер
i,
өн
i
м
i
мен
к
i
р
i
с
i,
сондай
-
ақ
кəс
i
порын
шарттар
немесе
өзге
де
нег
i
здер
бойынша
алған
мүл
i
к
менш
i
к
құқығын
алуға
арналған
заңдарда
белг
i
ленген
тəрт
i
п
бойынша
кəс
i
порынның
шаруашылық
жүрг
i
зу
i
не
кел
i
п
түсед
i.
Мүл
i
кке
шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығы
менш
i
к
құқығын
тоқтатуға
арналған
заңдарда
көзделген
нег
i
здер
мен
тəрт
i
п
бойынша
,
сондай
-
ақ
менш
i
к
иес
i
н
i
ң
шеш
i
м
i
мен
кəс
i
порыннан
мүл
i
к
заңды
жолмен
қайтарып
алынған
реттерде
тоқтатылады
.
Шаруашылық
жүрг
i
зудег
i
мүл
i
кт
i
ң
менш
i
к
иес
i
заң
құжаттарына
сəйкес
кəс
i
порын
құру
,
оның
қызмет
i
н
i
ң
мəн
i
мен
мақсаттарын
белг
i
леу
,
оны
қайта
құру
мен
тарату
мəселелер
i
н
шешед
i,
кəс
i
порынға
тиес
i
л
i
мүл
i
кт
i
ң
өз
мақсатында
пайдаланылуы
мен
сақталуына
бақылау
жасауды
жүзеге
асырады
.
Менш
i
к
иес
i
өз
i
құрған
кəс
i
порынның
шаруашылық
жүрг
i
зу
i
ндег
i
мүл
i
кт
i
пайдаланудан
келт
i
р
i
лген
таза
табыстың
б
i
р
бөл
i
г
i
н
алуға
құқылы
.
160
Мемлекетт
i
к
кəс
i
порынның
мүл
i
кт
i
к
құқықтарын
жүзеге
асыру
ережелер
i:
Қызмет
i
н
шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығында
жүзеге
асыра
-
тын
мемлекетт
i
к
кəс
i
порынның
,
егер
заң
акт
i
лер
i
нде
өзгеше
көзделмесе
менш
i
к
иес
i
н
i
ң
немесе
ол
уəк
i
лд
i
к
берген
мемлекетт
i
к
органның
жазбаша
кел
i
с
i
м
i
нс
i
з
:
1)
өз
i
не
тиес
i
л
i
үйлерд
i,
құрылыстарды
,
жабдықты
жəне
кəс
i
порынның
басқа
да
нег
i
зг
i
құралдарын
иеліктен
айыруға
не
-
месе
өзгеше
əд
i
спен
бил
i
к
етуге
(
осы
бапта
көзделген
жағдайларды
қоспағанда
),
ұзақ
мерз
i
мд
i (
үш
жылдан
астам
)
жалға
беруге
,
уақытша
тег
i
н
пайдалануға
беруге
;
2)
филиалдар
,
өкілдіктер
жəне
енш
i
лес
кəс
i
порындар
құруға
,
жеке
кəс
i
пкерлермен
б
i
рге
кəс
i
порындар
мен
б
i
рлескен
өнд
i
р
i
стер
құруға
,
олардың
өз
i
н
i
ң
өнд
i
р
i
ст
i
к
жəне
ақша
капиталын
сатуға
;
оған
тиес
i
л
i
акцияларға
(
аталған
жағдайларды
қоспағанда
),
сондай
-
ақ
дебиторлық
берешекке
бил
i
к
етуге
;
3)
заемдар
беруге
;
4)
үш
i
нш
i
тұлғалардың
м
i
ндеттемелер
i
бойынша
кеп
i
лдеме
неме
-
се
кеп
i
лд
i
к
беру
.
Мемлекетт
i
к
кəс
i
порын
,
егер
заңдарда
өзгеше
көзделмесе
,
нег
i
зг
i
құралдарға
жатпайтын
,
өз
i
не
шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығымен
бек
i
т
i
л
i
п
бер
i
лген
мүл
i
кке
дербес
бил
i
к
етед
i.
Шаруашылық
жүрг
i
зу
құқығындағы
мемлекетт
i
к
кəсіпорынның
мемлекетт
i
к
кəсіпорынның
негізгі
құралдарына
жататын
мүл
i
кке
қатысты
,
сондай
-
ақ
оған
тиесіл
i
акцияларды
сатуға
жəне
сыйға
беру
мəм
i
лелер
i
н
жасасуға
құқығы
жоқ
Оралымды
басқару
құқығы
менш
i
к
иес
i
н
i
ң
қаражаты
есеб
i
нен
қаржыландырылатын
мемлекетт
i
к
мекемен
i
ң
,
менш
i
к
иес
i
нен
мүл
i
к
алушы
жəне
өз
қызмет
i
н
i
ң
мақсатына
,
менш
i
к
иес
i
н
i
ң
тапсырмала
-
рына
жəне
мүл
i
кт
i
ң
мақсатына
сəйкес
заң
құжаттарымен
белг
i
ленген
шекте
сол
мүл
i
кт
i
иелену
,
пайдалану
жəне
оған
бил
i
к
ету
құқығын
жүзеге
асырушы
қазыналық
кəс
i
порындардың
заттық
құқығы
болып
табылады
.
Оралымды
басқарудағы
мүл
i
кт
i
менш
i
ктенуш
i
заң
құжаттарына
сəйкес
мемлекетт
i
к
мекеме
немесе
қазыналық
кəс
i
порын
құру
,
оның
қызмет
i
н
i
ң
мəн
i
мен
мақсаттарын
белг
i
леу
мəселелер
i
н
шешед
i,
мемлекетт
i
к
мекемен
i
ң
немесе
қазыналық
кəс
i
порынның
заң
жүз
i
ндег
i
тағдырын
,
оның
қызмет
i
н
i
ң
мазмұнын
белг
i
леуге
құқығы
бар
.
Менш
i
к
иес
i
мемлекетт
i
к
мекемен
i
ң
немесе
қазыналық
кəс
i-
161
порынның
менш
i
к
иес
i
берген
мүл
i
кт
i
ти
i
мд
i
пайдалануы
мен
сақтауына
бақылау
жасауды
жүзеге
асырады
.
Мемлекетт
i
к
мекемен
i
б
i
рнеше
менш
i
к
иес
i
құрған
жағдайда
,
олардың
арасындағы
қатынастар
мен
менш
i
к
иелер
i
н
i
ң
өз
мүлк
i
не
бил
i
к
жүрг
i
зу
құқықтары
құрылтай
шартымен
немесе
сол
сияқты
кел
i
с
i
ммен
белг
i
ленед
i.
Мемлекетт
i
к
мекемеге
немесе
қазыналық
кəс
i
порынға
бек
i
т
i
л
i
п
бер
i
лген
мүл
i
кт
i
менш
i
ктенуш
i,
егер
заң
құжаттарында
өзгеше
белг
i
ленбесе
,
ол
мүл
i
кт
i
қайтарып
алуға
,
не
өз
i
құрған
басқа
заңды
тұлғалар
арасында
өз
қалауы
бойынша
қайта
бөлуге
құқылы
.
Мекеменің
,
мемлекетт
i
к
мекемен
i
ң
,
егер
заң
актісінде
өзгеше
белгіленбесе
,
өз
i
не
бек
i
т
i
л
i
п
бер
i
лген
мүл
i
кт
i
жəне
оған
смета
бой
-
ынша
бөл
i
нген
қаражат
есеб
i
нен
сатып
алынған
мүл
i
кт
i
өз
бет
i
мен
иел
i
ктен
айыруға
немесе
өзгеше
əд
i
спен
оған
бил
i
к
етуге
құқығы
жоқ
.
Қазыналық
кəс
i
порын
өз
i
не
бек
i
т
i
л
i
п
бер
i
лген
мүл
i
кт
i,
сол
мү
-
ліктің
меншік
иесінің
жазбаша
келісімімен
ғана
иеліктен
айыруға
немесе
оған
өзгеше
əдіспен
билік
етуге
,
сондай
-
ақ
дебиторлық
берешекті
беруге
жəне
есептен
шығаруға
құқылы
.
Қазыналық
кəс
i
порын
,
егер
заңдарда
өзгеше
көзделмесе
,
өз
i
өнд
i
рген
өн
i
мд
i
дербес
сатады
.
Қазыналық
кəс
i
порынның
табыста
-
рын
бөлу
тəрт
i
б
i
н
оның
мүлк
i
н
менш
i
ктенуш
i
белг
i
лейд
i.
Қазыналық
кəсіпорынның
өзінің
негізгі
құралдарына
жататын
мүлікті
сатуға
жəне
оған
қатысты
сыйға
беру
мəмілелерін
жасасуға
құқығы
жоқ
.
Қазыналық
кəс
i
порын
өз
i
н
i
ң
м
i
ндеттемелер
i
бойынша
өз
бил
i-
г
i
ндег
i
ақшамен
жауап
беред
i.
Қазыналық
кəс
i
порынның
ақшалай
қаражаты
жетк
i
л
i
кс
i
з
болған
жағдайда
,
оның
м
i
ндеттемелер
i
бойынша
Қазақстан
Республика
-
сының
Үк
i
мет
i
немесе
ти
i
ст
i
жерг
i
л
i
кт
i
атқарушы
орган
субсидиар
-
лық
жауаптылықта
болады
.
Шарттық
м
i
ндеттемелер
бойынша
жауапкерш
i
л
i
к
мемлекетт
i
к
кəс
i
порын
туралы
заң
акт
i
лер
i
нде
белг
i
ленген
тəрт
i
ппен
туындайды
.
Мекемеге
менш
i
к
құқығы
басқа
адамға
ауысқан
кезде
бұл
меке
-
ме
өз
i
не
тиес
i
л
i
мүл
i
кке
оралымды
бил
i
к
жүрг
i
зу
құқығын
сақтап
қалады
.
162
Достарыңызбен бөлісу: |