Білуі керек



Дата24.05.2017
өлшемі13,65 Kb.
#16908

Білуі керек :

Игеру керек :

  • Мәтінді оқи отырып,сөйлеу тілін дамыту,сұрақ қоя білуге,жауап бере білу;
  • Өз ойын жеткізе білу ;
  • Мәтіннің мазмұнын ашып, талдау білу;

“Зымыран сұрақтар”

  • Шешендік сөз дегеніміз не ?
  • Шешендік сөздерге не жатады?
  • Қазақтың шешендерін атаңдар .
  • Төле би кім ?
  • Төле би қай кезде өмір сүрген ?
  • «Не тәтті ?» әңгімесін кім мазмұндайды ?

Атақты қазақ билерін атаңдаршы ?

Ой қозғау :

  • Олар қай ғасырда өмір сүрген?
  • Балалар, биыл қай жыл?
  • Біз қай ғасырда өмір сүрудеміз?
  • Біз қай ғасыр әдебиетін оқып жатырмыз?

Түсініктеме :

  • Толғау дегеніміз – қазақ әдебиетінде ақындар шығармашылығында , әсіресе жыраулар поэзиясында жиі орын алған жанр . Толғауда ақын өмір , қоғам, адам тіршілігі , жақсылық, жамандық т.б жайлы ақыл-өсиет, насихаттық тұрғыда ой қозғайды .

“Сөз –мерген” (сөздік жұмысы):

  • ақылғой даналар- мудрые советчики
  • елеулі уақиғалар- важные события
  • ел басына күн туған кез- в трудные дни для народа
  • абыржымауға шақырып-зовет не суетиться
  • насихаттау-агитировать , воспевать
  • жырға қосқан- воспевали
  • орда –ханская ставка
  • бүліншік шыққанда – когда смута, неурядица, столкновение
  • ақыл-нақыл-назидание
  • адамгершілік қасиет-человеческие качества
  • «Жыр»-(көне түркі тілінде «иыр») деген сөзінен шыққан
  • Жыраулар өз шығармаларын ақыл-нақыл, өсиет түрінде айтқан.
  • Толғауларының тақырыптары
  • Туған жерді,елді сүю
  • Отанды қорғау, елді бірлікке шақыру
  • Адамгершілік қасиеттерді насихаттау
  • Ел мен жерге еңбегі өткен батырлар, хандар т.б. жайлы
  • Жырау әдебиетінің негізгі өкілдері :
  • Асан Қайғы ,Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз, Жиембет, Марқасқа, Қазыбек, Ақтамберді, Бұқар және т.б

.

  • Шалкиіз жырау - қазақ әдебиеті тарихындағы жыраулық поэзияның атасы болып саналады
  • Жыраулар
  • XV-XVIII ғасыр
  • Шалкиіз жырау
  • жыраулық
  • поэзияның атасы.
  • Кемел ойлы
  • ақындар
  • Халық поэзиясын
  • жасаған
  • ақылғой даналар
  • Шешендік,
  • даналық сөздер
  • авторы
  • Ел билеушілердің
  • кеңесшісі, уәзірі,
  • биі
  • Бұқар жырау,
  • Асан Қайғы ,
  • Ақтамберді жырау,

САУАЛ:

  • Осы жыраулардың Абай, Жамбыл, сияқты ақындардан қандай ерекшелігі бар ?

“Поэзия ” стартегиясы

  • Жабағылы жас тайлақ,
  • Жардай атан болған жер.
  • Жатып қалған бір тоқты,
  • Жайылып мың қой болған жер.
  • (Қазтуған жырау)

“Поэзия”кезеңі:

  • Еңсегей бойлы ер Есім,
  • Есім сені есірткен,
  • Есіл менің кеңесім,
  • Ес білгеннен, Есім хан,
  • Қолыңа болдым сүйесін.
  • (Жиембет жырау)
  • Егер сендер XXI ғасыр жыраулары болғандарыңда не жайлы жырлар едіңдер?

Қосымша материалмен жұмыс:

  • Жыраулар
  • Өмірдерек
  • Еңбектері
  • Тақырыптары
  • Асан қайғының шын аты – Хасан Сәбитұлы, ірі жырау, би, «Желмая түйесі болған.
  • 1361 жылы Еділ бойында туған. Әкесі Сәбит – саятшы. Керей және Жәнібек хандарды жақтаған. 1485-1470 жылы Сарыарқа Ұлытауда қайтыс болған.
  • «Құйрығы жоқ жалы жоқ», «Еділ бол да, Жайық бол», «Ай, хан», «Таза мінсіз асыл тас», «Бұл заманда не ғаріп».
  • Адамгершілік қасиеттері, елдің бірлігі, татулығы.
  • Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері.
  • 2.Қазтуған Сүйіншіұлы. Қол бастаған батыр, ел басқарған би.
  • 1420 жылдары Еділ бойында, Астрахань облысында дүниеге келген. 1460-1480 жылы Қазақ Ордасы құрамына енеді. Жыраудың бұдан соңғы өмірі туралы дерек сақталмаған.
  • «Мадақ жыры», «Алаң да,алаң, алаң жұрт», «Қайран менің Еділім».
  • Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері.
  • 3.Бұқар жырау
  • 1668 жылы Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған. Әкесі Қалқаман батыр 1781 жыл Баянауылда Долба тауында дүние салған.
  • «Тілек», «Жиырма деген», «Ай, Абылай,Абылай», «Кәрілік туралы», «Жар басына қонбаңыз».

Тест сұрақтарына жауап беру:

  • Бағалау
  • 10 - 9 ұпай = “5”
  • 8 - 7 ұпай = “4”
  • 6 – 5 ұпай = “3”
  • 4 - 0 ұпай = “2”

Ханға кім ақылшы болған?

  • Ханға кім ақылшы болған?
  • “Жырау” деген атау қандай сөзден шыққан?
  • Қандай жырауларды білесің?
  • Жыраулар поэзиясының тақырыптарын атаңдар.
  • Жыраулар поэзиясының атасы кім?
  • Жыраулар поэзиясы туралы түсінгеніңді әңгімеле.

Ұлы адамдардың сөздерінен:

  • Асан қайғы Желмаясын мініп, кең байтақ қазақ жерін түгел аралаған. «Жерұйық» жерді іздеген, ну орман мен шалғынды жерге халықты қоныстырсам деп армандаған. Сондықтан Шоқан Уәлиханов оны «Көшпенділер философы» деп атаған.
  • Қазтуған өз жырларында халықты ерлікке, бірлікке, адамгершілікке шақырып, ақыл айтқан, батыр, ел басқарған би болған. Адамгершілігі күшті үлкендердің айтқанын тыңдасақ, бізден батыр да, би де шығады деп сенемін.
  • «Ұрпақтарым, атаң мен әжеңді сыйла! Өзіңе дейінгіне құрметтесең, өзіңнен кейінгілер сені құрметтейді» деп Бұқар жырау айтқандай ата-ананы, әже-атаны сыйлаңдар,үлкендерді құрметтеп, кішіге қамқор болайық.

Үй жұмысы:

  • Жыраулар туралы мәлімет дайындау
  • 23-бет ,4- тапсырма (жазбаша)
  • 21-22 бет , оқу
  • Сабақ аяқталды. Сау болыңдар!


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет