Алмасымды ыдырау – күрделі екі химиялық қосылыс өзара әрекеттескенде, әуелі иондарға ыдырап, сосын иондармен алмасады. Осы кезде жаңадан түзілетін қосылыстардың бірі ерітіндіде еріместен, тұнбаға шөгінді ретінде түсуге бейім келеді. Егер осындағы мұндай заттарды коллоидты өлшемдегі бөлшек қалпында ұстаса, онда осы қосылыстың золі пайда болады.
BaCl2+K2SO4→BaSO4↓+2KCl AgNO3+KCl→AgCl↓+KNO3
Гидролиз – көптеген металдардың тұздары жеңіл гидролизденіп, металл гидроксиді мен қышқылға ыдырайды. Пайда болатын металл гидроксидтері нашар еритін болса, онда түрлі коллоидты ерітінді шығады. Мысалы, өте әлсіз негізбен аса күшті тұз қышқылының тұзы – темір III хлориді гидролиз реакциясы арқылы нашар еритін темір III гидроксидіне және тұз қышқылына ыдырайды:
FeCl3+3H2O→Fe(OH)3+3HCl Fe(OH)3+HCl→FeOCl+2H2O
Темір тұзы FeOCl ішінара иондарға диссоцияланады: FeOCl↔FeO++Cl-. Осы иондар темір гидроксидінен тұратын бөлшектердің айналасында болатын ионогенді қабатпен қамтамасыз етіледі және осының салдарынан да олар ерітіндіде қалқып, жүзіп түрінде жүреді, яғни тұнбаға түспейді.
Алынған коллоидты жүйелерді стабилизаторлар қосу арқылы тұрақтандыруға болады. Әдетте стабилизатор ролін электролиттер атқарады. Электролит құрамына кірген оң немесе теріс зарядты иондар коллоидты бөлшектердің бетіне адсорбцияланып, оларды оң немесе теріс зарядтайды. Зарядталған коллоидты бөлшектерді дисперсионды ортадағы қарсы зарядты иондар қоршап тұрады. Аттас зарядты коллоидты бөлшектер бірін-бірі теуіп, өзара бірігуге, яғни агрегациялануға кедергі жасайды. Нәтижесінде жүйе тұрақты күйде болады. Осыған байланысты алмасу реакциясы нәтижесінде алынған және КІ стабилизатор ролін атқарған жағдайда AgІ молекулалары тобынан тұратын коллоидты бөлшектің схемасын былай жазып көрсетуге болады:
{m[AgI], nI - , (n- х) K+}X- xK+
Достарыңызбен бөлісу: |
