Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы

 

Л

.

Н

. 

Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым

: 

алтыншы

 

 

13 

ЕҰУ

 

Ф

 703-08-16. 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

. 

Алтыншы

 

басылым

 

 

1) 

Ерітінділер

, 

концентрция

 

түрлерін

 

ауызша

 

сұрау

. 

Талқылау

.  

2) 

Үй

 

жұмысының

 

шықпаған

 

есептерін

 

талқылау

.  

3) 

Есептер

 

шығару

.  

4) 

Үйге

 

тапсырма

 

беру

. 

Ерітінділер

 

дегеніміз

  2 

немесе

 

бірнеше

 

компонеттен

 

тұратын

 

гомогенді

 

жүйе

. 

Компоненттің

 

біреуі

 

еріткіш

, 

қалғаны

 

еріген

 

зат

 

болады

. 

Еріген

 

зат

 

пен

 

тепе

-

теңдікте

 

болатын

 

ерітінді

- 

қаныққан

, 

яғни

 

зат

 

əрі

 

қарай

 

ери

 

алмайды

. 

Заттың

 

қосымша

 

мөлшері

 

ери

 

алатын

 

ерітінді

 – 

қанықпаған

.  

Заттардың

 

ерігіштігі

 

еріткіш

 

табиғатына

, 

температураға

 

қысымға

 

байланысты

. 

Температураның

 

жоғарылауымен

 

қатты

 

жəне

 

сұйық

 

заттардың

 

сұйық

 

еріткіштерде

 

ерігіштігі

 

артады

. 

Ерітіндінің

 

сандық

 

құрамы

  “

концентрация

” 

ұғымымен

 

өрнектеледі

. 

Ерітіндінің

 

құрамын

 

өрнектеу

 

үшін

 

көбінесе

 

массалық

 

үлес

 (

ω

), 

молярлық

 

концентрация

, 

титр

 

қолданылады

. 

1.

 

Массалық

 

үлес

 

немесе

 

проценттік

 

концентрация

- 

еріген

 

зат

 

массасының

 

ерітіндінің

 

масссына

 

қатынасын

 

айтды

. 

Бірлік

 

үлес

 

немесе

 %-

пен

 

өрнектеледі

. 

ω

(x)=

 

бірлік

 

үлес

 

ω

 (x)=

 *100% -

пен

  

 

мысалы

 0,1 

немесе

 10% 

2.

 

N(x)- 

молярлық

 

немесе

 

мольдік

 

үлес

, 

еріген

 

зат

 

мөлшерінің

- 

ерітіндіні

 

құрйтын

 

барлық

 

заттардың

 

жалпы

 

мөлшеріне

 

қатынасы

: 

N(x)=

 

өлшемсіз

 

шама

 

3.

 

Молярлық

 

концентрация

 

С

м

(

х

)

- 

еріген

 

зат

 

мөлшерінің

 

ерітінді

 

көлімене

 

қатынасы

, 

яғни

 1

л

-

дегі

 

еріген

 

заттың

 

моль

 

саны

: 

С

м

(x)=

=

 =

 

Молярлық

 

концентрация

 

С

м

 (

НСІ

)= 1

моль

/

л

 

немесе

 1

М

 

НСІ

 

ертіндісі

 

деп

 

жазуға

 

болады

. 

 

4.

 

Нормальдық

 

концентрация

 

немесе

 

ерітіндінің

 

молярлық

 

концентрациясының

 

эквиваленті

 

С

n

( x)- 

еріген

 

заттың

 

эквивалент

 

мөлшерінің

 

ерітінді

 

көлеміне

 

қатынасы

, 

яғни

  1

л

-

дегі

 

еріген

 

заттың

 

эквивалент

 

мөлшері

 

C(

 

C(

=

моль

/

л

 

 

5.

 

Моляльдық

 

концентрация

 

С

m

(

х

)-

 

еріген

 

зат

 

мөлшерінің

 

еріткіш

 

массасына

 

қатынасы

, 

яғни

 1

кг

 

еріткіштегі

 

еріген

 

заттың

 

моль

 

саны

. 

 

Л

.

Н

. 

Гумилев

 

атындағы

 

Еуразия

 

ұлттық

 

университеті

 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

 

Басылым

: 

алтыншы

 

 

14 

ЕҰУ

 

Ф

 703-08-16. 

Пəннің

 

оқу

-

əдістемелік

 

кешені

. 

Алтыншы

 

басылым

 

 

С

m

(x)=

 =

 

6.

 

Титр

. 

Т

(

х

)-

еріген

 

зат

 

массасының

 

ерітінді

 

көлеміне

 (

мл

) 

қатынасы

: 

Т

(

х

)= m/V=

г

/

мл

 

Титр

 

туындылары

: 

Т

(

х

)= 

; 

Осы

 

концентрациялардың

 

қайсысын

 

қолдану

 

есеп

 

шартына

 

байланысты

. 

Нормальдық

 

концентрацияны

 

титрлеу

 

кезінде

, 

яғни

 

бір

 

ерітінді

 

көлемі

 

мен

 

концентрациясы

 

арқылы

 

екінші

 

ерітіндінің

 

концентрациясын

 

табуға

 

болады

: 

С

1

·

V

1 = 

C

2

V

2

 

7.

 

Қаныққан

 

ерітінділерді

 

сипаттау

 

үшін

 

ерігіштік

 

немесе

 

S-

ерігіштік

 

коэффициентін

 

қолданады

.  

S-

ерігіштік

 

берілген

 

температурадағы

  100

г

 

еріткіштегі

 

ери

 

алатын

 

заттың

 

максималды

 

массасын

 

көрсетеді

: 

ω

=

 

 

2.

Үй

 

жұмысының

 

есептерін

 

қарастыру

.  

 

3. 

Жоғарыда

 

көрсетілген

 

концентрацияны

 

қолданып

 

есептер

 

шығару

. 

 

№

 1. 

Сутек

 

бойынша

 

тығыздығы

 11,75 

тең

, 4,48

л

 (

қ

.

ж

.) 

метан

 

мен

 

ацетиленнің

 

қоспасын

 

жаққаннан

 

кейінгі

 

алынған

 

газды

, 

массасы

 240

г

 14%-

тік

 

калий

 

гидроксиді

 

арқылы

 

өтікізді

. 

Ерітіндіде

 

түзілген

 

тұздардың

 

массасын

 

табыңдар

.(

Жауабы

: 10

г

 

КНСО

3 

, 34,5

г

 

К

 

2

СО

3

). 

 

№

 2. 1,5

г

 

алюминий

 

сульфидін

, 14,4

мл

 10%-

тік

 

натрий

 

гидроксиді

 (

тығыздығы

 1,11

г

/

мл

) 

ерітіндісіне

 

енгізді

. 

Түзілген

 

қоспаны

 

сүзіп

, 

сүзілген

 

фильтратты

  50

мл

 

көлемге

 

дейін

 

сұйылтты

. 

Сұйылтқаннан

 

кейінгі

 

ерітіндідегі

 

қосылыстардың

 

молярлық

 

концентрациясын

 

есептеңдер

. 

Түзілген

 

ерітіндімен

 

əрекеттесе

 

алатын

 

бромның

 

массасын

 

табыңдар

. 

 (

Жауабы

: 

С

(Na

2

S)= 0,2M, 

С

(NaHS)= 0,4M, 4,8

г

 Br

2

). 

 

№

  3.  60%  -

тік

 

азот

 

қышқылында

 

күмісті

 

еріткенде

, 

ерітіндідегі

 

қышқылдың

 

массалық

 

үлесі

 55%-

ке

 

дейін

 

азайды

. 

Кейін

 

алынған

 

ерітіндіге

 

тура

 

сондай

 

массасада

 2%-

тік

 

натрий

 

хлоридін

 

қосты

. 

Ерітінді

 

сүзгіден

 

өткізілді

. 

Ерітіндідегі

 

қалған

 

заттардың

 

массалық

 

үлесін

 

табыңдар

. (

Жауабы

: 28,1% HNO

3 

,1,3%NaNO

3

 ,0,1% NaCl ). 

 

4

) 

Үйге

 

тапсырма

 

беру

.

 

№

  1.  16,9

г

 

қалайы

 

пластинкасын

  435,5

г

  20%-

тік

 

темір

(

ІІІ

) 

бромиді

 

ерітіндісіне

 

батырды

. 

Ерітіндіде

 

біраз

 

ұстағаннан

 

кейін

 

темір

(

ІІІ

) 

бромидінің

 

массалық

 

үлесі

 

қалайы

  (

ІІ

) 

тұзының

 

массалық

 

үлесіне

 

тең

 

болды

. 

Пластинканы

 

ерітіндіден

 

шығарғаннан

 

кейінгі

 

оның

 

массасын

 

есепте

.  

 (

Жауабы

: 5

г

). 

№

 2.  

 

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: