Үйге тапсырма. Жаңа сөздрермен сөйлемдер құрап келу.
Бағалау
І-тоқсан. 28-сабақ
Күні:_________
Сыныбы: 9
Пәні: қазақ тілі
ІІІ модуль. ҚАЗАҚ ОТБАСЫНДА ТҰРУ
ЭТНОЛИНГВИСТИКАЛЫҚ АТАУЛАР. КӨМЕКШІ ЕСІМДЕР
Тақырыбы: Қазақ — қонақжай халық
Мақсаты:
1)білімділік: оқушыларды тақырыпқа байланысты жаңа сөздермен таныстырып, ауызекі сөйлеуге үйрету.
2) дамытушылық: ой-өрістерін, сөздік қорын дамыту.
3) тәрбиелік: оқушыларды татулыққа, достыққа, жан-жақтылыққа тәрбиелейді.
Түрі: қорыту сабағы
Әдістері: түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап
Пәнаралық байланыс: орыс тілі, қазақ әдебиеті
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі
1.Оқушылармен амандасу
2.Оқушыларды түгендеу
3.Сынып тазалығына көңіл бөлу
4.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару
Жаңа сабақ.1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Қазақ — конақжай халық
Қазақ халқы танымаса да, «құдайы қонақпын» деген адамды қарсы алады. Жол жүріп келе жатқан адам кез келген ауылға, үйге келіп, қонақ бола береді. Қазақ халқында «қырықтың бірі Қыдыр» деген сөз бар. Бұл сөздің мағынасы: «Алланың жіберген сыйы қырық адаммен бірге келуі мүмкін». Сондықтан «қонақпен бірге құт, ырыс келеді, қонақты қусақ, құт, ырыс кейін қашып кетеді» деген түсінік бар.
Қазақ үшін қонақты қарсы алмау, күтпеу - ұят. Қонақты қарсы алуға, шығарып салуға ерекше мен береді. Қонақ келгенде үй иесі алдынан шығып қарсы алып, есікті өзі ашып, үйге кіргізіп, өзі қонақтардан кейін кіріп, есікті жабуы керек. Бұл - қонақпен келген «құт», «ырыс» бірге кірсін дегені.
Қонақ күту - қазақ халқының ең жауапты ісі. Оларды риза етуге тырысады. Ең алдымен, қонақтарға сусын (қымыз, шұбат) беріледі. Содан кейін шай ішіледі. Шайдан дейін қонақтардың көңілді отыруына үй иесі бар жағдайды жасайды. Ауылдағы әнші, күйшілерді шақырып, қонақтардың көңілін көтереді. Қонақты жақсы қарсы алған үйді «мырза үй», ал дұрыс қарсы алмаған үйді «сараң» дейді.
Осы дәстүр қазір де бар. Шетелден келген қонақтар «қазақ халқы - қонақжай халық» деп бекер айтпайды. (Ш.Бектұров)
1-тапсырма. Мәтін бойынша жазбаша сұрақ дайындаңдар. Сыныптастарың сұрақтарға жауап берсін.
2-тапсырма. Мына өлеңнен нақыл сөздерді оқып, жаттап алыңдар.
Қонақ келсе есікке,
Жүгіріп шық кешікпе.
Қарсы алмасаң қонақты,
Кесір болар несіпке.
Қай кезде болмасын дастарқанға ең алдымен, нан қоюды есіңнен шығарма.
Қазақтың дәстүрінде терезе қағу жоқ,. (Б. Момышұлы)
3-тапсырма. Мына мақал-мәтелдерді оқып, есте сақтаңдар. Мағынасын түсіндіріңдер.
Қыз - қонақ.
Жаман үйді қонағы билейді.
Қонаққа бара білсең, шақыра да біл.
Қанаққа «кел» демек бар, «Кет» демек жоқ.
Тойдың болғанынан боладысы қызық.
4-тапсырма. Жақшаның ішіндегі сөздерді пайдалана отырып, сұрақтарға жауап беріңдер.
Сен қонаққа жиі барасың ба? (мереке күндері, демалыс күндері, туған күнге, жылына, аптасына бір рет, екі рет ...)
Кімге қонаққа барасың? (достарыма, ағама, әжеме, сыныптастарыма)
Не сыйлайсың? (гүл, кітап, сағат, көйлек, орамал ...)
Отбасың қонақты жиі шақыра ма? (мереке күндері, демалыс күндері, туған күнге, жылына, аптасына бір рет, екі рет ...)
Қонақтарды кім қарсы алады? (өзім, ағам, әкем, әжем ...)
Қандай сусындар бересің? (қымыз, шұбат, шырын)
Конақтарға қандай ыстық тамақ бересің? (ет, палау, манты, борщ, ...)
Үй иелері қандай болу керек? (қонақжай, көңілді, ашық жарқын)
5-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер.
Сұрақтар:
Қонақкәде дәстүрін бұрын естідің бе?
Сен қонаққа барғанда, сенен үй иесі қонақкәде сұраса, қандай өнеріңді көрсетесің?
Бұл дәстүрдің жастарға қандай әсері бар?
6-тапсырма.Әнді тыңдап, оқыңдар. Жаттап алып, барған жеріңде «қонақкәде» ретінде айтыңдар. Туған күн кешінде
Тойыңа гүл алып,
Келдім мен қуанып,
Қарсы алдың күлімдеп көктемдей.
Жүзіңе нұр толып,
Кетіпсің құлпырып,
Бір бақыт сәулесін сепкендей.
Қ а й ы р м а с ы:
Сен туған күн, мерекеміз,
Ән бастайық, кел екеуіміз.
Ұмытпа сен, құрбым,
Есте қалсын мәңгі бұл күн
Сабақты бекіту. Сұрақ-жауап әдісі арқылы М.Шаханов
Үйге тапсырма. Жаңа сөздрермен сөйлемдер құрап келу.
Бағалау
І-тоқсан. 29-сабақ
Күні:_________
Сыныбы: 9
Пәні: қазақ тілі
ІІІ модуль. ҚАЗАҚ ОТБАСЫНДА ТҰРУ
ЭТНОЛИНГВИСТИКАЛЫҚ АТАУЛАР. КӨМЕКШІ ЕСІМДЕР
Тақырыбы: Дастарқан - отбасының дарқандығы
Мақсаты:
1)білімділік: оқушыларды тақырыпқа байланысты жаңа сөздермен таныстырып, ауызекі сөйлеуге үйрету.
2) дамытушылық: ой-өрістерін, сөздік қорын дамыту.
3) тәрбиелік: оқушыларды татулыққа, достыққа, жан-жақтылыққа тәрбиелейді.
Түрі: қорыту сабағы
Әдістері: түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап
Пәнаралық байланыс: орыс тілі, қазақ әдебиеті
Достарыңызбен бөлісу: |