Бақылау сұрақтары:
Дифракциялық тор дегеніміз не?
Тордың периоды деген не? Ол қалай есептеледі?
Спектрдің қай бөлігі экранның саңылауына жақын орналасқан: қызыл немесе күлгін?
Тор мен экранның арақашықтығы дифракциялық спектрдің ретіне қалай әсер етеді?
Тордың периоды дифракциялық спектрлердің арақашықтығына қалай әсер етеді?
Егер көшедегі шамға капрон , тюль арқылы қарайтын болсақ , неге олардың төңірегінде түрлі – түсті шеңберлер пайда болады?
Жұмыстың орындалуы:
Спектрдің реттілігі
|
Тордың периоды,
d ( м )
|
Тордан экранға (шкалаға) дейінгі қашық тық а
|
Спектрдің шкала-лары және белгілері м
|
Толқын ұзындығы , м
|
Қызыл
|
жасыл
|
Күлгін
|
қызыл
|
Жасыл
|
күлгін
|
1
|
10 – 5м
|
0,5м
|
14*10-2
|
9*
10-2
|
8*
10-2
|
7*10-7м
|
5* 10-7 м
|
4*10-7м
|
2
|
10 – 5м
|
0,5 м
|
7*
10-2
|
5*
10-2
|
4*
10-2
|
7*10-7м
|
5* 10-7 м
|
4*10-7м
|
d= 10-5м ; К =4
а = 0,5 м
bқ= 14*10 -2м , bж=9*10-2м ; bкүл=8*10-2м
λқыз= = = 7*10-7м
λкүл= = = 4*10-7м ; λж= = = 5* 10-7 м
d=10 – 5м ; К=2
а = 0,5м
bқ = 7* 10-2м ; bж =5*10-2м ; bк=4*10-2м
λқыз= = = 7*10-7м
λж= = = 5* 10-7 м
λкүл= = = 4*10-7м
Қорытынды:Бүгінгі сабақта дифракциялық тор арқылы 7 спектрдің ішіндегі қызыл , жасыл , күлгін түстерінің толқын ұзындығын анықтадық . алынған мәліметтер. Толқын ұзындықтарына сәйкес. Сонда λқыз= 7*10-7м λж= 5*10-7м λкүл=4*10-7м шықты.
3 - зертханалық жұмыс.
Шынының сыну көрсеткішін жазық параллель пластинаның көмегімен анықтау.
Құрал – жабдықтар: 1) жазық параллель шыны пластина; 2) ағылшын түйреуіші – 4 дана; 3) өлшеуіш сызғыш; 4 ) ақ қағаз ; 5) шам; 6 ) аккумулятор батареясы; 7) кілт ; 8) жалғағыш сымдар; 9)саңылауы бар экран; 10) транспортир.
Жұмыстың теориясы. Жарық бір ортадан екінші ортаға өткенде жарықтың сыну құбылысы бақыланады. Мұның себебі – әр түрлі орталарда жарықтың таралу жылдамдығы түрліше болады. Сыну заңы бойынша: n= , (1 )
Мұндағы n – екінші ортаның бірінші ортаға қатысты сыну көрсеткіші. Егер бірінші ортаға ауа болса , оның абсолют сыну көрсеткіші 1 , онда екінші ортаның салыстырмалы сыну көрсеткіші абсолют сыну көрсеткішіне тең.
Жұмыстың барысы:
Электр шамын кілт арқылы батареяға қосып , тізбек құрыңдар.
Шамның алдына саңылауы бар экранды орналастырып , ал оның сыртына ақ қағаз қойыңдар.
Кілт арқылы тізбекті қосыңдар да қағаз бетінде жіңішке жарық жолағын алыңдар.
Жарық жолағына кез келген бұрышпен шыны пластинаны қойыңдар.
Пластинаның пішінін қағазға сызып , F шығу нүктесін белгілеңдер.
Тізбекті ағытып қағаздан шыны пластинаны алыңдар.
A және B , B және F нүктелерін қосып , түскен және шыққан сәулелерді сызыңдар. Пластинаға жарықтың B түсу нүктесінде перпендикуляр тұрғызыңдар.
Транспортирдің көмегімен түсу және сыну бұрыштарын өлшеңдер.
Шынының сыну көрсеткішін ( 1 ) формула бойынша есептеңдер.
Тәжірибені басқа түсу бұрыштары кезінде қайталаңдар және нәтижелерді салыстырыңдар ( тәжірибені 3 рет жүргізіңдер ).
Тәжірибелерді жарық көзінсіз , ағылшын түйреуіштерін пайдаланып жасаңдар.
Бақылау сұрақтары:
Шынының сыну көрсеткішінің жарық сәулелерінің түсу бұрышы артқан кезде қалай өзгеретінін анықтаңдар. Осы тәуелділіктің графигін сызыңдар.
Жарықтың сыну бұрышы түсу бұрышынан кіші немесе үлкен , сондай – ақ нөлге тең бола ала ма?
Абсолют сыну көрсеткішінің физикалық мағынасы неде?
Сыну көрсеткішін ең үлкен дәлдікпен , яғни ең кіші қатемен қалай анықтауға болады?
Достарыңызбен бөлісу: |