И қазақ тіл білш інің антологиясы с. Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар Павлодар 2010


сәннң - дин, аның - да, сениң - дә



Pdf көрінісі
бет50/167
Дата25.02.2022
өлшемі10,59 Mb.
#133346
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   167
Байланысты:
И аза тіл білш іні антологиясы с. Исаев азіргі аза тілінде

сәннң - дин, аның - да, сениң - дә, 
т. б. Бүның 
өзі септік жалғауларының қалыптасу кезеңі мен жолы әр түрлі
екенін көрсетеді.
Сондай-ақ 
сөйлесетін, 
қайтатын 
деген 
сөздердің
қүрамындағы -а, -е көсемше тұлғалары да өз мағыналарынан 
айрылып қалып, бүл жерде көсемше көрсеткіші бола алмай 
түр. Тарихи жагынан келгенде, есімшенің 
-тын, -тін 
жүрнағы 
түрған көмекші етістіктен қалыптасқаны белгілі. 
Сөйлесетін,
қайтатын 
деген сөздер былай қалыптасқан: 
сөйлесе тұрған
- сөйлесе тұғын - сөйлесетін, қайта тұрган - қайта
тұгын - қайтатын. 
Көсемше жүрнағы 
-а, -е 
алғашқы негізгі 
етістіктің құрамында өзінің грамматикалық мағынасында 
жұмсалып, көмекші етістікпен (тұрған) тіркесіп, күрделі 
етістік қүраған, кейін көмекші етістік түлғасын өзгертіп, бірте- 
бірте ықшамдалып, жүрнаққа айналып кеткен кезде, көсемше 
жүрнагы мағынасынан айрылып қалған, бірақ түсіп қалмай, 
реликт түлға ретінде сақталып қалып қойған. Сондықтан да
40


қазіргі кезде оқулықтарда 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   167




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет