Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология
жүктеу/скачать 6 Mb. Pdf көрінісі
|
Цитология және гистология оқу құралы 2017 - лаб. сабақ
| Сабақ беру және оқыту әдісі:
тақырып бойынша берілген сұрақтарға ауызша жауап алу, кіші топпен жұмыс істеу, тестік бақылау жүргізу және тӛменде берілген тапсырмаларды орындау. Ішкі ортаның барлық ұлпалары онтогенез кезінде мезенхимадан дамиды. Мезенхима негізінде мезодермадан дамып жетіледі. Бұл ұлпалар тобы жасушалар мен жасуша аралық заттардан тұрады және қабаттар құрамайды. Жасушалар құрылысы аполярлы болып келеді. Ішкі орта ұлпаларының негізгі топтары - дәнекер ҧлпа, май ҧлпасы, қан мен лимфа, шеміршек пен сҥйек ҧлпалары. Ішкі ортаның ұлпалары әртүрлі функция атқарады. Мысалы, қан мен лимфа және борпылдақ дәнекер ұлпасы негізінде, бүкіл организмдегі жасушалардың қоректенуін қамтамасыз етеді. Организмнің ішіне түскен инфекциямен немесе бӛгде белоктармен күресуде де ерекше рӛл атқарады. Ішкі орта ұлпалары - шеміршек, сүйек, сіңір, апоневроз, шандыр сияқты түрлері механикалық функцияны қамтамасыз етеді. Эволюция процесі кезінде ішкі орта ұлпалары эпителиймен бір мезгілде және ӛте ерте пайда болған. Осы ұлпалардың барлығын бір топқа біріктіретін ортақ белгілері бар. Олар: 1. Ішкі орта ұлпалары жалпы алғанда мезенхимадан дамыған; 2. Жасуша аралық затқа бай болғандықтан, жасушалар бір-бірінен алшақ орналасады; 3. Жасушалары аполярлы; 4. Организмнің ішінде орналасқан. 115 Мезенхима Мезенхима эмбриондық дамудың бастапқы кезінде ұрықтық жапырақшалар пайда болғаннан кейін түзілетін жабайы дәнекер ұлпа. Мезенхима негізінде мезодермадан бӛлініп шығатын ұрықтық жапырақшалар мен біліктік мүшелердің аралығын толтыратын, тармақтары бірі-бірімен ұштасып тор құрайтын жұлдыз пішінді жасушалардан тұрады (1- сурет). Мезодермадан пайда болатын мезенхиманы энтомезенхима деп атайды. Мезенхима қан жасушаларына, алғашқы қан тамырларына, дәнекер ұлпасына, шеміршек, сүйек ұлпаларына жіктеледі. Мезенхиманың дамуына эктодермадан пайда болатын ми қабығы дамитын ұрықтық бастама — эктомезенхиманы немесе нейромезенхиманы құраушы жүйке жолағы да қатысады. Бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасы да мезенхимадан дамиды. Мезенхима жасушаларының ядросы ірі, пішіні сопақша келеді, цитоплазмасында эндоплазмалық тор жақсы жетілген және митохондриялар кӛп болады. Жасушаларының арасында белоктармен қосылған мукополисахаридтік жасуша аралық зат орналасқан. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|