Жұмыс бағдарламасы (Syllabus) Басылым: Бірінші ф ену 703-13-17

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

Бұқаралық  ақпарат  құралдарының  тілі  сөйлеу  мәдениетімен  тығыз  байланысты, 

ажырамас бірлікте. Өйткені ауызша, жазбаша сөйлеу әрекеті кезінде медиа-мәтіндер дүниеге 

келеді де, олардың дұрыс-бұрыс құрылуы тіл мәдениеті мәселелерімен де ұштасып жатады. 

Тіл мәдениеті  - әдеби тіл нормасын сақтай отырып, ойды дұрыс ауызша жеткізу және 

дұрыс  жаза  білу  екенін  ескерсек,  мәтіннің  ауызша  және  жазбаша  формаларының  кейбір 

ерекшеліктері аралық пән тұрғысынан да сөз етілетінін аңғаруымызға болады. 

А.Байтұрсынұлының  сөйлеу  мәдениеті  мәселелеріне  қатысты  айтқан  пікірлерін 

бұқаралық  ақпарат  құралдары  тіліне  қойылатын  талаптар  қатарында    да  қарастыруымызға 

әбден болады. Ғалымның төменде сөз дұрыстығына қоятын шарттары төмендегідей: 

1. Сөздердің тұлғасын, мағынасын өзгертетін түрлі жалғау, жұрнақ, жалғаулық сияқты 

нәрселерді жақсы біліп, әрқайсысын өз орнына тұтыну. 

2. Сөйлем ішіндегі сөзді дұрыс септеп, дұрыс көптеп, дұрыс ымыраластыру. 

3.  Сөйлемдерді  бір-біріне  дұрыс  орайластырып,  дұрыс  құрмаластырып,  дұрыс 

орналастыру. 

Және  сөзді  өз  орнында  қолданып,  ауызша  берілетін  мәтіндердің  интонациялық 

ерекшелігін  ескере  отырып  және  орфоэпиялық  заңдылықтармен  сәйкес  сөйлейтін  болсақ, 

онда  сөйлеу  мәдениетіне  қойылатын  талаптар  орындалар  еді.  Алайда  бүгінгі  күні  БАҚ 

арқылы  берілетін  кейбір  мәтіндерде  кемшіліктердің  орын  алатын  тұстары  байқалады 

(М.Ахметова). 

Мысалы: «Астана» телеарнасынан шығатын «Ел аузында» бағдарламасын мағыналық, 

эстетикалық  тұрғыдан  талдамағанның  өзінде,  заңдылығы  бұзылмауға  тиіс  «тележурналист 

тілі»  ешбір  тілдік  нормаға  сәйкес  келмейтінін  көзі  қарақты  көрермен  бірден  пайымдайды. 

Аталмыш бағдарламаның бірінде: «алғашқы орындаған әні «Махаббат мұңы» деп аталатын-

ды.  Сондықтан  болар,  «мұңды  махаббат  тақырыбы  оның  бүгінгі  күнге  дейін  қыр  соңынан 

қалар емес» делінді. Махаббатқа жан бітіп, әншінің артынан ергендігін кім көрген? Сондай-

ақ, «Олжас – шоу-бизнестің күйеу баласы атанды», «шоу-бизнестің құдалары», «әншінің өзі 

мама  деп  атайтын  енесі  –  республикалық  арналарда  сценарист  болып  қызмет  етеді», 

«Әртістер  ашылып  биледі,  туыстар  шашылып  сыйлықтар  әкелді»,  т.с.с.  Бағдарламаның 

мәтінін  жазу  барысында  кеткен  өрескел  қателіктерде  шек  жоқ.  Үлкен-кішіге  де  қадірлі 

саналып келген өнер жұлдыздарын кекетіп, мұқату арқылы бағдарламаның деңгейін көтеріп, 

көрерменнің  санын  арттыру,  астарлы  мақсат,  таяз  ой  екендігі  көрініп  тұр.  Бұл  жағдайда 

эстрада жұлдыздары емес, бағдарламаның өзі тілінен жаңылып, халыққа сүйкімі кетіп, елдің 

аузында өзі қалуы бек мүмкін (бұл бағдарламаның негізгі стилі сондай) (Е.Жұматай). 

Не  боламаса:  ІІІ  Еуразия  медиафорумынан  репортаж  беріп  тұрған  тілші  Жеті  күн 

(Жетігүн  деудің  орнына)  дейді.  Бағдарлама  атының  ақылға  қонымдылығында  дау  жоқ. 

Әңгіме сол атаудың ауызекі сөйлеу тілінің заңдылығына сәйкес айтылмағандығында болып 

отыр. 

Журналистер  материалдың  мазмұнымен  ғана  емес,  сөз  өнерімен  де  көпшіліктің 

тәрбиешісі  екенін  естен  шығармағандары  жөн.  ...әрбір  телекөрсетілімнен  (басқа  БАҚ-қа  да 

қатысты)  ана  тілін  сыйлауға,  қадірлеуге,  сүюге  көрермендердің  ынтасын  арттыратын, 

мәдениетті сөйлеу қабілетін дамытуға үлкен септігін тигізетін хабарлардың көбірек болуын 

тілейміз (М.Серғалиев). 

 

4.1 Дәрісті оқу бойынша әдістемелік нұсқау 

 

Дәріс  мақсаты  –  бұқаралық  ақпарат  құралдарында  жұмсалатын,  тұрақты  қалыптасқан 

тілдік  белгілерді,  қоғамдағы  саяси-әлеуметтік  ахуалға  байланысты  тіліміздің  бүгінгі  даму 

кезеңінде  орын  алған  өзгерістерді,  қазіргі  қазақ  бұқаралық  ақпарат  құралдары  тіліндегі 

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

фонетикалық,  лексика-грамматикалық,  стилистикалық  ерекшеліктерді  жан-жақты  меңгерту, 

теориялық білімдерін дамыту. 

«Бұқаралық  ақпарат  құралдарының  тілі»  бойынша  оқылатын  дәріс  студенттердің 

шығармашылық ізденісте білімді меңгеруіне ықпал етеді, ғылыми әдебиеттермен өз бетімен 

жұмыс  жасау  формаларын  таңдауға  мүмкіндік  береді.  Дәріс  3  қызмет  атқарады:  білім 

алушыға  пән  бойынша  бағыт-бағдар  береді,  ғылыми  ақпаратты  түсіндіреді  (ғылыми 

түсініктер,  теория,  гипотеза  айқындалады),  сендіреді  (теорияны  дәлелдеп,  медиамәтіндерді 

талдау  арқылы  жүзеге  асырылады).  Бағдарлаушы  қызметін  дәрісте  ұсынылатын  ғылыми 

әдебиеттер  атқарады.  Студент  дәрісте  айтылған  мазмұнды  әдебиеттермен  жете  танысу 

арқылы  терең  түсінеді.  Білім  алушы  дәрісте  берілген  білімдерді  меңгеру;  материалдың 

жаңалығын  сезініп,  ұсынылған  тақырып  төңірегінде  жұмыс  істеуге  ынталану  қажет. 

Лектордың  дәріске  жан-жақты  дайындығы  –  оның  нәтижелі  болуынының  бір  мүмкіндігін 

көрсетеді.  Дәріс  ғылымилық  және  беріктілік  принципіне  негізделіп  құрылады.  Өйткені 

дәрісте  ғылымдағы  қазіргі  көзқарастар,  теория  мен  практиканы  байланыста  қарастыру, 

оларға  талдау  жасау  негізгі  шарттардың  бірі  болып  саналады,  дәріс  арқылы  тек  ақпарат 

берілмейді,  білім  алушылардың  ғылыми  пайымдаулары  қалыптастырылады.  Беріктілік 

принципі  арқылы  бұқаралық  ақпарат  құралдарының  тілі  бойынша  негізгі  түсініктерін, 

заңдылықтарын,  зерттеу  әдіс-тәсілдерін  түсінуге  мүмкіндік  туады.  Студент  дәріс 

тақырыбына, дәрісте қарастырылатын бір-бірімен тығыз байланысты мәселелерге жете көңіл 

бөлуі  қажет.  Сонда  ғана  білім  алушы  дәрісте  айтылған  мазмұнды  семинар-практикалық 

сабақтарда  одан  әрі  жетілдіріп,  өзіндік  жұмыстарын  орындау  барысында  тақырыптан 

ауытқымай  дұрыс  орындауға  мүмкіндік  алады.  Проблемалық  дәріс  кезінде  лектор  мен 

студенттің  арасында  қарым-қатынас  орнап,  білім  алушы  қойылған  сұрақтарға  жауап  беріп, 

көзқарас-пікірімен  бөлісіп,  дәрістің  қызықты,  белсенді  өтуіне,  өзіндік  үлесін  қосуы  қажет. 

Студент  дәріс  тақырыбы  бойынша  сұрақтар  қойып,  түсінігін  нақтылап,  айқындап  алуына 

мүмкіндігі бар. 

 

    Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Серғалиев М. Тілім менің – тінім менің. – Алматы: Сардар, 2013. – 392 бет. 

2. Момынова Б. Газет лексикасы (жүйесі мен құрлысы).- Алматы: Арыс, 1999.- 228б.  

3. Ыбырайым Ә.О.  Стилистика және редакциялау: оқулық.- Алматы: Дәуір, 2014.- 240 б.  

4.  Бисмильдина Д.Д. Ресми телехабарлар тілі:  оқу-әдістемелік құрал.-  Астана:  1С-Сервис, 

2010.- 120б. 

5.  Белғара Б.Б. Баспасөз және мемлекеттік тіл мәселесі.- Астана: Елорда, 2001.- 154, [4] б.  

6.  Қазақ  тілінің  орфоэпиялық  анықтағышы: радио,  -тележурналистерге  арналған  көмекші 

құрал.- Алматы: Арыс, 2004.- 200б. 

7.  Шындалиева  М. Журналистика  жанрларының  пішіндері  мен  функциясы:  оқулық.- 

Алматы: Эверо, 2014.- 324 б.  

8.  Мемлекеттік  тіл:  Терминология,  іс  қағаздары  мен  бұқаралық  ақпарат  құралдарының 

тілі: Жинақ.- Астана, 1999.- 464б.  

9.  Қазақ  терминологиясы  және  бұқаралық  ақпарат  құралдары:  Республикалық  ғылыми-

практикалық конференцияның материалдары / жауап. шығ.: Ш. Құрманбайұлы (жауап. ред.), 

Ғ. Әбілова. - Астана: 2004.- 126, [2] б.  

10.  Сапина  С.М. Түркістан  уәлаяты  газетінің  лексикасы:  оқу  құралы.-  Астана:  Ана  тілі, 

2006.- 104б. 

11.  Құрманбайұлы Ш. Қазақ тіліндегі қысқарған сөздер: (2008-2012 жылдардағы баспасөз 

материалдары бойынша).- Алматы: "Баспалар үйі" АҚ, 2013.- 296 б.  

12.  Жумадилова  Ғ. Баспасөз  беттерінде  жиі  қолданылатын  саяси-әлеуметтік  тіркестер: 

көмекші оқу құралы.- Алматы: Қазақ университеті, 2001.- 59 б.  

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

13. Абилхасимов, Б. Язык первых казахских газет. - Алматы: Наука, 1971.- 187 с.  

14.  Исақұлова,  Ш.Қ. Газеттегі  шағын  жанрлардың  тілі  (2003-2004  жылдардағы  "Жас 

Алаш",  "Қазақ  әдебиеті",  "Ана  тілі"  материалдарының  негізінде):  филол.  ғылымд.  канд.... 

дис..- Астана, 2010.- 114б. 

15.   Машинбаева  Г.Ә.,   Нұртілеуова.С.Р.  БАҚ  тілімен  танысайық:  оқу  құралы  -  Алматы: 

Қазақ университеті, 2010.- 57 б. 

16.  Киселев  А.Г.  Теория  и  практика  массовой  информации:  подготовка  и  создание 

медиатекста. – СПб.; Питер, 2011. – 400 с.: ил. 

17.  Қорлау  және  жала  жабу:  сарапшының  көзқарасы.  /  Жауапты  ред.  Г.Х.Әженова.  – 

Алматы: «Әділ сөз», – 2013. – 152 бет. 

18. Ерназарова З. Сөйлеу тілі синтаксисінің прагмалингвистикалық аспектісі. – А., 2001. – 

215 б. 

19. Жақсыбаева  Ф.  Газет  мәтінінің  прагматикалық  функциясы.  Филол. ғыл.  канд. ...  дис. 

автореф. – А., 2000. – 21 б. 

20. Залевская А.А. Текст и его понимание: Монография. - Тверь, 2001. -177 с. 

21.  Журавлева,  Е.А. Язык газеты  в  лексико-функциональном  ракурсе:  учебное  пособие 

для  студентов  факультетов  филологии  и  журналистики  /  Евгения  Александровна 

Журавлева.- Алматы: Достижения молодых, 2003.- 82, [2] с. 

22. Даулеткереева Н.Ж. Қазақ баспасөзіндегі қайталамалардың прагматикалық мәні (2008-

2009 жж.). фил.ғ.к.дисс. – Алматы, 2010. -122 б. 

23.  Есенова  Қ.Ө.  Қазіргі  қазақ  медиа-мәтінінің  прагматикасы  (қазақ  баспасөз 

материалдары негізінде). – Алматы, 2007. – 40 б. 

24. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – Алматы, 1992. 

25. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы, 1999. 

26. Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. – Алматы, 1984. 

27. Балақаев М., Серғалиев М. Қазақ тілінің мәдениеті. – Алматы: Мектеп. 1995. 

28. Серғалиев М. Ой өрнегі. – Алматы, Мектеп. 1995. 

29. Балақаев М. Қазақ әдеби тілі және оның нормалары. – Алматы, 1984. 

30. Балақаев М. Қазақ әдеби тілі. – Алматы: Ғылым, 1987. 

31. Балақаев М. Қазақ тіл мәдениетінің мәселелері. – Алматы, 1965. 

32. Балақаев М. Тіл мәдениеті және қазақ тілін оқыту. – Алматы, 1989. 

33. Cыздықова Р. Қазақ тілі жайында анықтағыш.  –  Алматы, 1960. 2-басылымы, 1974, 3-

басылымы, 1996. 

34. Сыздық Р. Тілдік норма және оның қалыптануы. – Астана: Елорда, 2001. 

35. Уәли Н. Қазақ сөз мәдениетінің теориялық негіздері. Фил.ғыл.докт автореф. – Алматы, 

2007. – 60 б. 

36.  Адзинова  А.  А.  Явление  прецедентности  в  заглавиях  креолизованных  текстов:  на 

материале языка глянцевых журналов. Дис. . канд. филол. наук. Майкоп, 2007. 222 с.  

37. Чигаев Д. П. Способы креолизации современного рекламного текста: автореф. дис. … 

канд. филол. наук. - М., 2010. - 24 с. 

38. Бернацкая А. А. К проблеме «креолизации» текста: история и современное состояние. 

Речевое  общение:  Специализированный  вестник/  Красноярский  гос.  ун-т;  под  ред.  А.  П. 

Сковородникова. Красноярск, 2000. Вып. 3 (11). С. 104–110. 

39.  Ищук  М.  А.  Специфика  понимания  иноязычного  гетерогенного  текста  по 

специальности: автореф. дис. … канд. фил. наук.  - Тверь, 2009. - 19 с. 

40.  Кенжеқанова  Қ.  Саяси  дискурстың  прагмалингвистикалық  және  когнитивтік 

компоненттері  (қазақ  тіліндегі  мерзімді  басылымдар  материалдары  бойынша).  Философия 

(Phd) докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация. – Алматы, 2015. – 187 

б.  

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

41.  Солганик  Г.Я.  О  языке  и  стиле  газет  //  Язык  СМИ  как  объект  междисциплинарного 

исследования. 

- 

М., 

2003 

// 

[Электронный 

ресурс]. 

– 

Режим 

доступа:  

http://evartist.narod.ru/text12/15.htm#з_16 

42  Апетян  С.Г.  Англицизмы  в  структуре  масс-медийного  и  официально-делового 

дискурсов: автореф. дисс. ... канд. филол. наук. – Краснодар, 2011 // [Электронный ресурс]. – 

Режим доступа: http://www.dissercat.com/content/  

43.  Добросклонская  Т.Г.  Вопросы  изучения  медиатекстов  (опыт  исследования 

современной английской медиаречи). Изд. 2-е, стереотипное – М.: Едиториал УРСС, 2005. – 

288 с. 

44. Рогозина И.В. Медиа-картина мира: когнитивно-семиотический аспект: автореф. дисс. ... 

докт.  филол.  наук.  –  Барнаул,  2003  //  [Электронный  ресурс].  –  Режим  доступа: 

http://www.dissercat.com/content/media-kartina-mira-kognitivno-. 

 

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

Тәжірибелік/семинар  және  лабораториялық/студиялық  сабақтарды  өткізу 

жоспары және тапсырмаларды орындау бойынша әдістемелік нұсқаулықтар 

 

Апта 

 

1-модуль. Тәжірибелік (семинар) сабақтар 

Сағат 

16 

1 

1.1 Сабақ  тақырыбы:  Публицистикалық  стиль  -  функционалдық  стиль 

түрі 

Сабақ жоспары: 

1. Қазақ әдеби тілінің функционалдық стиль түрі – публицистикалық 

стиль, ерекшелігі 

2. Бұқаралық ақпарат құралдарының түрлері: визуалды, аудиалды, 

аудиовизуалды. Қазіргі таңдағы сипаты.  

3. Бұқаралық ақпарат құралдарының тақырыптық диапазоны. 

4. Ұсынылған тақырыптар бойынша БАҚ-тың әр түрінен мысал 

жинақтау (қалаған 3 тақырыпты алу) 

Қала. Транспорт. Денсаулық сақтау. Сауда-саттық. Тұрғын-үй 

шаруашылығы. Байланыс. Құрылыс. Құқық қорғау жүйесі. Сот жүйесі. 

Қылмыс. Маскүнемдік, наркомания. Паспорттық  жүйе. Миграция 

мәселелері. Ұлттық мәселелер. Дін. Әйел. Балалық. Қарттар. Білім. 

Зейнеткерлік. Халықты әлеуметтік қолдау. Еңбекақы. Бағалар 

Кітап-баспа ісі. БАҚ. Қызметтер. Адам құқықтары. Махаббат. 

Тұтынушылар мәселелері. 

Оқыту түрі мен әдістері: бақылау сабағы, сұрақ-жауап, шығармашылық 

талдау әдісі. 

2 

2 

1.2 

Сабақ  тақырыбы:  Бұқаралық  ақпарат  құралдары  тілінің    дамуы, 

әдеби тілге әсері 

Сабақ жоспары: 

1. ХХ  ғ бас кезіндегі (1900-1920)  БАҚ тілінің жазба әдеби тілге әсері.  

2. 20-40 жылдардағы БАҚ тілінің лексикалық-грамматикалық 

ерекшеліктері. 

3. 50-80 жылдардағы БАҚ тілі дамуындағы негізгі факторлар. 

4. 90-тәуелсіздік жылдарындағы БАҚ тілінің дамуы. 

Оқыту түрі мен әдістері: бақылау сабағы, индуктивтік әдіс. 

2 

3 

1.3 

Сабақ  тақырыбы:  Бұқаралық  ақпарат  құралдарының  атқаратын 

қызм еттері. 

Сабақ жоспары: 

1.  Бұқаралық  ақпарат  құралдарының  функционалдық  қызметтерінің 

сипаты:  хабарламалық-ақпараттық,  комментирийлық-бағалауыштық, 

ағартушылық-танымдық, әсер ету, гедоникалық. 

2. Ақпаратты жеткізудегі тілдің қызметі. 

3. Баспасөз, интернет тілінің ерекшеліктері. Мысал. 

4. Радио, телехабар тілінің ерекшеліктері. Мысал. 

Оқыту  түрі  мен  әдістері:  тәжірибелік  бақылау  сабағы,  сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі. 

2 

4 

1.4 

Сабақ тақырыбы: Публицистикалық жанр түрлері мен қызметі 

Сабақ жоспары: 

1.  Бұқаралық  ақпарат  құралдарындағы  жанрлардың  негізгі  белгілері, 

түрлілігі. 

2.  Ақпараттық  жанр,  сипаты:  сұхбат,  хабар-ошар,  репортаж  (фото, 

2 

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

радио, телерепортаждар) т.б. 

3. Талдамалы жанр, ерекшелігі: комментарий, корреспонденция, шолу, 

мақала, рецензия т.б.  

4. Көркем-публицистикалық жанр: очерк, эссе т.б. Сатиралық жанрлар: 

фельетон, памфлет, карикатура, шарж. 

5. Жанрдың бір түріне өз тарапыңыздан медиамәтін құрастырыңыз. 

Оқыту  түрі  мен  әдістері:  тәжірибелік  бақылау  сабағы,  сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, импрессивтік әдіс. 

5 

1.5 

Сабақ  тақырыбы:  Бұқаралық  ақпарат  құралдарының  негізгі 

сөйлеу бірлігі - медиа-мәтін 

Сабақ мазмұны: 

1.  Медиа-мәтін  ұғымы,  белгілері.  Автор  –  медиамәтін  –  қабылдаушы 

байланысы.  

2.  Лексика-грамматикалық  амал-тәсілдердің  медиа-мәтін  байласымын 

жүзеге асырудағы қызметі.  

3. PR мәтіндер, оларды жазуда ескерілетін жағдайлар. 

4.  Сіз  депутаттыққа  кандидатсыз.  Өзіңіздің  жұмыс  жолыңызды, 

бағдарламаңызды  таныстыру  мақсатында    көпшілікпен  кездесесіз. 

Сіздің    PR  мәтініңіз.  Мәтін  жазу.  Тілдік  бірліктердің  мәтінді 

байланыстыру қызметін анықтау. 

  Оқыту  түрі  мен  әдістері:  тәжірибелік  бақылау  сабағы,  сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, импрессивтік әдіс. 

2 

6 

1.6 

Сабақ 

тақырыбы: 

Қайталамалардың 

коммуникативтік, 

прагматикалық қызметі 

Сабақ жоспары: 

1. БАҚ-тағы қайталамалар лингвостилистикалық бірлік ретінде. 

2. Қайталаманың мәтінтүзімдік қызметі. 

3. 

БАҚ-тағы 

фонетикалық, 

лексикалық 

қайталама 

түрлері, 

прагматикалық қызметі. 

4.  БАҚ-тағы  грамматикалық  қайталама  түрлері,  прагматикалық 

қызметі.  

5. Қайталама түрлерін қолдана отырып, тәжірибелік-талдамалы мақала 

(қоғамдағы  нақты  жағдайлар  мен  үрдістерді  талдауға  бағытталады) 

жазыңыз.  Ескеру  үшін:  1.  Мақаланың  өзектілігі  мен  маңыздылығына 

мән беру, тақырыптың мағынасын ашу. 2. Қоғамдық мәселенің шешілу 

жолдарын көрсету, талдау жасау. 

Оқыту  түрі  мен  әдістері:  тәжірибелік  бақылау  сабағы,  сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, импрессивтік әдіс. 

2 

7 

1.7 

Сабақ  тақырыбы:  Бұқаралық  ақпараттық  құралдары  айдары  – 

семантикалық  басты компонент. 

Сабақ жоспары: 

1. Бұқаралық ақпараттық құралдары айдары, ерекшелігі. 

2. Айдарлардың тақырыптық-мағыналық топтары. 

3. Айдарлардың лексика-грамматикалық ерекшеліктері. 

4.  Еліміздегі  нақты  бір  БАҚ  түрін  таңдап  алып,  оған  жаңа  айдарлар 

ойлап табыңыз. Лексика-грамматикалық ерекшелігін талдаңыз.   

Оқыту  түрі  мен  әдістері:  тәжірибелік  бақылау  сабағы,  сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, импрессивтік әдіс. 

2 

8 

1.8 

Сабақ  тақырыбы:  Бұқаралық  ақпараттық  құралдарындағы 

2 

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

тақырыпат – мағыналық өзек. 

1. Бұқаралық ақпараттық құралдары тақырыпаттарының  лексика-

семантикалық, грамматикалық ерешеліктері. 

2. Бір, екі деңгейлі тақырыптар. 

3.  Прецедентті  атаулардың  тақырыпат  ретінде  қолданылуы. 

Тақырыптардың прагматикалық қызметі. 

4.  Жарық  көрген  баспасөз,  телевизия  немесе  радио  медиа-мәтінінің 

тақырыпатын  өзгертіп,  прецедентті  атауларды  қатыстырып,  жаңа 

тақырыпат ұсыну (3).  

Оқыту  түрі  мен  әдістері:  тәжірибелік  бақылау  сабағы,  сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, индуктивтік әдіс. 

 

2-модуль. Тәжірибелік (семинар) сабақтар 

14 

9 

2.1 

Сабақ  тақырыбы:  Қоғамдық-саяси  лексика  -  бұқаралық 

ақпараттық құралдары лексикасының негізгі қабатын құраушы 

Сабақ жоспары: 

1.  БАҚ лексикасының құрамы. 

2.  Қоғамдық-саяси лексика. БАҚ-тағы саяси-әлеуметтік тіркестер. 

3.  Қоғамдық-саяси 

лексиканың  семантикалық  топтары.  Мысал 

жинақтау. 

4.  Қоғамдық-саяси  лексиканың  өзге  тілдерден  сөз  қабылдауы.  Мысал 

келтіру. 

Оқыту түрі мен әдістері: тәжірибелік бақылау сабағы, сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, индуктивтік әдіс. 

2 

10 

2.2 

Сабақ  тақырыбы:  Бұқаралық  ақпараттық  құралдары  тіліндегі 

бағалауыштық лексика 

Сабақ жоспары: 

1.  Бағалауыштықтың құрылымы. 

2.  БАҚ лексикасы бағалауыштығының әлеуметтілігі. 

3.  Бағалауыштық лексика элементтерінің жүйесі. 

4.  БАҚ-тағы кері бағалауыштық білдіретін сөздер. 

5.  Бағалауыштық  лексиканы  молынан  қолдана  отырып,  медиамәтін 

құрастыру, талдау жасау. 

Оқыту түрі мен әдістері: тәжірибелік бақылау сабағы, сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, индуктивтік әдіс. 

2 

11 

2.3 

Сабақ тақырыбы: Бейтарап сөздер қолданысы. Диктор сөзі.  

Сабақ жоспары: 

1.  Бейтарап сөздер сипаты. 

2.  БАҚ-тағы бейтарап сөздер қызметі. 

3.  Диктор сөзі. Құрылымдық бөліктері. 

4.  «Хабар», «Қазақстан», «КТК» т.б. телеарналардың кешкі 

қорытынды жаңалықтарындағы диктор сөзіне талдау (1). 

Оқыту  түрі  мен  әдістері:  тәжірибелік  бақылау  сабағы,  сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, индуктивтік әдіс. 

2 

12 

2.4 

Сабақ  тақырыбы:  Ауызекі  сөйлеу  элементтерінің  бұқаралық 

ақпараттық құралдары тілінде қолданылуы. Арнаулы репортаж тілі. 

Сабақ мазмұны: 

1. БАҚ тілінде диалект сөздер қолданысы . 

2. Варваризм, жаргондардың уәжді, уәжсіз жұмсалуы. 

3. Арнаулы репортаж тілі және ауызекі сөйлеу элементтерінің 

2 

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университеті 

Пәннің оқу-әдістемелік кешені 

Басылым: 

алтыншы 

 

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 

 

жұмсалуы. 

4. Белгілі бір тақырып бойынша тікелей репортаж жүргізу (экранда 

дыбыссыз, белгілі бір репортаж көрінісі шығып тұрады). 

Оқыту түрі мен әдістері: тәжірибелік бақылау сабағы, сұрақ-жауап, 

шығармашылық талдау әдісі, индуктивтік әдіс. 

13 

жүктеу/скачать 1,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: