Картоп - Solanum tuberosum. Азыктык жэне
техникалық маңызы зор, мэдени ж ағдайда кең тараган өсімдік. Гүлдері 5-
бөлікті, актиноморфты, ак, ашык-сия, сарғыш-қызғыш реңді, Ж емісі шырынды
жидек, 2-үялы, өркен үшындағы гүлдерден пайда болады. Ж емісінің күрамында
алкалоид болады, сондыктан улы. Ж ер асты бұта-сталондарда түйнек (түрі
өзгерген жер асты өркені) жетіледі. Түйнегініц кұрамында 25% -ға дейін
крахмал, 78% -ға жуык су
болады. Отаны - Чили, Оңтүстік А мерика. Бүл
аймактарда картоптын жабайы түрлері өседі. Еуропага, Испанияға 1560-1570
жылдары келген, ал Ресейге 1703 жылы Петр 1 әкелген.
Картоптан 200 түрлі
тағам дайындалады.
Баклажан - Solanum melangina Ж емісі- сопақш а келген күлгін-көк
түсті жидек жеміс. Біржылдык өсімдік, мэдени дакыл (Кавказда, Орталык
Азияда, Украинада, Қазакстанда өсіріледі). Отаны - Үндістан.
Бүл туы сқа
қара алқа - воранежка - Solanum nigrum жатады.
Біржылдык арамшөп, жемісі - жидек жеміс. Тағамға пайдаланады.
Ащы алка - S.dulcamara. Кулгін-көк гүлдері жэне аш ы к кызыл жидегі
бар (қасқыр жидегі) жартылай бүта. Көленке сүйгіш өсімдік (сциофит). Ж абайы
өседі.
Қызанак -
томат - Licopersicom. Біржылдық шөптесін өсімдік. Гүлдері
сары түсті. Ж емісі - ж идек жеміс, қызыл немесе сары түсті. Іріктемелері өте
көп. Ж емісінің күрамында С дәрумені болады. Отаны - О нтүстік Америка.
Сонымен катар бул туы сқа кызыл немесе бұршаққынды бүрыш жатады.
Ж артылай бута тропикалык Америкада таралған. Біржылдык мэдени дакыл,
дәмдегіш өсімдік. А щ ы, етті, хош иісті іріктемелері бар.
И тж и д ек -
Atropa - красавка (бешеная вишня). Бұл биік (2 м),
көпжылдык шөптесін өсімдік. Қою-кызыл түсті, ірі гүлдері жэне
шиеге уксас
жемісі болады. Қьірымда, Кавказда арнайы ш аруа кожалыктарында кен
өсіріледі. Өсімдіктің барлык мүшелерінде улы атропин болады. М едицинада
жүрек ауруларына қарсы, көз қарашағын үлкету үшін колданады. Бул
өсімдікпен уланғанда кусу, іш өту, терінің кызаруы байкалады («белла» - әйел
(дама), «донна» - әдемі (красавица).
