Липидтердің пероксидті тотығуы (ЛПТ).
Липидтердін пероксидті тотығуы бұл – липидтердін бос радикалдардын тотығуы болып табылдаы. Оны оттектін активті формалары туғызатды . Көбінесе пероксидті тотығуға фосфолипидтердін каныкпаған май кышкылдары ұшырайды.
Біріншіден оттектін активті формалары қабыну, кәрілікте, оттегі көп болған кезде, радиация әсерінен көптеп түзіледі, екіншіден , олар көпқанықпаған май қышқылдарының қос байланыстығ касындағы көміртектен электронды тартып алады да, май қышқылының бос радикалын түзеді. Бұл пероксидтік тотығуының инициация сатысы. Келесі сатысы тізбектің жалғасу сатысы, бұл кезде май қышқылының бос радикалы оттекпен байланысп май қышқылының пероксидін түзеді, осы май қышқылының пероксиді басқа көпқанықпаған май қышқылына әсер етіп, оның бос радикалын түзеді және өзі гидропероксидке айналады . Осылайша бірнеше липидтердің асқын тотыктары түзіліп, олар жасушаға кері әсер етеді, мембранын бұзып оның ішіне су, кальций , натрий кіруіне әкеледі, осының нәтижесінде жасуша ісініеді. Ядродағы ДНКға кері әсер тигізеді , бос радикалдар ДНКның негіздерді тотыктырып, онын үзілуіне акеледі.
Антиоксиданттық қорғаныш жүйесі.
Липидтердің пероксидті тотығуын реттейтін Антиоксидантты қорғаныс жүйесі бар ,ол жасушаларды осы бос радикалдардың әсернен зақымдалуынан корғайды. Олар Ферменттік емес және ферменттік деп бөлінеді, ферменттік түрі оттектің активті формаларының түзілуіне кедергі жасайды және белсенділігін төмендетеді. Оларға мысалы, супероксиддисмутаза, глутатионнероксидаза, глутатионредуктаза , каталаза ферменттері жатады. Каталаза оттек пироксидін оттек пен суға ыдырауын тездетеді, Супероксиддисмутаза оттектң активті формалары түзілуіне жол бермей бос оттекті сутекпен байланыстырып су мен оттектің екі молекуласын түзеді.
Ал Ферменттік емес корғанысқа каротиноидтар, Е, С витаминдері жатады, олар бос радикалдар реакцияларының түзілуіне жол бермейд. Мысалы Е ыитамині жасуша мембранасының фосфолпидті кабатына кіріп, фофолипидтің қанықпаған май қышқылдарының арасында орналасып оларды пироксидті тотығудан сактайды. Ал С витамині бос радикалды электронды ұстап алады одан бос аскорбин радикалын жасайды, ол дегидроксискорбатқа дейін тотығып, иондық витаминге айналады. ОСылайша ол бос радикалдврдың әсернен жасушаларды сактайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
