Биекенов К.У., Биекенова С.К., Кенжакимова Г.А. Социология: Уч.пособие. – Алматы: Эверо,2016. – 584с.
2. Әбдірайымова Г.С. Жастар социологиясы: оқу құралы. 2-басылым. – Алматы: "Қазақ университеті", 2012. – 224б.
3. Грушин Б.А. Мнения о мире и мир мнений. М.: Праксис, ВЦИОМ, 2011.
4. Социология. Основы общей теории: учебник / Под ред. Г.В. Осипов, Л.Н. Москвичев. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Норма, 2015. - 912 с.
5. Macionis J. Society: The Basics. Pearson, 2016.
Дәріс 11. Масс-медиа, технологиялар және қоғам
1.Әлеуметтік жүйедегі бұқаралық ақпарат пен бұқаралық коммуникациялар. Масс-медиа қызметтері.
2. Бұқаралық сана мен цифровизация. Бұқаралық коммуникациялар және әлеуметтік өзара әрекет.
3.Қазіргі заманғы технологиялар. Технологиялық теңсіздік. Масс-медиа түрлері. Медиалық жаһандану. Масс-медиа мен технологияларды зерттеудің теориялық бағыттары.
4.Әлеуметтік қадағалау мен бақылау. Киберлаңкестік. Жеке мәліметтерді қорғау. Масс-медианың жаңа стандарттардың, мотивацияның, стереотиптердің, мінез-құлық моделінің, өмір салтының қалыптасуына әсері.
Қоғамның бөлінбес құрамдас бөліктерінің бірі бұл ақпарат құралдары. Қоғамдық қызметтің барлық түрлері өз субъектілері арасында бірқалыпты, тұрақты байланыс болуын қажетсінеді және сонымен қатар өзара ақпараттар алмасу қажеттігі де бар.Азаматтық қоғам өз деңгейінде өмір сүру үшін ақпараттың атқаратын ролі зор. Адамдар өздерінің айналасында нелер болып жатқанын білмей тұрып, өздері өмір сүріп отырған қоғам туралы дұрыс пікір қалыптастыра алмайды. БАҚ түрлі көзқарастарды халыққа жеткізудің маңызды құралы болып табылады және ұйымдасқан түрде диалогтар өткізу мүмкіндігін жасайды.БАҚ әсіресе саяси байланыстар үшін маңызы зор. Саясат өз мазмұны жағынан топтық және күрделі ұйымдасқан мақсатты түрдегі іс-әрекет. Әрбір топтық, мақсатты іс-әрекет нәтижелі болуы үшін бірнеше мыңдаған адамдардың бірлескен іс-қимылдары қажет. Осы іс-қимылдар БАҚ көмегімен ұйымдастырылады. БАҚ мемлекет, ұлт, саяси партия, топ деңгейлерінде саяси іс-қимыл мақсатын адамдар санасына жеткізді.БАҚ - дегеніміз арнайы техникалық құралдар көмегімен әртүрлі хабарлар мен ақпараттарды ашық түрде көпшілік алдына жеткізумен айналысатын ерекше мекемелер мен ұйымдар. Олардың ерекше бейнесі мынада: көпшілікке ортақтығы, яғни тұтынушылардың шексіз және көптік шеңбері; арнайы аппаратуралар мен техникалық құралдардың болуы; байланысқа түсуші әріптестердің уақыт пен кеңістікте бір-бірінен алшақ болуы; адамдарға бір бағытта әсер ету, яғни БАҚ-тан тұрғындарға, керісінше болмайды, яғни тұрғындар БАҚ-қа әсер ете алмайды; БАҚ тыңдармандарының тұрақсыздығы, яғни олар бір хабар не мақалаға зейін қойса, ал екіншісін мүлде қарамауы мүмкін.
БАҚ- жиі тыңдап, пайдаланатын қоғамдық белсенді адамдар әлеуметтану ғылымында реципиенттер деп аталады.
БАҚ байланыс қызметін атқарады. Байланыс деп бір адамнан немесе адамдар тобынан өзге адамдарға ақпарат берілу үрдісін айтамыз. Бұқаралық байланыс дегеніміз жекелеген адамдардың немесе адамдар тобының ақпаратты үлкен және кең аудиторияларға тарату үрдісі. БАҚ мыналардан тұрады:
1. Жазбаша мәтін мен фотосуреттерді жариялау жолымен ақпарат басып тарататын БАҚ. Оларға газеттер мен журналдар, буклеттер, үн қағаздар, плакаттар мен анықтамалықтар жатады, ал кітаптар БАҚ қатарына кірмейді.
2. Хабарлайтын БАҚ дыбыстық немесе көрнекті ақпаратты береді. Бұлардың қатарына, ең алдымен радио және теледидар жатады. Қазіргі кезде теледидар байланыстың қуатты құрамы болып табылады. Қай жерде болмасын адамдар үнемі теледидар арқылы ақпараттар алып тұрады. Тіпті ең кедей адамдарының біраз бөлігі үнемі теледидар көреді.
Соңғы онжылдықтарда БАҚ жүйесі үлкен өзгерістерге ұшырады. Спутниктік байланыс құралдары, кабельдік теледидар және ақпарат жинау мен басудың жеке құралдары (кассет, дискет, лазерлік диск, принтер, сканер), ғаламдық компьютерлік жүйелер (мыс. Интернет) пайда болды.
Әртүрлі БАҚ әртүрлі әсер ету қабілетіне ие. Ең алдымен бұл БАҚ кәсібилігіне және берілген ақпарат құндылығына байланысты. Әсіресе сенсациялық ақпараттар көпшілік қызығушылық туғызады.
БАҚ дамуы
Мемлекет пен қоғамның байланыс құралдарына деген қажеттілігі келесі сәттерге тәуелді: оның қоғамдағы қызметі мен ролі, сияси құрылымдар саны мен сапасы (мыс. саяси партиялар); саяси шешім қабылдау тәсілдері (мыс. автократиялық не демократиялық); мемлекет көлемі (мыс. үлкен не шағын) және т.б. БАҚ дамуына әсер етуші факторлар. Бұрынғы дәуірлердегі мемлекеттерде байланыс құралдарына деген қажеттілік шектеулі болды. Оның ролін жаушылар, курьерлер мен тыңшылар, қаңғыбастар атқарып отырды. Олар ақпаратты көбіне ауызша, тек кейбір мемлекеттік маңызды ақпараттар (мыс., король жарлығы не сатраптың билеушіге хаты) ғана жазбаша таратып отырды.
Көптеген аумағы шағын мемлекеттер мен қалалар қауіп туралы ескерту, халық жиынын шақыру немесе аса маңызды саяси, діни оқиғалар туралы хабарлау үшін биік мұнараға орнатылған қоңырауларды пайдаланды. Көптеген ғасырлар бойы саяси және азаматтық байланысқа деген қажеттілік пошта арқылы атқарылып келеді.
XIX-XX ғ.ғ. телеграф және телефон желісінің пайда болуы мемлекеттің байланыстық тұтынысын қанағаттандырып қана қойған жоқ, сол сияқты қоғамдық өмірге түбегейлі бетбұрыс әкелді. БАҚ техникалық дамуы бұрын қиял болып келген көптеген демократиялық және тоталитарлық идеялардың шын өмірде іске асуына әкелді, билік заңдылығы мен іске асуына жаңа сипат берді.
О.Тоффлердің пікірінше «қазіргі биліктің эффективті қызмет істеуі, оның адамдардың жеке қызығушылығын оятып, өз мақсатына жетуде билік қорларын көп шығындамау жолын табу». Ол мақсатты шешуде саяси билік БАҚ кеңінен пайдаланады.
Саяси теорияға сәйкес, қазіргі заманғы өте дамыған ақпараттық қоғамдарда білім мен ақпарат күші қоғамдық басқару саласында ақша мен мемлекеттік күштеу қорларын ығыстырып шығарды.
