Өсімдік қорғаудағы биотехнология

74 

 

керек,  оның  барлық  жасушалары  қҧрамында  бір  типті  рекомбинанттық 

ДНҚ молекуласы бар. 

Криопротектор  (гр.кгуов  -  суық,  аяз,  мҧз,  ла/n.protector  - 

қорғаушы,  ор.  криопротектор,  oa.cryoprotectant)  -  жасушаның  мҧздап 

қату  нҥктесін  тӛмендетіп,  жасуша  ішіндегі  сумен  байланысып, 

жасушаны механикалық жӛне осмостық бҥлінуінен қорғайтын зат.  

Моноклондық  антиденелер  (monoclonalantibodies)  -  бір  эпитопқа 

(антигендік  детерминанта)  қатынасты  катаң  арнайы  біртипті 

антиденелер.  Қалыпты  антидене  тҥзеуші  жасушалармен  шексіз  ӛсуге 

қабілетті миеломдық ісіктік жасушалармен біріккенде гибридомалармен 

синтезделеді. 

Мутация  (ор.мутация,  ағ.  mutation)  -  генетикалық  материалдың 

кенеттен табиғи немесе жасанды тҥрде ӛзгеруі салдарынан, организмнің 

қандай  да  бір  тҧқым  қуалайтын  белгілерінің  ӛзгеруі.  Мутацияның: 

генеративтік  мутациялар  (жыныс  жасушаларывда  жҥретін),  сомалық, 

ядролық және цитоплазмалық мутациялар, сияқты бірнеше тҥрі бар. 

Органогенез  in  vitro  (гр.  organon-мҥше,  genesis-шығу  тегі, 

ор.органогенез in vitro, ағ. in vitro organogenesis) — ҧлпаларды жасанды 

қоректік  ортада  ӛсіргенде  бҧрынғы  бар  тамыр,  бҥршіктерден  және 

бастауыш (инициаль) жасушалардан емес, жаңадан мҥшелердің тҥзілуі. 

Полимеразалық 

тізбектік 

реакция-ДНҚ-ның 

арнайы 

амплификациясы  іске  асырылады.Ол  ҥшін  ДНҚ-полимеразаның 

ферменті  екі  праймердің  қатынасуымен  ДНҚ  молекуласының  ӛзара 

комплементарлы  тізбектерін   таңдамалы  тҥрде  синтездейді.  ПТР  әдісін 

1983 ж К.Муллис ҧсынған.

 

Регенерант (regeneratio-жаңғыру, қайта басталу, ор.регенерант, ағ. 

regenerated  plant)  -  in  vitro  жағдайында  қоректік  ортада  ӛсімдік 

жасушалары мен ҧлпаларын ӛсіргенде пайда болған ӛсімдік. 

Сомаклондык  өзгергіиітік  (  -  дене,    -  ҧрпақ,  ор.сомаклональная 

изменчивость,  o^.somaclone  variability)  -  ӛсімдік  жасушаларының 

ядролық, жӛне органоидтықгеномдарының тҧрақты еместігінен болатын 

фенотиптік  ӛзгергіштіктер.  Нақты  мутациялардан  айырмашылығы  жиі 

кездесуі  жӛне  ӛзгерістердің  (геннің,  хромосоманың,  геномның 

кҧрылысының ӛзгеруі) комплекстік тҥрде жҥруімен айқындалады. 

Сомалық  будандастыру  (гр.  soma-дене,  рага-ман,ында,  жанында, 

фр.sexe-жыныс,  ор.соматическая  (парасексуальная')  гибридизадия,  аг. 

somatichibridization)  —  будандастырудың  жыныстық  шағылыстыру 

жолынан  басқа  жолы.  Бҧндай  жағдайда  ата-аналық,  жасушалар  ретінде 

оқшауланған  сомалық  протопластарды  пайдаланады;  қосылған 

протопластардан  кейіннен  регенерация  арқылы  будан,  тҧтас  ӛсімдіктер 

пайда болады, ӛседі. 

Сомалық  эмбриогенез  (гр  .embryon-ҥрык,,  genesis-шығу  тегі, 

соматическийэмбриогенез, ағ. somaticembryogenesis) — ҧлпаларды және 

75 

 

жасушаларды  қоректік  ортада  ӛсіргенде  ҧрық  тәрізді  қҧрылымдардың, 

тҥзілу процесі, табиғи жағдайдағы ҧрықтың, дамуына ӛте ҧқсас болады. 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: