Өсімдік қорғаудағы биотехнология

 

 

 

 

 

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі 

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Өсімдік қорғаудағы биотехнология 

 

 

ПӘННІҢ ОҚУ – ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ 

 

 

5В081100- «Ӛсімдік қорғау және карантин» мамандығының 

студенттеріне арналған 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Астана 2014 

 

 

 

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті 

 

 

 

С.Сейфуллин атындағы Қазақ 

агротехникалық университетінің 

әдістемелік кеңесімен қаралды 

және басып шығаруға мақұлданды 

________2014 ж.  №_____хаттама

 

 

 

БЕКІТЕМІН

 

«С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ»

 

АҚ Басқарма тӛрағасының 

 

бірінші орынбасары

 

_______________А.М. Абдыров

 

«_____»      ___________  2014ж.

 

 

 

Ӛсімдік қорғаудағы биотехнология пәнінің оқу-әдістемелік кешені 

 

Құрастырған :  аға оқытушы Г.Т. Абышева,  б.ғ.к., доцент В.Т. Хасанов  

 

Пікір беруші:   б.ғ.к., Р.С.Айдарқұлова  

 

 

«Ӛсімдік қорғаудағы биотехнология» пәнінің оқу-әдістемелік 

кешенінің жұмыс бағдарламасы мен сабақтың әр тақырыбының кӛлемі 

және пән тұтасымен мамандықтың бекітілген элективті пәндер 

каталогіне сәйкес кӛрсетілген. 

 

 

 

 

 

 

 

Ӛсімдік қорғау және карантин кафедрасының отырысында 

қаралды және мақұлданды 

 

« 05 » 06  2014ж.  № 17 хаттама 

 

 

 

 

Агрономия факультетінің әдістемелік кеңесінде қаралды және 

ұсынылды 

 

 

« 06 » 06  2014 ж.   № 11 хаттама 

 

 

3 

 

МАЗМҦНЫ 

 

 

Кіріспе 

 

4 

 

Силлабус 

 

5 

 

Дәрістер жинағы 

 

17 

 

Зертханалық – тәжірибелік сабақтар жинағы 

 

49 

 

Студенттің ӛздігінен дайындалуға арналған тест 

тапсырмалары 

 

57 

 

Аралық бақылау сҧрақтары 

 

66 

 

Терминдердің тҥсіндірме сӛздігі 

 

70 

 

Қосымшалар 

 

76 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 

 

КІРІСПЕ 

 

 

Биотехнология  (биологиялық  технология)  –  ХХ  ғасырда 

электроника  және  ядролық  технологиядан  кейін  пайда  болған  ғылым 

болып  саналады.  Биотехнология  ғылымының  негізі  биохимия, 

микробиология,  клеткалық  және  молекулярлы  биология,  генетика  және 

селекция сияқты ғылымдар болып табылады. 

Биотехнология  адамзатқа  қызмет  ететін  барлық  салаларда 

(медицинада,  ӛнеркәсіпте,  ауыл  шаруашылығында  және  т.б.)  қызмет 

етеді.  Бҥгінгі  кҥні  ӛсімдік  қорғау  саласында  биотехнологиялық 

тәсілдерді  кеңінен  қолдану  жаңа  тӛзімді  сорттар  және  экологиялық 

зиянсыз заттар жасап шығаруда кӛп жетістіктер әкелуде.   

Ӛсімдік  қорғауда  биотехнология  әдістері  арқылы  шешілетін  ҥш 

негізгі мәселе бар. Олар: 

1.  Зиянкестерге тӛзімді (молекулярлы генетиканың әдістерін қолдану 

арқылы)  генетикалық  модификацияланған  ӛсімдіктердің  сорттарын 

жасап шығару; 

2.  Ӛсімдік  қорғауда  биологиялық  ӛнімдер  алу  (микробиология, 

биохимия және техникалық энтомология әдістерінің кӛмегімен) 

3.  Клеткалық  және  молекулярлы  биология  тәсілдерін  қолдана 

отырып ӛсімдік қорғау нысандарының диагностикасын жасау. 

 

Бірінші мәселе бойынша айтатын болсақ трансгенді ӛсімдіктер алу 

және инфекциялық фондар жасау. 

Екінші  мәселеге  келетін  болсақ,  микробиопрепараттармен  қоса 

жәндіктер- 

энтомофагтарды, 

ботаникалық 

пестицидтер 

және 

аллелопатиктер  жасаудың  жолын  алға  қою.  Ӛсімдікті  зиянкестерден 

биологиялық  тәсілдермен  қорғау  дегеніміз  пайдалы  зиянкестер  мен 

кенелерді-жыртқыштар  мен  паразиттерді  жасап    шығару  деген  сӛз. 

Ашық  грунтта  трихограмма,  ал  жабық  грунтта  аққанатқа  қарсы 

энкарзия, ӛрмекші кенеге қарсы фитосейулюс (жыртқыш кене), ӛсімдік 

битіне қарсы алтынкӛз т.б. белгілі.  

Ал  ҥшінші  мәселеге  серологиялық  және  диагностиканың 

молекулярлы  тәсілі  мысалы  иммуноферменттік  талдау  немесе 

реакциялық полимерлі тізбекті жатқызуға болады.  

Оқу-әдістемелік қҧрал агрономия, ӛсімдік қорғау және карантин 

және т.б биологиялық мамандықтарында оқитын студенттерге арналған. 

 

 

 

 

 

 

 

5 

 

 

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ 

(СИЛЛАБУС) 

 

Ӛсімдік қорғаудағы биотехнология