Оқу–әдістемелік құралы Түркістан, 2023 ддд 999. 99 ддд 99. 99 Д 99 Рецензенттер


Психиатрияның құқықтық және этикалық аспекттері



бет17/82
Дата02.10.2023
өлшемі0,95 Mb.
#183329
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   82
Байланысты:
Жалпы Психопатолгия 1888

2.4 Психиатрияның құқықтық және этикалық аспекттері

Психиатрияның құқықтық аспекті бөлімінде қылмыстық және азаматтық үрдістегі сот психиатриялық сараптамаға ерекше көңіл бөлінеді. Сот-психиатриялық сараптама келесі мәселелерді шешу үшін тағайындалады:


Қылмыстық үрдісте:

  • деликт жасау сәтінде есі дұрыс және дұрыс емес (вменяемый және невменяемый) болғаны жөніндегі;

  • жағдайында қылмыс жасаған адамдардың жауапкершілігі жөніндегі ;

  • ауруы бойынша жазадан босатылу жөніндегі;

  • медициналық сипаттағы күштеу шараларын тағайындау және өткізу жөніндегі;

Азаматтық үрдісте:

  • азаматтардың қабілетсіздігі және олардың үстінен қорғаншы тағайындау жөніндегі;

  • қабілетсіз азаматпен немесе қабілетті адаммен ол өз іс-әрекеттерінің мағынасын түсінуге немесе басқаруға қабілетсіз болған жағдайда жасалған келісім-шартты жарамсыз деп тану жөніндегі;

  • некені жарамсыз деп тану жөніндегі;

  • ата-аналарынан психикалық бұзылыстарға байланысты ата-аналық құқықтарынан айырмай балаларын алу жөніндегі.



Психиатрияның этикалық аспекттері
«Психиатриялық жәрдем...жөніндегі» Заңның қабылдануы қоғам моральды деп танитын жүріс-тұрыстың көптеген нормаларын бекітті: жақсылыққа ұмтылу, зиян келтіруге жол бермеу, әділеттілік, жауапкершілік, шыншылдық, өзге адамның құпиясын сақтау, өзгенің автономиясын сыйлау заңда бекітілген ережелер орындауды талап етеді және қоғамдағы моральды климатқа әсер етеді, өйткені заңды бұзудың ең моральды болып табылады. Заманауи демократиялық қоғамның кардинальды, моральды принциптерінің бірі тәуелсіздік құқығы болып танылады. Науқастардың құқықтарын шектеу және олардың дискриминациялануында тек дәрігерлер емес, науқастың туыстары, айналадағылар, жалпы қоғам да кінәлі. Психикалық ауруларды емдеудегі сәттіліктер XX ғасырдың соңында науқастардың реабилитациясына, оларды қоғамға қайта оралтуға, стигматизацияны жеңуге ерекше көңіл бөлуге мүмкіндік берді. «Стигма» сөзі (лат.stigma) Ежелгі Римде құлдарға немесе қылмыскерлерге, оларды бостандықтағы, азаматтық құқықтардың барлығына ие адамдардан ажырату үшін тағылатын таңбаны білдірген. Осы тәріздес жағдай психикалық науқастардың да басынан өтеді, олар үшін қойылған диагноз, мүгедектік жөніндегі анықтама, ПНД-ге бару факты «таңба» рөлін алады. Стигматизация негізінде психикалық ауруларды емдеудегі сәттіліктерге тәуелсіз тұрақты пайымдаулар жатыр. Стигматизацияның нәтижесі науқастарды әлеуметтік өмірдің барлық сферасында қатаң дискриминациясы болып табылады, (дені сау адамдардан дистанциялау, оқуға немесе жұмысқа қабылдауда бетін қайтару, физикалық күш көрсету, тұрғылықты жерін өзгертуді талап ету). Стигматизация себептерінің бірі қоғамның психикалық аурулар мен оларды емдеу әдістері жөнінде нашар ақпараттануы болып табылады. Дегенмен психикалық науқастарға үйреншікті көзқарас мамандарға да тон (дәрігерлер медбикелер студент-медиктер психологтар әртүрлі саладағы әлеуметтік қызметкерлер).




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   82




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет