Оқулық Алматы, 2013 Əож кбж қ Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Алғашқы жəне екіншілік минералдардың топырақ түзілуіндегі жəне топырақ құнарлығын
жүктеу/скачать 3,79 Mb.
|
kabysheva-topyraktanu
Алғашқы жəне екіншілік минералдардың топырақ түзілуіндегі жəне топырақ құнарлығынқалыптастырудағы маңызы Үгітілу кұбылыстары жəне екінші минералдардың түзілуі. Со- нымен жоғарғы сипатталған алғашкы минералдардың көп жыл- дар бойы əрі қарай үгілулерінің нəтижесінде майда ұнтақталған, яғни екінші минералдар пайда болады. Алғашқы минералдарды үгуші агенттері – су, оттегі, көмір қышқылы, əртүрлі органикалық қосылыстар. Олардын минералдарға əсерлері негізінен төменгі құбылыстар арқылы жүзеге асады. Гидротациялану (сулану) – сусыз минералға су молекуласының қосылуы. Бұл құбылыс тотықты алғашқы минералдардың сумен қосылып, үгітілудің нəтижесінде екінші минералдарға айналады. Мысалы: гетит – Fе,03+Н20=2Fе0(0Н); гидрогетит – 2FеО(ОН)+Н20=Fе20(ОН)2; лимонит – Fе2(ОН)2+п-Н20=2Fе(ОН)3 п-Н20. Тотығу. Үгітілу кезінде алғашқы минералдар ішіндегі тотықпаға минералдар тотығады. Ондай минерал жоғарыда сипатталған темір сульфиді. 2FеS2+702+2Н2О=2Fе504-Н3S04 одан əрі FеS04+02-Н20 =Fе(ОН=Н2S04, одан əрі Н2S04+СаАІ2Sі208+4НгО=Н2АІ2Sі082Н20 +СаS0,-2Н20, яғни бөлінген күкірт қышқылы алғашқы минералмен реакцияға түсіп, ондағы негіздің орнына сутегі ионы барып, екінші минерал каолин балшығын түзеді. Күкірт қышқылы басқа силикат- тармен реакцияларға араласқанда тағы да басқа екінші əрі күкірт қышқылы тұздары түзіледі. Ол жағдайлар одан əры реакцияға жол ашады. Ыдырау немесе гидролиз. Силикаттардың ыдырауы ондағы негізгі иондардың сутегі ионымен алмасуы арқылы жүзеге асады. Сутегі ионының көзі есебінде суда еріген көмірқышқылы мен органикалық қышқылдардың иондары атқарады. Ыдырау құбылыстары жəне ыдыраған заттардан екінші минералдардың синтезделуі көптеген балшықты минералдардың түзілуіне əкеледі. Екіншілік минералдардың тұрақтылығы. М. Джексон (Гла- зовская М. А.. 1981) екінші минералдардың үгітілуге жəне еруге шыдамдылығы жөнінен төмендегідей бөлген. Саны өскен сайын шыдамдылығы артады. Гипс, галит, мирабилит, т.б. тұздар, кальцит, арагонит, доломит, хлорит, нонтронит, иллит, мускавит, серицит, вермикулит, монтмориллонит, бейделлит, екінші диоктаэрикалық хлорйт, аллофаны, каолинит, галлуазит, бемит, гиббсит, гематит, гетит, лимонит. жүктеу/скачать 3,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|