ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы

147 148

– Көлеңке басы қысқарған кезде көлден суарамын. Өзім де кемпірімнің қаймақ қатқан қою шәйін терлеп- тепшіп ішіп аламын. Көз шырымын алып мызғимын. Сосын кешкі салқын түсе былай қарай өрістетемін, – деп күнбатысты көрсетеді.

Осы тұста мұны әспеттеп алға шығарған домаланған бастық бала даусы әлем-тапырық боп бажылдап жіберіпті.

– Жетті, ойбай! Енді қозыны қайтіп көп алып жүрсіз? Соны айтыңыз да, сөзді доғарыңыз!

– Е, қошқарларға кәтта обал болды, – дейді бұл қабағын шытып. – Күйегі алынып, күйлеген қойдың құйрығына бұрынғыдай жабысып жатпайды. Саулықтарым қазір де ғылыммен шағылысып жүр. Мауқы қанбайды. Көздері мөлиіп тұрады. Қайтсін енді?! Сосын...

Әлгі домаланған бастық бала шиедей боп шыжбаңдап, қыран-топан күлкінің ортасынан мұны суырып алып, қойторысына әрең деп отырғызып жіберіпті.
Сөйткен жадау шалды бұрынғы «пермі бастық» қыстақ ауыстырамын деп көмекке шақырады. Жем мен сұлыға бөгіп, құйрығын теуіп тұрған мініс атын қимайды. Астына екі өркеші баладай бураны беріп бір қора сиыр айдатады.

Қаңтарда жарап, ақ жынын аспанға атып тұрған бура өркешінен мойны аспай қылқиып отырған дәрменсіз жанды менсіне ме?

Қамшысын сауырлата берген шалдың қылығына алдымен шамданыпты. Бара-бара шын қайратына мініпті. Бейқамдығын бағып, иір-иір мойынын қайырып әкеліп қара саннан азуын салған. Тулақтай етін жұлып алып сонадай жерге лақтырған. Оған да құшыры қанбай, шөге қап төс табанымен езген.

Ішек-қарынын шұбатып ақ қардың үстінде жантәсілім еткен әкесін көрген жалғыз ұлды содан бері желік кеуледі...

Шаңқ етіп ит үрді. Қара қанден екен. Бәкене тамның есігінен шапшып шығып көрші ауылға қарай көсілте салды.
Күндегісі осы. Жамиғаның иті. Жеңгесінің етегі қанамай күйеуімен ажырасып тынған.
Әскербек болса көрші ауылдың кәрі қызына үйленіп сәби сүйіпті. Оны біліп жатқан бұл жоқ. Қолын жа- латып өсірген ерлі-зайыптының неге енді екі жақта

- Когда тени вконец сокращаются, – гоню их к озеру на водопой. И сам тоже, потея и пыхтя, пью из рук старухи крепкий чай с густым молоком. Потом, за- крыв глаза, дремлю. Потом, как только наступает ве- черняя прохлада, гоню стадо туда, – говорил, показы- вая рукой на запад.

В этот момент юркий молодой начальник, с почетом выведший его на трибуну, визгливо заверещал:

- Хватит, достаточно! Теперь расскажите, как вам удается получать столько ягнят, и на этом завершайте речь.

- Э, случку овец сейчас производят по науке. Баранов- самцов жалко, – сказал он, нахмурившись, – не лип- нут же, как раньше, к курдюкам уже оплодотворен- ных овечек. Стоят умоляюще, смотрят вожделенно. Что им делать-то. Потом...

Тот же самый юркий молодой начальник, вскипев, как вареная вишня, вытащил его из хохочущего зала, еле- еле посадив на гнедого коня, отправил домой.
Именно этого тощего старика бывший «управляющий фермой» призвал на помощь для перекочевки на зи- мовье. Пожалел свою лоснящуюся ездовую лошадь, вскормленную кормами и овсом. Дав ему буру, каж- дый горб которого был величиной с ребенка, поручил гнать целое стадо коров.
Разве мог вытерпеть тщедушного человечка, голова которого даже не выглядывала из-за горбов, готовый в январе к спариванию и оттого-то взъяренный бура?
Действия старика, пустившего свою камчу по крупу, явно не понравились верблюду, и он затаил обиду. Позже он выплеснул свою злобу. Дождавшись бес- печности, повернув свою шею со складками, вцепил- ся зубами за бедро. Вырвав его со спины, как высу- шенную шкуру, выбросил на приличное расстояние. Не угомонившись и этим, присев на задние ноги, стал топтать его передними.
Единственного сына, видевшего своего умерщвлен- ного отца с разорванными внутренностями на снегу, охватила с тех пор невменяемость...
Визгливо залаяла собака. Черная шавка. Выскочив из дверей невысокого домика, помчалась в сторону со- седнего аула.
И каждый день так. Собака Жамиги. Не окровавив свой подол, эта тетушка была разведена с мужем.
Аскербек же, женившись на старой деве из соседнего аула, имел уже маленького ребенка. Об этом, конечно, собака не знала. Не могла понять, почему эта пара,

149 150

тұратынын түсінбей дал.
Алғашқыда ізім-қайым болған Әскербекті жоқтап әркімге бір жалтақтап бітті. Кейін ел ақтап жүріп иесін тапқан.

Содан бері қара қанденнің тірлігі кілт өзгерді. Жамиға жеңгесінің үйіне бір түнеп, көрші ауылға қарай сынық сүйемдей аяқтарын бауырына алып құйындатып бара жатқаны...

– Ақ торғындай еді-ау, қай-те-ен! – деген әже дауысы естілді. Күйік қақты кейуана әлсін-әлсін ішкі запыра- нын құспаса шері тарқамайды.

Тоқтышақтың сол ақ торғындай апасы был- тыр көктемге салым тұрмысқа шыққан. Жездесі өткір көзді, қыр мұрынды әдемі жігіт екен. Теңіз қуысындағы төрт-бес үй өз етектеріне өздері сүрініп жүріп, әйтеуір, той ма, томалақ па – жасап ұзатқан.

Қуаныштары ұзаққа созылмады. Араға апта салып мұның ақ торғындай апасы пойызға өзін-өзі тастап өлді деген суық хабар жеткен. Жаласы күйеуінен деп ел шуласқан...

Жадау шалдың жалғыз ұлын тағы да есірік меңдеген екен. Үйінен жұлқынып шықты. Қарашығы ауып кет- кен. Қолында селебе пышақ.

– Әкемнің қарасына соям деп алдап... Енді атан етем дейд! Әкемді өлтірген бура емес, Пішенбай! Қазір өзін пішіп тастаймын. Жібер де жібер!

Бажылдап шалғайына жармасқан шешесін түйіп та-

стап қораға ұмтылған...

Әжесінің созып салған зары да жағаласа шықты.

– Қайсыбірін ай-та-ен?!

Бұл күнде жұрт аузына қақпақ бар ма?
– Есіттің бе, әлгі жығылып жүріп той берген қызымыз неке түні қыңқ дей алмапты. Бетінің ажары жоқ екен. Шыдасын ба, өткір көзді, қыр мұрын әдемі жігіт ашуға тізгін беріпті. Ендеше деп... Жақтан олай бір тартып, былай бір тартып... Пұшайман болған қыз өз ұятына өзі пісіп құтпан айғырдай азынап бара жатқан пойызға жүгіріпті.

руки которой она облизывала с момента появления на свет, живет теперь разъединённо, да в разных местах. Вначале сильно тосковала. Скучая по Аскарбеку, под- бегала к каждому, словно спрашивая о нем. Но потом, сопровождая людей во время праздников, нашла сво- его хозяина.
После этого жизнь черной моськи круто изменилась. Переночевав у тетушки Жамиги, наутро мчалась в сторону соседнего аула, выкидывая при беге ноги, по- хожие на обрубки, до груди...
- Была-то, как белый шелк, как мне быть-то? – раздал- ся завывающий голос бабушки. Если изредка горюю- щая старая мать не изливала голосом свою беду, то ее внутренние муки не рассеивались.
Эта, «как белый шелк», сестра Токтышака к той весне вышла замуж. Зять их оказался горбоносым, краси- вым парнем, с пронзительным взглядом. Пять-шесть домов у побережья сами, спотыкаясь о свой подол, каким-то образом проведя то ли свадьбу, то ли круго- вую вечеринку, выдали ее замуж.
Радость их длилась недолго. Через неделю его «как белый шелк» сестра закончила жизнь самоубийством, бросившись под поезд. Вину аул свалил на ее мужа…

Единственный сын тощего старика снова впал в без- умство. Выскочил из дома разъяренным. Зрачки его глаз выкатились из орбит. В руках у него был большой кухонный нож.

жүктеу/скачать 34,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: