ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы

Бөлiмге кiрiп, Олег өз жұмыс үстелінде үнсiз отырды.
Қызметтесі Леонид сәл ғана қоюлатқан сәндi көзілдіріктерінің көлеңке «құбылмалы» линзалары- нан оған қарап жай дауыспен ғана сұрады: «Сен не Олежка түстен кейін жұмысқа кешігесiң? Бiрдеңе бо- лып қалды ма?
Орындықтың арқалығы шалқайып, Олег қарсылық білдіріп басын шайқады: «Әзiрше ештеңе болған жоқ, Леня, бiрақ бәрі болуы мүмкiн. Мен түскi үзiлiсте әжеме барғанмын, ол осында жақын тұрады. Жақында сексен екiге толды. Кемпiр зағип болып қалды, ал сушүмек көшеде орналасқан, мiне мен оған су тасимын, моншасын толтырамын, барынша тамақ беремiн.
Ой, не күлерімді, не жыларымды білмеймін, жарқабақтағы бақшасы бар өз үйін менің атыма жа- замын дейді. Ал бұл құламалы үйдің маған қажетi қанша? Революциясына дейiнгі салынған бұрынғы көпестiң үйi. Ондағының бәрi шiрiп біткен, ал ол маған жалғыз мұрагері ретінде оны қалдыруды шешті.
Леонид оң көзін қулықпен қысып: «Мiне, енді әжеңнің үйiн мұра етесің. Өзен жағалауындағы бұл қисық суретті менi көрдiм. Қирап жатыр. Ал сен, до- сым, әжетайыңды өзiңнің үйіңе алдырмайсың? Үш бөлмелi пәтерде қазiр бiр өзің тұрып жатсың».
Олег қақалып қалды: «Оны мен шақырдым. Ол келгісі келмейді. Қалған өмірімді өз үйімде өткіземін дейді».
Олегтiң әжесi Троицадан бір айдан кейiн дүние сал- ды. Оның өзен жағасындағы үйінің заңды қожайыны Олег болды.
Бiр күнi таңертең жұмысқа келе жатса, Олегтің на- зары «Тойота» автокөлiгінің қасында тұрған екi ер адамға түседі. Бейтаныстардың бiреуi Олегтің есiмін сыпайы атап, былай сұрады: «Кешiріңіз, Олег, сізбен сөйлесуге бола ма?»
Олег тоқтайды: «Әрине, иә, қандай жұмыстарыңыз бар?»
Темекiсін тұтатып, ер адам Олегтiң қолын алды:

«Олег, бiз сіздің әжетайыңыздан сiзге мұраға қалған өзен жағасындағы үйді сатып алғымыз келедi. Сiз бұл үйде тұрмайсыз ғой, дұрыс па? Ал, iске көшейiк. Американдық отыз мың доллар. Сiздi мұндай баға қанағаттандырады ма?»

Олегтің көзі шығып кете жаздады: «Отыз мың жасыл ақша!? Сiздер менiмен ойнап тұрсыздар ма, мырза- лар, бүгiн бірінші сәуiр емес.
Еркектер бір-біріне көз тастады: «Бiз салмақты iскер адамдармыз, Олег. Сiз келiсесiз бе? Егер келіссеңіз,

Войдя в отдел, Олег молча сел за свой рабочий стол.

Сослуживец Леонид взглянув на него сквозь затем- ненные линзы модных очков «хамелеон» тихо спро- сил: «Что же ты, Олежек, с обеда опаздываешь на ра- боту? Что-то случилось у тебя?

Откинувшись на спинку стула, Олег отрицательно по- качал головой: «Ничего пока не случилось, Леня, но всякое может быть. К бабушке своей я захожу в обе- денный перерыв, она недалеко тут живет. Восемьде- сят два года недавно исполнилось. Ослепла старушка, а колонка на улице, вот я ей водичку в банки набираю, кормлю, как могу. На покой моя старушка собралась.

Ой, и смех, и грех с ней, Леня, сегодня говорит мне, что дом свой у обрыва с огородом на меня отпишет. А на кой черт мне эта рухлядь нужна? Бывший купе- ческий дом до революции построенный. Всё уж там прогнило насквозь, а она мне его оставлять собралась, как единственному наследнику».
Леонид хитро прищурил правый глаз: «Вот и насле- дуй бабушкин дом. Видел я это кривое художество на берегу реки. Развалина. А ты чего, друг, бабулю к себе не возьмешь? Живешь же один сейчас в трехкомнат- ной квартире».
Олег поперхнулся: «Звал я её. Да не хочет она. Гово-

рит, что будет доживать свой век в своем доме».

Бабушка Олега скончалась спустя месяц на Троицу. Законным хозяином её дома у реки стал Олег

Идя однажды утром на работу, Олег обратил внима- ние на двух мужчин стоявших у автомобиля «Тойота». Один из незнакомцев вежливо обратился к Олегу по имени: «Простите, Олег, можно с Вами поговорить?»

Олег остановился: «Конечно, а в чем собственно дело?»
Закурив сигарету, мужчина взял Олега под руку:

«Олег, мы хотели бы купить у Вас дом на берегу реки, что остался Вам в наследство от бабули. Вы ведь не живете в этом доме, верно? Ну, давайте ближе к делу. Тридцать тысяч американских долларов. Надеюсь, Вас устроит такая цена?»

Олег вытаращил глаза: «Тридцать тысяч зелёных!? Вы разыгрываете меня, господа, сегодня не первое апреля».
Мужчины переглянулись: «Мы серьезные деловые люди, Олег. Так Вы согласны? Если согласны, завтра

271 272

ертең барлық керекті қағаздарды ресiмдесек, бiрден барлық соманы аласыз. Егер алғытөлем алғыңыз келсе, тура қазір он мың аласыз, Сiз бұл сомаға қарсы емессіз бе?»
Әбден толқыған Олег мойынтағын жөндедi: «Мiне iс дерсің!? Мен мұндай ақшаларды қолымда ешқашан ұстамадым! Бұл қираған үйге және мұндай ақы! Сiздер не, бұл үйден мұражай жасайсыңдар ма? Алыңдар, мырзалар, және маған алғытөлем де қажет емес, ертең есептесесіздер, мен сiздерге сенемiн!»
Еркек күлiмсіреп былай дедi: «Мiне, тамаша болды! Бiз тек сiздiң үйiңiзден мұражай жасамаймыз. Оны бiздi қиратамыз, ал оның орынына өзімізге көгiлдiр ақықтай өзеннің толқындары көрінісіне екi бірдей қазiргi заманғы коттедж саламыз! Жақсы, мен сiзге ертең ертеңгiсiн қоңырау шаламын, Олег».
Бөлiмiнің есiгі алдында Олегті Леонид тоқтатты:

«Қайда ұшып бара жатсың, Олежка?! Ильичтiң шырағы сияқты жалтырайсың! Бұл ненің ақысы?»

Бөлiмге Леонидті шақырып алып, Олег қызметтесінің иықтарын құшақтады: «Ленька, менiң бай адаммын! Леня, сүйiктiм, менің әжемнің үйiн отыз мың жасыл ақшаға сатып алады, сене аласың ба?!»
Олегтің әңгiмесiнен абыржып қалған Леонид орындыққа отырды: «Әжейдiң қандала ұясы он мың жасыл ақша ма? Өтiрiктi соғасың!?»
Олег қуақыланып өзiнің тiзелерін сарт еткізіп, бы- лай деді: «Саған қайтқан анаммен ант етемiн, ақша ертең болады! Бұл iсті ертең әбден жуамыз! Мен арақ, кемежайда сататын картобы бар самсалар сатып аламын!»
Леонид желкесiн қасып, түтiнделген мұрттарының астынан мұрын сып еткізіп: «Самса дейсiң бе? Бұл жақсы. Кемежайдағы самса қашан да дәмдi! Берi қара, Олежка, сен ақылды адамдармен кеңесіп ал, мүмкiн, сенің үйіңнің астында көмбе қазылған шығар? Ай- рылып қаласың, досым! Басшыға кiр, болған істі дәл солай қылып айтып бер, өзің білесің Григорий Марко- вич көпті білетін кісі!»
Олег тыңдап болғасын, Григорий Маркович үтiктелген мұрын орамалына құшырланып сiңбiрiп алып былай деді: «Олег Борисович, отыз мың доллар

- мұндай маңызды мүлік үшін дым емес. Мен сiздiң орыныңызда болсам, кем дегенде үш жүз мыңнан төмен бермес едiм, бiрақ кем дегенде төрт жүз мың сұрар едім! Жастар, сендерді барлығына оқыту керек. Сен, Олег Борисович, үйіңнің шаруасын бiтiргесін келерсің, бiздiң заманымызда кез-келген жөндi кеңес ақша тұрады».

Таңқалған Олег аузы сәл ашып: «Келемін, Григорий

_{Маркович, Сізге рақмет! Ал мен, тым арзансытып}

оформим все соответствующие бумаги, и сразу же получите всю сумму. Если хотите аванс, пожалуйста, десять тысяч долларов прямо сейчас, Вы не против этой суммы?»

Заметно волнуясь, Олег поправил галстук: «Вот дела- то!? Я таких деньжищ в руках никогда не держал! За эту развалину и такой кусок! Вы что же музей из этого дома сделать хотите? Берите, господа, и аванса мне не надо, завтра рассчитаетесь, я вам верю!»

Мужчина заулыбался: «Вот и прекрасно! Только му- зей мы делать из вашего дома не станем. Мы его сне- сем, а на его месте построим для себя два современ- ных коттеджа с видом на бирюзовые волны бегущей реки! Добро, завтра утром я Вам позвоню, Олег».

У двери в отдел Олега остановил Леонид: «Куда ле- тишь, Олежек?! Светишься как лампочка Ильича! С чего бы?»

Позвав Леонида в отдел, Олег обнял сослуживца за плечи: «Ленька, я богатый человек! Леня, милый, у меня покупают бабушкин дом за тридцать тысяч зеле- ных, представляешь?!»
Ошарашенный рассказом Олега Леонид присел на стул: «Бабкин клоповник за тридцать штук зеленью? Брешешь!?»
Олег играючи похлопал себя по коленям: «Матерью покойной тебе клянусь, завтра уже денежки будут! Отметим это дело с ветерком! Я водочки куплю, пи- рожков с картошкой, что на пристани продают!»

Почесав затылок, Леонид шмыгнул носом в прокурен- ные усы: «Пирожки говоришь? Это хорошо. На при- стани пирожки всегда вкусные! Ты вот что, Олежек, посоветовался бы с умными людьми, прежде чем дом- то продавать, а вдруг под твоим домом клад зарыт? Пролетишь, друг! Зайди к начальнику, расскажи всё как есть, Григорий Маркович сам знаешь, какой у нас умница в житейских вопросах!»

Выслушав Олега, Григорий Маркович смачно смор- кнулся в отглаженный носовой платок: «Тридцать ты- сяч долларов за такое добро – это же сущий пустяк, Олег Борисович. Будь я на Вашем месте, меньше чем за триста тысяч не отдал бы, но просить нужно как минимум четыреста тысяч! Всему вас, молодежь, учить надобно. Ты заходи, Олег Борисович, как с до- мом уладишь, в наше время любой дельный совет де- нег стоит».

От удивления Олег приоткрыл рот: «Спасибо Вам, Григорий Маркович, зайду! А я уж было, чуть не про-

273 274

жіберіппін» - деді.
Келесi күнге таңертең сатып алушылар айтқандарындай, Олегтің жұмысына қоңырау шалды. Олег тұтқаны алып, сыпайы амандасты: «Білесіздер ме, құрметтiлерім, жағдай сәл өзгердi, мен өз үйімдi сатпаймын. Айқынырақ айтсам, сатамын, бiрақ үлкен сомаға».
Тұтқаның ар жағында тыныштықты орнады: «Иә, со-

нымен Олег, Сіз қанша сұрайсыз, бiлуге бола ма».

Олег аузын алақанымен көлегейлеп: «Төрт жүз және барлық соманы бiрден аламын. Тұтқаның ар жағында қайта тыныштық орнады: «Төрт жүз бе?! Бiз Сiзге қазiр келемiз. Жағаға шығыңыз және сонда сөйлесемiз. Бұл телефонмен айтатын әңгiме емес».
Автокөлiктен шыққан еркек Олегке қолын созды:

«Төрт жүз мың доллар тiптi менi үшiн де қомақты сома. Неге бұлай болды, Олег, бiз кеше, барлығы туралы сөйлеспедік пе, әлде мен дұрыс айтпайдым ба? Ал, жақсы, сiздiң үйшiгiңiзге жүз мың беремiн, және де қағаз жасауға дереу жүремiз, мен өзiм пайда болған мәселелерді бiтiремін».

Олег мойынтағын жөндеп ыржиды: «Жоқ. Жүз мың доллар қазір ақша емес.
Жолдасына қырын қарап тұрып, еркек одан сұрады:

«Васильевич, адамдар неге мұндай сараң болатыны бiлмейсің бе?»

«Бiлмеймiн, Павел Федорович, мүмкiн, нашар ауа райынан шығар, жаңбыр бiрдеңе айтып кеткен болар. Олегті иыққа қағып, жолы болмаған сатып алушы автомашинаға отырып, былай деді: «Сау бол, Олег».
Үйдi сатып алуға байланысты бұдан кейін ешкiм Олегке қоңырау шалмады. Леонид сәтсiз сатушының артынан айналып келiп әзiлдейдi: «Олежек, сен қашан менi картоп қосылған самсаларымен қуантасың?» Оған Олег қызаланып жауап бередi: «Леня, күлме, олар әлі қоңырау шалады, қайда барар дейсің?»
Қазан айының соңында Олегті жаяу жүргiншiлер көпiрiнен таңертең ертемен өлi тапты.
Олег жүрекке пышақпен соққы жасалғаннан өлген. Кiм және не үшiн сабырлы Олегті өлтiргенін, тергеу жұмысы ақыры анықтай алмады.
Ал адамдар Олегтiң өлiмiне әжесiнiң үйi кiнәлі екенін айтып, өзара сыбырласады. Бiр жағынан бұл сыбы- стар жай ғана сәйкестік болуы мүмкін.
Келесi жылы көктемде жарқабатағы әжесiнiң үйi қиратылды.

дешевил».

На следующий день утром покупатели, как и сказали, позвонили Олегу на работу. Взяв трубку, Олег вежли- во поздоровался: «Видите ли, уважаемый, ситуация несколько меняется, я не продаю свой дом. Точнее сказать продаю, но за большую сумму».

В трубке воцарилась тишина: «И сколько же Вы хоти-

те, Олег, позвольте у Вас узнать».
Олег прикрыл рот ладонью: «Четыреста и всю сумму сразу». В трубке вновь воцарилась тишина: «Четыре- ста?! Мы сейчас к Вам подъедем. Выходите на берег там и поговорим. Не телефонный это разговор».

Вышедший из автомобиля мужчина протянул Оле- гу руку: «Четыреста тысяч долларов даже для меня сумма внушительная. Как же так, Олег, мы же вчера, кажется, обо всем переговорили, или я не прав? Ну, хорошо, даю Вам за Вашу халупу сто тысяч, и немед- ленно едем делать бумаги, я сам все возникшие вдруг проблемы улажу».

Поправив галстук, Олег ухмыльнулся: «Нет. Сто ты-

сяч долларов теперь не деньги».

Повернувшись лицом к товарищу, мужчина спросил:

«Васильевич, ты не знаешь, отчего люди бывают та-

кими жадными?»
«Не знаю, Павел Федорович, от плохой погоды, на- верное, дожди что-то заладили». Похлопав Олега по плечу, несостоявшийся покупатель сел в автомашину:

«Будь здоров, Олег».

Больше по поводу покупки дома Олегу никто не зво- нил. Леонид то и дело подшучивал над незадачливым продавцом: «Когда ты, Олежек, пирожками с картош- кой меня обрадуешь?» На что Олег нервно отвечал:

«Не смейся, Леня, позвонят еще, куда они у меня де-

нутся?»
В конце октября ранним утром у пешеходного моста

Олега обнаружили мертвым.

Олег был убит ударом ножа в сердце. Кто и за что убил тихого Олега, следствие так и не выяснило.

Люди шептались между собой, что в смерти Олега был повинен бабушкин дом. Хотя все эти слухи могли быть банальным совпадением.

На следующий год весной бабушкин дом у обрыва был снесен.

275 276