Білу және түсіну Тірі ағзалар құрамындағы заттардың екі тобы. Тірі ағзалардағы химиялық үдерістер (процесс) мен құрамбөліктерді (компонент) зерттейтін биохимик-ғалымдар барлық заттарды органикалық және бейорганикалық деп үлкен екі топқа бөледі. Бейорганикалық зат- тар жансыз табиғатта көп мөлшерде кездеседі. Су бейорганикалық заттардың ішінде ең маңызды зат болып табылады.Оргaникалық заттар – негізінен тірі ағзаларда түзілетін заттар.Органикалық заттардың сипаттамасы. Органикалық заттарға нәруыздар, майлар, көмірсулар мен нуклеин қышқылдары жатады. Нуклеин қышқылдар (ДНҚ) тұқымқуалаушылықты сақтау үшін қажет. НҚ – нуклеин қышқылы.
Көмірсулар немесе қанттар. Атауы айтып тұрғандай олардың дәмі тәтті.Көмірсулар көп мөлшерде жүзім, қауын, қарбыз, өрік, алмұрт, алма сияқты тәтті жемістердің құрамында болады. Сонымен, күріш, бидай, сұлы, арпа, жүгері дәндерінде көмірсулар мөлшері көп. Сүт құрамында нәруыздар, майлар мен көмірсулар теңдей, ал су көп мөлшерде болады, сондықтан сүт – сұйық.Нәруыздар – жасушаның негізгі органикалық заттары. Ағзадан суды алып тастағанда нәруыздар орташа 70–80% болады. Бұл басқа органикалық әрі бейорганикалық заттарға қарағанда көп.
(Топ мүшелері сұрақтардың жауабын стикерлерге жазып, қабырғадағы сұрақтар жазылған қағаздарға іледі. кейін пікірлерін қорғайды.)
Топтарға тапсырма: 1-топ: 1. Органикалық және бейорганикалық заттарды атаңдар.
2-топ: 2. Тірі ағзалар құрамында қандай заттар көп? Жансыз (өлі) табиғатта қайда кездеседі?
3-топ: 1. Нәруыздар, майлар мен көмірсулар қандай өнімдерде болатынын атаңдар.
16-24 мин
Оқушылар сабақ бойынша түсінген, түсінбеген мәліметтерді талқылаймыз.
